Taćciana Dziamieńnikava. Fota: sacyjalnyja sietki
Dobra havaryła pa-biełarusku, na čužynu vypraviłasia za mužam
Taćciana Dziamieńnikava z Mahiloŭščyny. Jaje rodnaja vioska — Simanavičy ŭ Hłuskim rajonie. Bahata tutejšych žycharoŭ z proźviščam Biełavuška. U dziavoctvie takim jano było i ŭ Taćciany. Jana vypusknica Mahiloŭskaha instytuta charčavańnia.
«Vučyłasia ŭ biełaruskaj škole. Tania dobra havaryła pa-biełarusku, vystupała pryhoža, arhanizatarkaj była mocnaj. Charaktar u jaje byŭ prabiŭny i metanakiravany», — zhadvaje siabroŭku aktyvistka biełaruskaha ruchu va Ukrainie Halina.
Taćciana vyjšła zamuž za vajennaha. Jaje abrańnik taksama biełarus. Jaho rodzičy try pakaleńni tamu pierasialilisia ŭ Mikałajeŭskuju vobłaść z Klimavickaha rajona. Na Mikałajeŭščynie isnavali cełyja biełaruskija pasieliščy.
Za mužam u Mikałajeŭ pajechała i Taćciana.
Hety vialiki pramysłovy horad na bierazie Čornaha mora da poŭnamaštabnaj vajny Rasii suprać Ukrainy byŭ pabracimam biełaruskaha Mahilova. Za saŭdzieł Biełarusi ŭ ahresii pabracimstva było skasavanaje. Mikałajeŭ zastajecca pad abstrełami rasijskich vojsk. Horad za dva hady vajny razburany. Da vajny ŭ im žyło 450 tysiač čałaviek, ale ciapier šmat ludziej vyjechała.
Taćciana Dziamieńnikava ŭ pracoŭnym kabiniecie. Fota: fejsbuk Taćciany Dziamieńnikavaj
Na čužynie Taćciana rabiła inžynieram-technołaham u hramadskim charčavańni, prafsajuznym arhanizataram na sudnabudaŭničym zavodzie. Zatym pierajšła ŭ abłasnuju administracyju. U departamiencie ekanamičnaha raźvićcia i rehijanalnaj palityki była načalnikam upraŭleńnia raźvićcia ŭnutranaha handlu, pradprymalnictva i rehulatarnaj palityki.
Taćciana ciažka pieražyvała akupacyju Kryma i vajnu na Danbasie. Dla jaje tyja padziei stali niečakanaściu.
«Hinuć ludzi, balnicy ŭ horadzie pierapoŭnienyja, i ŭdalečyni ad zony bajavych dziejańniaŭ maci, žonki atrymlivajuć «pacharonki», — adznačała jana.
Padziei 2014 hoda zaachvocili Taćcianu razam ź ziemlakami-adnadumcami zasnavać u Mikałajevie biełaruskuju supołku.
Jak raskazali jaje siabry, u toj čas biełaruskaje pasolstva šukała va Ukrainie inicyjatyŭnych suajčyńnikaŭ, jakija ŭzialisia b za stvareńnie nacyjanalnych arhanizacyj, łajalnych režymu Łukašenki.
Jany byli abjadnanyja va Usieŭkrainski sajuz biełarusaŭ. Uznačalvaŭ jaho były supracoŭnik savieckaha KDB, hienierał-major Piotr Łajšaŭ. Jon źjechaŭ z Ukrainy niezadoŭha da poŭnamaštabnaj rasijskaj ahresii ŭ Ispaniju, dzie i žyvie dahetul.
Da 2020 hoda pasolskija vykarystoŭvali impet i nastalhiju miascovych biełarusaŭ pa histaryčnaj radzimie, kab macavać imidž Łukašenki jak rupliŭca pra biełarusaŭ u zamiežžy. Stvareńnie takich arhanizacyj było ahulnym trendam łukašenkaŭcaŭ va Ukrainie.
Mikałajeŭ byŭ pryciahalny pramysłovym patencyjałam, a nacyjanalnaja arhanizacyja ŭsprymałasia, jak adzin sa sposabaŭ naładžvańnia adnosinaŭ ź miascovaj uładaj.
U Mikałajevie nacyjanalna-kulturnaje tavarystva biełarusaŭ «Hołas radzimy» było zarehistravanaje pry kancy 2015 hoda. Jano dahetul zastajecca dziejnym.
