Pretendent na pasadu prezidenta ad Partyi BNF raspavioŭ, jak padtrymaŭ Alaksandra Łukašenku, kali prajavić siabie prarasijski kandydat i chto abiacaŭ źjeści svoj kapialuš.
Jak ciapierašni kandydat ad BNF zabiaśpiečyŭ Łukašenku 76%
— Jak vy pryjšli ŭ palityku? Što vas pryviało da taho, što ŭ 1989 hodzie vy byli ŭžo aktyŭnym členam BNF?
— Peŭnyja alternatyŭnyja pohlady na padziei, što adbyvalisia ŭ krainie, u mianie pačali farmavacca padčas słužby ŭ savieckim vojsku. Tak atrymałasia, što ja słužyŭ u pałku suviazi i byŭ dziažurnym radystam stancyi. Jak zaŭsiody, na stancyjach jość asnoŭny pryjomnik i reziervovy. My padpolna słuchali «varožyja hałasy» z vydatnaj jakaściu, faktyčna bieź pieraškodaŭ, jakija adsiejvalisia na vajskovych pryjomnikach.
Tak što ja davoli rana pačaŭ adčuvać roźnicu pamiž tym, što havaryła savieckaja prapahanda i što było na samoj spravie. I kali pačalisia pracesy pierabudovy, kali pačali źjaŭlacca novyja formy arhanizacyi vytvorčaści, arendny padrad, to ja bačyŭ heta jak pierśpiektyvu da pierachodu ziamli ŭ pryvatnuju ŭłasnaść.
— U 1989 hodzie, kali prachodzili pieršyja
— Tady ŭ našaj vybarčaj akruzie byli vyłučany dva kandydaty — tahačasny namieśnik prem'
— Ci sapraŭdy jon tady byŭ nastolki demakratyčnym, što BNF padtrymaŭ hetaha kandydata? Vy byli ŭ jaho kamandzie?
— Ja nie byŭ u jaho kamandzie, ale ja adkryta vykazvaŭsia ŭ jaho padtrymku. Adrazu ž partyjnyja rajonnyja kiraŭniki pačali na mianie cisk, ale tady za heta z pracy ŭžo nie zvalniali. Łukašenka tady vystupaŭ z antynamienkłaturnych pazicyj, jon pajšoŭ nasupierak Kiebiču, jaki i ŭvasablaŭ hetuju staruju namienkłaturu.
— Šmat lehiendaŭ — jak niehatyŭnych, hetak i stanoŭčych — chodzić pra saŭhas «Haradziec», jaki ŭznačalvaŭ Łukašenka. Ci sapraŭdy heta haspadarka była nastolki prahresiŭnaja, jak pišuć bijohrafy Łukašenki, ci heta byŭ tolki pijar, kažučy sučasnaj movaj?
— Jana sapraŭdy była vielmi zaniadbałaja da prychodu tudy Łukašenki.
Nie skažu, što jon tam dasiahnuŭ vialikich pośpiechaŭ, ale štości stanoŭčaje jon zrabiŭ, i haspadarka była ŭ siarednikach.
Jamu jašče pašancavała, što na bazie hetaha saŭhasa Mahiloŭskaje abłasnoje ŭpraŭleńnie sielskaj haspadarki pačało raskručvać ideju arendnaha padradu. I Łukašenka heta skarystaŭ, vydavaŭ heta za svaju ideju — tak i vylez na palityčnuju arenu.
«Viačorka i Barščeŭski mianie nie słuchali, Janukievič staŭ sapraŭdnym lideram»
— U 2008—2009 hodzie ŭ BNF adbyvalisia vialikija kadravyja źmieny, što supravadžałasia davoli zaciataj asabistaj baraćboj. Niekatoryja naziralniki nazyvali heta baraćboj pakaleńniaŭ. Vy zaniali bok bolš maładych, ciapierašniaha staršyni Alaksieja Janukieviča. Čym byŭ abhruntavany vaš vybar, čamu vy nie stali na bok bolš blizkich vam pa ŭzroście Viačorki i Barščeŭskaha?
