Ścieražyciesia maraŭ, abo Pałacy imia dziadźki Edzika 24

U hady apošniaj sproby biełaruskaha adradžeńnia siarod rupliŭcaŭ biełaruskaj spadčyny była zaviadzionka paetyčna nazyvać Biełaruś «krajem pałacaŭ i zamkaŭ». Za miažu tady vyjazdžali skrajnie redka, tamu takija mietafary zdavalisia nadzvyčaj trapnymi. Heta ciapier my ŭžo paabcierlisia i viedajem, što navat Niaśvižski pałacavy kompleks zbudavany pavodle typovaha prajektu, što byŭ dosyć raspaŭsiudžanym u Centralnaj dy Zachodniaj Jeŭropie.

Ale zakładzienaja ŭ kancy 80-ch — pačatku 90-ch hh. XX stahodździa paradyhma, vidać, pakinuła śled na ŭskrajkach padśviadomaści. Bo ničym racyjanalnym nie patłumačyš niejkaje chvaravitaje marnavańnie hrošaj. Maju na ŭvazie na pabudovy, utrymańnie jakich paśla ŭvodu ŭ ekspłuatacyju vysmoktvaje ŭsie soki i žyły. Heta možna nazirać i na pryvatnym, i na dziaržaŭnym uzroŭni.

Miarkuju, što

kožny z nas moža ź lohkaściu pryhadać jakoha-kolviek Eduarda Francaviča, jaki — niahledziačy na svoj daloka nie «aliharchičny» hamaniec — pačynaŭ na svaich sotkach budavać niešta siaredniaje pamiž dotam z «linii Stalina» i chramami abarončaha typu nakštałt muravanki. U vyniku budoŭla raściahvałasia na doŭhija hady…

Dziadźka Edzik (abo Sioma Siomyč, niavažna), źniasileny biaskoncym samatužnym zalivańniem bietonu, raptoŭna pakidaŭ hety śviet, pakidajučy spadčyńnikam vializarnyja kłopaty pa prodažy niedaroblenaj pryvatnaj fartecyi (čaściakom paprostu za biascenak)…

Mienavita hety niaščasny dziadźka Edzik i pryhadaŭsia dniami, kali ja pabačyŭ na sajcie nn.by infarmacyju pra toje, što finansavańnie novaha Ladovaha pałaca na 2800 miescaŭ u Maładziečnie paciahnuła na paŭtary sotni miljardaŭ rubloŭ.

Pavodle apisańnia BiełTA, heta «sučasny šmatfunkcyjanalny kompleks, dzie možna budzie pravodzić nie tolki spartovyja spabornictvy, ale i masavyja mierapryjemstvy, kancerty. U skład kompleksu ŭvojduć trenažornyja, spartovyja zały, miedyčna-adnaŭlenčy centr, a taksama basiejn z elemientami akvaparku».

Ale nivodny dziaržaŭny ŚMI praktyčna nie padymaje prablemy samaakupnaści ladovych pałacaŭ, pabudavanych apošnimi hadami na pieryfieryi. Dyj nakolki jany patrebnyja naahuł? Pazaletaś bolšaść aficyjnych ŚMI bili ŭ fanfary radkami nakštałt: «Padarunkam žycharam Baranavičaŭ na Novy hod stała adkryćcio Ladovaha pałaca, jakoje ŭšanavaŭ svajoj prysutnaściu i Alaksandr Łukašenka».

Źjaŭleńnie novaha dla horada abjekta ŭmiaščalnaściu na 2100 hledačoŭ vyklikała niemałuju cikavaść žycharoŭ, ale cikavaść chutka zhasła.

Na hety kont trapna napisana ŭ konkursnym materyjale na sajcie http://narodny.by: «Zdavałasia, pracent achvotnych rehularna zapaŭniać ladovaje pole i bonusy da jaho ŭ vyhladzie trenažornaj zały ci, naprykład, saŭny budzie niaŭchilna raści, ale heta vyjaviłasia aptymistyčnaj iluzijaj… Ladovamu pałacu byŭ padrychtavany los stacca jašče adnaho stratnaha kłopatu dla Baranavičaŭ».