«Biełaruskaja kultura ŭsio bolš padabajecca mikałajeŭcam…»
Taćciana z zachapleńniem uziałasia za biełaruskuju spravu. Pra rupliŭcaŭ biełaruščyny jana kazała, što «my ramantyki, bo na hołym entuzijaźmie ŭsio robim». Bahata svaich hrošaj układali.
«Tania ŭsiudy paśpiavała, — raskazvaje jaje siabroŭka. — Jana rabiła na adkaznaj pracy, ale hetak ža dbała pra papularyzacyju biełaruskaj kultury. Usio kazała: pajdu na piensiju i bolš zajmusia dyjasparaj».
Halina kaža, što va Ukrainie kožnaja biełaruskaja supołka paŭstavała z nula. Na vystavy prynosili ŭsio svajo: knihi, chatniaje načyńnie, što «davali baćki ŭ pasah». Pasolstva nazirała, ci varta dapamahać.
Ale Taćcianu było nie suniać. Razam z paplečnikami jana arhanizoŭvała kancerty, vystavy, vystupała ŭ biblijatekach. Jaje fejsbuk uvieś u fotazdymkach ź imprez. Supołkaŭcy stvarali biełaruskaje padvorje na haradskich mierapryjemstvach, častavali haściej biełaruskimi stravami i abaviazkova dranikami.
Biełaruski padvorak na fiestyvali nacyjanalnych kultur u Mikałajevie. 2018 hod. Fota: fejsbuk Taćciany Dziamieńnikavaj
«Pryjemna i toje, što naša rodnaja biełaruskaja mova, biełaruskaja kultura padabajecca mikałajeŭcam usio bolš i bolš!», — pisała Taćciana Dziamieńnikava paśla adnoj ź imprezaŭ.
Mikałajeŭskija biełarusy stvaryli ansambl «Narodnyja napievy».
«U im choraša śpiavali. Heta byŭ ich honar. Jaho zaŭždy zaprašali na haradskija imprezy. Spačatku ŭ ich byli razmaityja biełaruskija sceničnyja stroi. Vystupali ŭ tym, što było ŭ chacie», — zhadvaje Halina.
U 2019 hodzie pasoł Ihar Sokał pryvioz mikałajeŭskim biełarusam nacyjanalnyja stroi.
«Heta byli pryhožyja čyrvona-biełyja kaściumami z dobraj tkaniny. Darahija, vidać. Tyja stroi ŭručali ŭ biblijatecy», — raskazvaje siabroŭka.
U 2019-ym Dziamieńnikavu z hrupaj inšych aktyvistak biełaruskich arhanizacyj uznaharodzili miedalom «100 hod dypłamatyčnaj słužby Respubliki Biełaruś».
«Ukraincy da vajny dobra stavilisia da Łukašenki, a praź jaho i da biełarusaŭ»
Z radzimaju Taćciana suviazi nie hublała. Vodpusk pryśviačała adviedzinam maci. Jeździła ŭ Mahiloŭ na fabryku mastackich vyrabaŭ i adtul pryvoziła dla supołki sałamianyja vyraby, fabryčnyja vyšyvanki, šmat suvieniraŭ.
«Havaryła, što choča na radzimu, kab dychnuć rodnaha pavietra, — kaža Halina. — Abiacała, što jak vyjdzie na piensiju, to zabiare mamu da siabie…».
Sama Taćciana tak apisvała svaje adviedziny radzimy:
«Voś i zakončyŭsia moj adpačynak… Uvieś čas ja była na Radzimie! Dla mianie heta vialikaja asałoda! Pabyć z matulaj, jakaja čakaje ciabie kožny dzień, sustrecca ź siabrami, adviedać damy kultury».
Biełarusy Mikałajeva prymajuć biełaruskaha pasła Ihara Sokała. 2019 hod. Fota: fejsbuk pasolstva Biełarusi va Ukrainie
Roskvit dziejnaści mikałajeŭskich biełarusaŭ prypadaje na dapandemijny 2020 hod. U hety čas miascovaja ŭłada spryjała dziejnaści ŭsich nacyjanalnych dyjaspar u Mikałajevie. Na biełaruskich imprezach było zaŭždy šmat naviednikaŭ.
«Tut ža da vajny vydatna stavilisia da Łukašenki, a praź jaho dobra ŭsprymalisia i biełarusy. Tady heta było balzam na serca. My ž nie ŭsie viedali, što na radzimie tvorycca. Nichto nie moh i blizu dapuścić dumki, što ź Biełarusi ŭ tym liku pryjdzie vajna», — pryznajecca Halina.