— Skažu ščyra, što jašče za miesiac da źjezda ŭ mianie ŭ płanach nie było vyłučacca na pasadu namieśnika staršyni partyi. Ja doŭha vahaŭsia, ci pryniać prapanovu Alaksieja Janukieviča vyłučacca na pasadu namieśnika partyi. Ale kali ja staŭ supastaŭlać usie fakty, to zaniepakojenaść za los partyi ŭziała vierch.
Mienavita maładość Janukieviča, toje, što vakoł jaho jość kamanda maładych ludziej, — padkupili mianie. Ja spadziavaŭsia, što dziakujučy hetamu nam udasca adradzić dziejnaść partyi ŭ rehijonach.
I maje spadziavańni spraŭdzilisia. Alaksiej mnohija maje prapanovy i parady ŭsprymaje stanoŭča, cenić moj dośvied pracy ź ludźmi.
Usio heta ja prapanoŭvaŭ i Barščeŭskamu, i Viačorku, hrukaŭsia da ich u dźviery, — ale nie byŭ imi pačuty.
Usio zakančvałasia razmovami, jakija zabyvalisia na zaŭtrašni dzień.
Janukievič umieje słuchać i vykarystoŭvać moj dośvied, nie admachvajecca ad mianie i inšych siabroŭ partyi, rehijanalnych kiraŭnikoŭ. Ja liču, što siońnia — partyja adradžajecca, jana vyłučyła svajho kandydata.
Kali b heta zrabiŭ u svoj čas Viačorka, ja b z zadavalnieńniem pracavaŭ u jaho kamandzie, hałasavaŭ by za jaho na źjeździe. Ale, na žal, ani Viačorka, ani Barščeŭski, staŭšy staršyniami, nie stali liderami partyi. U Alaksieja heta atrymałasia, jon staŭ nie tolki staršynioj, ale i lideram partyi.
— A na jakim etapie było vyrašana, što vy budziecie kandydatam ad partyi na prezidenckich vybarach?
— Jak pamiatajecie, na źjeździe jašče razhladaŭsia varyjant padtrymki Lavona Barščeŭskaha, ale, jak pakazvała infarmacyja z roznych krynic, Barščeŭski i Ivaškievič užo tady pracavali na pierśpiektyvu padtrymki Sańnikava. Barščeŭski navat abjaŭlaŭ, što Sańnikaŭ uziaŭ błank zajavy na ŭstupleńnie ŭ partyju, ale ŭstupleńnie jaho ŭ Partyju BNF nie adbyłosia.
I ŭ nas skłałasia razumieńnie, što kali partyja BNF znoŭ, jak na papiarednich prezidenckich vybarach, nie vyłučyć svajho ŭłasnaha kandydata, to aktyŭ partyi raściahnuć inšyja kandydaty ŭ prezidenty. Častkova, darečy, heta i adbyłosia, bo my pozna startavali ŭ kampanii.
Ja dobra pamiataju, jak u 2001 hodzie z partyi syšła vialikaja kolkaść aktyvistaŭ paśla taho, jak BNF padtrymaŭ spačatku Domaša, a nadalej Hančaryka.
(I Chadyka abiacaŭ na pasiadžeńni Sojmu źjeści svoj kapialuš, kali jon pamylicca ŭ asobie Hančaryka,
i navat razam ź Viačorkam pahražali Sojmu svajoj adstaŭkaj, kali Sojm nie prahałasuje za padtrymku Hančaryka.)
I my bačyli takuju pierśpiektyvu i na hety raz, kali partyja nie vyłučyć svajho ŭłasnaha kandydata. I ja liču, što vyłučeńnie ŭłasnaha kandydata — heta było pravilnaje rašeńnie. Ja paabiacaŭ i Sojmu, i źjezdu, što pajdu da kanca i zrablu ŭsio mahčymaje dziela pieramohi.
