Pucin padčas pramovy na 9 maja 2014 hoda ŭ Sievastopali, adrazu paśla anieksii Krymu. Fota: Associated Press
NATA pravodzić čarhovyja i daŭno zapłanavanyja vučeńni pa naniasieńni jadziernaha ŭdaru pad nazvaj «Ustojlivy poŭdzień» («Steadfast noon»). Ciaham vučeńniaŭ adpracoŭvajecca razhortvańnie źniščalnikaŭ, zdolnych nieści jadziernuju zbroju. A Rasija, jak čakajecca, praviadzie svaje jadziernyja vučeńni ŭ hetym miesiacy, jak jana zvyčajna heta robić u adkaz na vučeńni NATA. Choć hetyja repietycyi nie źviazanyja z realnymi bambardziroŭkami, jany prachodziać u niebiaśpiečny momant, uličvajučy niadaŭniuju zajavu Pucina pra toje, što Kreml moža ŭžyć jadziernuju zbroju ŭ vajnie suprać Ukrainy.
Aficyjnyja asoby ZŠA i Vialikabrytanii padkreślili, što jany nie bačać prykmietaŭ taho, što Rasija aktyŭna rychtujecca da naniasieńnia jadziernaha ŭdaru. A sihnały, na jakija mižnarodnaja supolnaść moža abapiracca pry manitorynhu rasijskaj prahramy jadziernaj zbroi, choć i nie biespamyłkovyja, ale dosyć nadziejnyja. Heta značyć, što śviet, chutčej za ŭsio, daviedajecca pra niepaźbiežnaść jadziernaha napadu.
«My vielmi surjozna stavimsia da luboj jadziernaj zbroi abo brazhańnia jadziernaj zbrojaj», — zajaviła žurnalistam pres-sakratar Biełaha doma Karyn Žan-Pjer ŭ pačatku hetaha miesiaca. Ale, dadała jana, «my nie bačym pryčynaŭ dla karekciroŭki našaha stratehičnaha jadziernaha patencyjału, i ŭ nas niama nijakich prykmietaŭ taho, što Rasija rychtujecca nieŭzabavavie ŭžyć jadziernuju zbroju».
Dyrektar brytanskaha raźviedvalnaha ahienctva GCHQ Džeremi Fleminh skazaŭ na minułym tydni: «ja spadziajusia, što my ŭbačym prykmiety taho, što jany pajšli pa hetym šlachu». Jon dadaŭ, što isnuje «dobry šaniec» vyjavić padrychtoŭku Rasii da jadziernaha ŭdaru.
«U Rasii stary i ŭstojlivy arsienał, jak i ŭ ZŠA, — kaža Eryk Homies, jaki zajmajecca pytańniami kantrolu nad uzbrajeńniami i jadziernaj stabilnaści. — Rasija vielmi ciesna źviazanaja mižnarodnymi i dvuchbakovymi damovami pa kantroli nad uzbrajeńniami, jakija zabiaśpiečvajuć vialikuju prazrystaść. Heta nie «adkrytaja kniha» — takoha niama ni ŭ jakoj krainie. Va ŭsich jość peŭnyja sakrety, jakija jany zachoŭvajuć. Ale kali vy možacie trymać spadarožnikavyja abo avijacyjnyja datčyki na klučavych kropkach, to zdolejecie ŭłavić, jak niešta ruchajecca abo raśsiejvajecca».
Jak i ŭ ZŠA i inšych suśvietnych jadziernych dziaržavach, rasijskija mižkantynientalnyja balistyčnyja rakiety i balistyčnyja rakiety na padvodnych łodkach zaŭsiody razhornutyja i znachodziacca ŭ stanie hatoŭnaści. Hety vid zbroi viadomy jak «stratehičnaja» jadziernaja zbroja, a hetyja bomby pryznačanyja dla źniščeńnia cełych haradoŭ abo bujnych pramysłovych abjektaŭ — imavierna, toje, pra što vy dumajecie, kali ŭjaŭlajecie sabie jadziernuju bambardziroŭku. «Taktyčnaja» jadziernaja zbroja, vykarystańnie jakoj bolš imaviernaje ŭ vypadku rasijskaha ŭdaru pa Ukrainie, mienšaja i pryznačanaja dla bolš strymanych napadaŭ mienavita ŭ zonach bajavych dziejańniaŭ. Hetyja bomby taksama viadomyja jak «bajavaja» abo «niestratehičnaja» jadziernaja zbroja i jana jašče nikoli nie ŭžyvalisia ŭ bai.