Jana kaža, što ŭ pieršyja miesiacy vajny zdavałasia, što biełarusam budzie kiepska, ale ŭkraincy razabralisia i ciapier kali i čujucca abureńni, to ich niašmat. Aktyŭnych biełarusaŭ, zaprašajuć na haradskija śviaty jak i raniej.
U fejsbuku Taćciana Dziamieńnikava pierastavała vystaŭlać fota ź imprezaŭ u 2021 hodzie. Apošni post pryśviečany aficyjnamu Dniu niezaležnaści.
Žyćciom biełaruskich rupliŭcaŭ va Ukrainie pasolstva nie cikavicca
U krasaviku 2022 hoda Taćciana miełasia jechać na stažyroŭku ŭ Biełaruś, jakuju arhanizoŭvaŭ dla biełarusaŭ zamiežža Respublikanski centr nacyjanalnych kultur.
U prahramie pajezdki pa muziejach, biblijatekach, vystavach, asiarodkach narodnych promysłaŭ. Pravodzili majstar-kłasy pa vyrabu pradmietaŭ pobytu. Na stažyroŭku zjazdžalisia biełarusy z usiaho śvietu.
«Ja kazała: Tania, biary adpačynak, jedź, nie paškaduješ. Jana pahadziłasia, ale pačałasia vajna, jakaja jaje zabrała», — zhadvaje Halina.
Mikałajeŭskija biełaruski ŭ nacyjanalnych uborach, pryviezienych pasłom Iharam Sokałam. Fota: sacyjalnyja sietki
Halina ŭ pačatku vajny telefanavała siabroŭcy i była ździŭlenaja, što taja na pracy, bo ŭ inšych abłasnych centrach supracoŭnikam dazvolili zastavacca doma.
«Kali zvaniła, to jana była pryhniečanaj. Prosta skazała, što pracuje. Nichto i nie moh skazać, što čuju jaje hołas apošni raz», — havoryć Halina.
29 sakavika 2022 hoda ŭ Mikałajeŭskuju abłasnuju administracyju paceliła rasijskaja rakieta. U budynku prabiła vializnuju dzirku, razburyŭšy jaho častku.
Niekalki dzion Taćciana ličyłasia źnikłaj. 2 krasavika jaje cieła było znojdziena pad abłomkami, a 5 krasavika miascovaja ŭłada pryznała aficyjna śmierć biełaruski i jašče 32 jaje kalehaŭ.
Pra trahičnuju śmierć kiraŭnicy biełaruskaha tavarystva ŭ Biełarusi daviedalisia na toj stažyroŭcy, na jakuju źbirałasia Taćciana Dziamieńnikava. Viestku pryviezła adna z udzielnic, siabroŭka Taćciany — Alena Alaksiejenka ź Mirharada. Joj udałosia prarvacca z achoplenaj vajnoj Ukrainy.
«I heta sapraŭdy akazałasia nie fejkam — trahičnaj praŭdaj… », — napisała hazieta «Hołas Radzimy» pra krasavickuju stažyroŭku ŭ červieni 2022 hoda. Sa spasyłkaj na Alenu ŭ publikacyi havorycca, što Taćcianu «pachavali ŭ biełaruskaj vyšyvancy i jana była vielmi pryhožaja».
Halina zaŭvažaje što za čas vajny jejnym žyćciom nichto z kiraŭnictva biełaruskaha pasolstva nie cikaviŭsia. Tolki ŭ pryvatnych čatach supracoŭniki vykazvali niejtralnyja słovy padtrymki.
Mikałajeŭskija biełaruski. Krajniaja sprava Taćciana Dziamieńnikava. Fota: fejsbuk Taćciany Dziamieńnikavaj
«Taćciana była biełaruskaj patryjotkaj, — padsumoŭvaje Halina. — Pryhožaja žančyna. Jaje Boh stvaryŭ, kab na jaje dzivilisia, ale vajna zabrała jaje».
«Naša Niva» — krynica jakasnaj infarmacyi i bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ «NN»Hladzicie taksama:
Pasoł Ukrainy ŭ Biełarusi: Biełarusy vierać televizaru, ale kančatkovy pierałom pakul nie adbyŭsia
Pasolstva Biełarusi ŭ Ukrainie: Biełarusy staviacca da čyrvona-zialonaha ściaha z trymcieńniem