«Ja pamylaŭsia ŭ niekatorych viadomych adnapartyjcach, ich paklikaŭ zvon srebranikaŭ»
— A jak vy pastavilisia da zajaŭ, naprykład, Ivaškieviča, što jon padtrymaŭ Sańnikava tolki tamu, što Kastusioŭ — heta niesurjozny varyjant? Jak vam čuć takija rečy ad svaich adnapartyjcaŭ?
— Viadoma, takija rečy niepryjemna čuć. Na pieršym etapie Ivaškievič, Viačorka i Chadyka vykazvali takuju dumku, što ja vyłučajusia jak techničny kandydat i zdymusia pad Milinkieviča. Kali heta nie spraŭdziłasia, im daviałosia šukać novyja apraŭdańni.
Ja ź vialikaj pavahaj staviŭsia da hetych ludziej, ličyŭ ich vysokamaralnymi, idejnymi, ale siońnia mahu skazać, što ja ŭ ich pamylaŭsia. Što zdaryłasia ź imi zaraz, ja nie viedaju. Mnie zdajecca, što niekatorych ź ich paklikaŭ zvon srebranikaŭ. My ahučyli, što Partyja BNF idzie na vybary biez srodkaŭ, i našym asnoŭnym resursam jość entuziazm, asabliva moładzi, jakaja rašuča mianie padtrymała.
Tyja tłumačeńni, što Sańnikaŭ bolš pierśpiektyŭny, bo jon pracavaŭ namieśnikam ministra zamiežnych spraŭ, ja nie ŭsprymaju ŭsurjoz.
Mnie, darečy, taksama prapanoŭvali vysokija pasady ŭ 1994 hodzie ludzi z kamandy Łukašenki ŭzamien na adychod ad BNF. Ale ja vybraŭ maralny, a nie materyjalny padychod.
Jość kaštoŭnaści, jakich ja prytrymlivajusia i nie źbirajusia ad ich adychodzić.
Heta idei niezaležnaści Biełarusi, pabudovy demakratyčnaha hramadstva, jeŭrapiejski šlach raźvićcia i
«Ja dakładna viedaju, što isnuje rasijski scenar»
— Padčas hetaj vybarčaj kampanii vy robicie davoli radykalnyja zajavy z punktu hledžańnia siaredniaha vybarščyka — pra admienu dziaržaŭnaści rasiejskaj movy, pra nacyjanalizacyju «Biełtranshaza». Vy imknieciesia naŭmysna ŭzarvać situacyju, pryciahnuć uvahu, heta takaja stratehija kampanii, u jakuju vy ŭstupili jak nie samy viadomy palityk? Ci vy prosta vykazvajecie svaje padychody, i vas nie cikavić, što pra ich dumaje bolšaść?
— Partyja BNF nikoli nie chłusiła ani svaim paplečnikam, ani ŭsiamu narodu, vykazvała svaju pazicyju adkryta i ščyra.Ni dla kaho nie sakret, što BNF zaŭsiody vystupaŭ za adradžeńnie biełaruskaj kultury. Naturalna, što my nie možam vykazvacca za najaŭnaść dźviuch dziaržaŭnych moŭ u Biełarusi. I tut ja ničoha novaha nie skazaŭ, kali zajaviŭ, što ruskaja mova nie pavinna być dziaržaŭnaj.
Padčas sustreč dobra vidać, što ludzi vydatna łoviać kandydata na niaščyraści. Tamu ja liču, što ščyraść, praŭda, abarona intaresaŭ biełaruskaha naroda vybarščykam buduć padabacca.
Što da zajavy pra nacyjanalizacyju «Biełtranshaza».