Rasijskija jadziernyja bomby zachoŭvajucca na vajskovych abjektach, i dla ich vykarystańnia nieabchodna transpartavać i zahružać u samaloty abo puskavyja ŭstanoŭki. Pavieł Podvih, kiraŭnik daśledčaj arhanizacyi «Rasijskija stratehičnyja jadziernyja siły», adznačaje, što suśvietnaj supolnaści viadoma raźmiaščeńnie prykładna dvanaccaci schoviščaŭ jadziernaj zbroi vakoł Rasii, dzie, chutčej za ŭsio, budzie adbyvacca hetaja aktyŭnaść. Jon dadaje, što ZŠA dobra viedajuć bolšaść z hetych abjektaŭ, bo jany pracavali z Rasijaj nad pavyšeńniem fizičnaj biaśpieki schoviščaŭ z 2003 pa 2012 hod u miežach inicyjatyvy «Sumiesnaje pamianšeńnie pahrozy».
«Pracedura razhortvańnia hetaj zbroi budzie ŭklučać šerah krokaŭ, — kaža Podvih, jaki taksama źjaŭlajecca staršym navukovym supracoŭnikam Instytuta AAN pa daśledavańni prablemaŭ razzbrajeńnia. — Hetuju zbroju dastajuć z bunkieraŭ, hruziać na hruzaviki i viazuć na aeradrom pablizu da sistemaŭ, jakija mohuć joj strelić, i pravodziać pracedury pravierki. Miarkujučy pa ŭsim, možna budzie pabačyć pieramiaščeńnie puskavych ustanovak, rakiet i samalotaŭ. Heta była b davoli prykmietnaja apieracyja, i, ščyra kažučy, ja dumaju, što Rasija chacieła b, kab jana była prykmietnaj».
Dziaržavy sočać za prahramami jadziernaj zbroi adzin adnaho z dapamohaj pavietranaha i spadarožnikavaha nazirańnia, a taksama inšych srodkaŭ raźviedki. Analiz — heta trochu mastactva i trochu navuki, što pakazaŭ manitorynh jadziernaj prahramy Paŭnočnaj Karei, uličvajučy krajniuju izalacyju hetaj krainy.
I choć Fleminh z GCHQ i inšyja daśledčyki papiaredžvajuć, što idealna dakładnaj infarmacyi nie byvaje, viedy śvietu pra jadziernuju prahramu Rasii i daŭnija raźviedvalnyja apieracyi ŭnutry krainy, chutčej za ŭsio, dazvolać mižnarodnym naziralnikam zaŭvažyć lubyja rasijskija jadziernyja padrychtoŭki.
«U Paŭnočnaj Karei ŭ asnoŭnym my bačyli technałahičnyja vyprabavańni, kali jany pakazvali šmat u publičnaj prastory, kab pasłać peŭnyja sihnały na mižnarodnym i ŭnutranym uzroŭniach, — kaža Homies. — Z rasijanami situacyja inšaja. Napiaredadni ŭvarvańnia Rasii va Ukrainu ŭ lutym administracyja Bajdena raspaŭsiudžvała šmat raźviedvalnaj infarmacyi, kažučy: «my bačym naroščvańnie vojskaŭ tut, a hetyja padraździaleńni pierakidvajucca ŭ hetyja miescy». I ja dumaju, što tak budzie i ŭ vypadku, kali jany ŭbačać prykmiety rasijskich jadziernych padrychtovak».
Podvih taksama adznačaje, što inšy varyjant raźmiaščeńnia jadziernaj zbroi ŭ Rasii moža ŭklučać transparciroŭku zbroi ŭ nieprałaznyja lasy, a paśla padrychtoŭku da ŭdaru pad prykryćciom drevaŭ, kab minimizavać bačnaść z pavietra. Taki padychod usio roŭna budzie vyjaŭleny na etapie transparciroŭki i moža stać hibrydnaj atakaj, kali dakładnaja pryroda rasijskaha płana zastajecca nieviadomaj, ale dziejnaść usio roŭna pasyłaje sihnał pra eskałacyju kanfliktu Ukrainie i ŭsiamu śvietu.
«Ja nie baču pryčyn, pa jakich Rasija chacieła b schavać razhortvańnie. — kaža Podvih. — Ale navat kali b jana zachacieła, ja dumaju, jany nie mohuć być peŭnyja, što ŭ ich heta atrymajecca.
Ja dumaju, što amierykanskaja raźviedka i ŭsie astatnija raźviedki śvietu sočać za hetymi abjektami. Amierykancy nie mohuć być peŭnyja ŭ tym, što jany ŭbačać hetuju padrychtoŭku, ale ŭ Rasii niama ŭpeŭnienaści ŭ tym, što jany nie zdolejuć ubačyć».