Za niapoŭny hod pracy na abjekcie źmianiłasia troje kiraŭnikoŭ, straty skłali kala 1,1 młrd «jašče narmalnych» rubloŭ, i 22 śniežnia 2010 h. Ladovy pałac spyniŭ funkcyjanavańnie jak unitarnaje pradpryjemstva, a jaho budynak i majomaść byli pieradadzienyja haradskomu adździełu pa fizkultury, sporcie i turyźmie. Ahułam baranavicki Ladovy pałac abyšoŭsia ŭ 60 młrd rubloŭ biudžetnych hrošaj. Praz kolki miesiacaŭ paśla pačatku budaŭnictva KDK RB pravioŭ pravierku AAT «Budtrest № 25», što budavaŭ arenu, i vyjaviŭ pieravyšeńnie kaštarysu na 660 miljonaŭ rubloŭ…

Viasielli, kancerty, vystavy, arenda pamiaškańniaŭ, ekskursii… Što zaŭhodna, ale ŭ Baranavičach Ladovy pałac vykarystoŭvajecca nie pa pryznačeńni…

«Skaz pra ladovyja pałacy» možna praciahvać doŭha — dastatkova pryhadać siamitysiačnuju «Babrujsk-Arenu», na jakuju padčas chakiejnych matčaŭ raz-poraz zahaniajuć navat vychavacielek dziciačych sadkoŭ (pryčym nie biaspłatna, a praz prymusovaje nabyćcio kvitkoŭ). U jakuju chvoruju hałavu kolki hadoŭ tamu pryjšła dumka, što ŭ Babrujsku možna pravieści čempijanat śvietu?

Nia treba być nadmozham, kab zrazumieć — u siońniašniaj Biełarusi tolki Minsk u stanie (i toje z prablemami) dać nieabchodnyja ŭmovy masavamu zachodniamu turystu. Zaŭvažu, što siońniašniaja ŭłada i tak ledź vyprasiła prava pravieści suśvietny forum u stalicy ŭ zimovy alimpijski hod, kali hałoŭny chakiejny turnir projdzie ŭ Sočy.

Atrymlivajecca, što pry narmalnym (realistyčnym) płanavańni možna było b u Babrujsku spakojna abyścisia biez rujnavańnia reštkaŭ histaryčnaj fartecyi, zbudavaŭšy kampaktny ladovy kompleks na 1200–1400 hledačoŭ. A toj samy babrujski siamitysiačnik pastavić u Čyžoŭcy. I tady ciapier, va ŭmovach rezkaha źmianšeńnia datavańnia z boku Rasii, nie treba było b marnavać hrošy na pabudovu jašče adnaje vielizarnaje areny. Jakaja, chutčej za ŭsio, budzie zapaŭniacca ličanyja razy na hod (padčas kancertaŭ pop- i rok-zorak).

Sumna, što

dziaržava navat nie padumała pra toje, što ŭ bolšaści haradoŭ krainy varta abmiežavacca pabudovaj nievialikich ladovych krytych placovak na 500 hledačoŭ kštałtu minskaj ŭ parku Horkaha ci naahuł pružanskaj — z paŭnočnaamierykanskaj (mienšaj pa pamiery) karobkaj dla zaniatkaŭ ladovymi vidami sportu. A srodki možna było ŭkłaści ŭ zasnavańnie inavacyjnych SP, što mahło pryciahnuć realnyja zachodnija inviestycyi i technałohii… Całkam mahčyma, što «pałacava-plitačnaje» marnavańnie vielizarnych datacyj ad Rasii — adno z samych vialikich złačynstvaŭ režymu.

I hetaje złačynstva, źniščyŭšy hramadskuju maral, sparadziła mnostva drabniejšych. Bo z suśvietnaha dośviedu viadoma: ništo nie raskradajecca tak lohka, jak hrošy padčas biudžetnaha budaŭnictva. Tamu kali bačycie na biełaruskich vułkach mašyny za dziasiatki tysiač jeŭra, viedajcie: značnaja častka ich jość vynikam «adkataŭ» na hihanckich budoŭlach za dziaržaŭnyja hrošy.

Biełaruś ciapier sapraŭdy zrabiłasia «krajem pałacaŭ i zamkaŭ», tolki ci tyja heta pałacy i zamki, pra jakija mroili ŭ pačatku 90-ch?

Ścieražysia maraŭ — jany časam zbyvajucca, kaža viekapomnaje vysłoŭje.

Vadzim Aleksandrovič

Chočaš padzialicca važnaj infarmacyjaj ananimna i kanfidencyjna? Pišycie redaktaru «Našaj Nivy» ŭ TH