Ja b źviarnuŭ uvahu na vystup ministra enierhietyki Rasii Šmatko. Tam prahučała jaŭnaja niezadavolenaść prajektam pastavak vieniesuelskaj nafty ŭ Biełaruś, jaje pierapampoŭkaj praz trubapravody. Ja liču, što heta pravilnaje rašieńnie siońniašniaha kiraŭnictva. Ale pahladzicie, jak Rasija adrazu na jaho reahuje.Kreml znoŭ imkniecca pryviazać Biełaruś całkam da pastavak enierhanośbitaŭ tolki z Rasii.
Kožnaja kraina ŭ śviecie namahajecca, kab atrymlivać enierhanośbity ź niekalkich krynic, kab adna krynica nie pieravyšała 30 pracentaŭ. I my vystupajem, kab Biełaruś mieła pastaŭki z roznych krynic.
— Adnak nacyjanalizacyja? Adrazu ŭzhadvajecca Łacinskaja Amieryka, kali levyja prychodzili da ŭłady i pačynali nacyjanalizavać usio, što možna. I vy prapanoŭvajecie niešta padobnaje? Ci vy źbirajeciesia vykuplać nazad, u dziaržaŭnuju ŭłasnaść, za hrošy?
— Viadoma, my nie miarkujem heta rabić bandyckimi mietadami, my budziem šukać kampramisy z rasijskim bokam. My biezumoŭna vystupajem za raźvićcio pryvatnaj ułasnaści. Ale zakłapočanaść tym, pra što ja kazaŭ raniej, zastajecca. I taja majomaść, jakaja była pieradadzienaja albo pradadzienaja niezakonna, jaje niejkim čynam treba viartać biełaruskamu narodu.
— Na samym pačatku kampanii BNF zajaviŭ, što budzie zmahacca suprać dźviuch pahrozaŭ — aŭtarytarnaha kiraŭnictva Biełarusi i adnačasova suprać prarasijskaha kandydata. Ciapier, kali ŭžo pryblizna jasna, kolki budzie kandydataŭ, ci možacie vy skazać, što siarod ich vy bačycie prarasijskich? Ci heta prosta «strašyłka»?
— Ja dakładna viedaju, što isnuje rasijski scenar. Jość dva mahčymyja varyjanty — albo padtrymka Rasijaj Łukašenki, albo inšaha kandydata. Na rolu «prarasijskaha kandydata» pretendujuć niekalki čałaviek — i ja nie chacieŭ by raźviešvać jarłyki. Ale paśla rehistracyi, dumaju, što taki kandydat siabie prajavić.
— Kali budzie zarehistravana niekalki apazicyjnych kandydataŭ, ci hatovyja vy sieści za stoł ź imi, navat z tymi, z kim vašy pohlady nie va ŭsim supadajuć?
— My pryniali rašeńnie, što nam nieabchodna sustrakacca, kansultavacca. My ŭžo damovilisia, što paśla zdačy podpisaŭ usim demakratyčnym kandydatam varta sustrecca i abmierkavać situacyju. U lubym vypadku, ja nikoha z apazicyjnych kandydataŭ nie liču našym praciŭnikam. U nas jość ahulny padychod pa stratehičnych pytańniach.
— U intervju z Alaksandram Milinkievičam jon vykazvaŭ svaju zakłapočanaść tym, jakoj moža być Płošča, kab jana nie stała kryvavaj. Jak vy hladzicie na hetuju dylemu, jakoj musić być Płošča?
— Zrazumieła, što ja taksama suprać usialakaha krovapralićcia, suprać kryvavaha varyjanta. Ale
kali my nie budziem hatovyja adstojvać sapraŭdnyja vyniki vybaraŭ, to hroš nam cana.
My pavinny być padrychtavanyja da taho, kab danieści biełaruskamu i suśvietnamu hramadstvu, što vybary falsifikavanyja. Kab cisnuć na režym mirnymi akcyjami pratestu i adstajać sapraŭdnyja vyniki vybaraŭ.
