Troje našych hierojaŭ apynulisia za kratami z roznych pryčynaŭ i praviali ŭ źniavoleńni rozny čas. Ale jość toje, što ich abjadnoŭvaje — kožny paśpieŭ adśviatkavać u niavoli zimovyja śviaty.
Novy hod u «Vićbie»
U 2018 hodzie biznesmien Alaksandr Knyrovič byŭ asudžany za ŭchileńnie ad vypłaty padatkaŭ na šeść hadoŭ kałonii ŭzmocnienaha režymu. Bolš za 22 miesiacy ad hetaha terminu mužčynu ŭtrymlivali ŭ SIZA KDB.
Pieršy Novy hod paśla aryštu Alaksandr pravioŭ u izalatary:
«U kamiery nas było troje. My pili haziroŭku, niešta jeli. Adboj byŭ pieraniesieny na bolš poźni čas, ale śviatło ŭ korpusie vyklučyli na adzinaccatym udary kurantaŭ — takaja drobnaja hadaść ad administracyi. U hetym płanie SIZA KDB uvohule «asablivaje» miesca».
Paśla vyniasieńnia prysudu Knyroviča etapavali ŭ viciebskuju kałoniju. U «Vićbu» (VK-3) jon trapiŭ poźniaj vosieńniu, i da času zimovych śviataŭ jašče nie paśpieŭ adnavicca paśla miesiacaŭ, praviedzienych u zaścienkach KDB.
«Jość takoje słenhavaje paniaćcie «raskumarka» — heta kali čałaviek tolki pryjechaŭ ź SIZA i jašče nie asvoiŭsia. Ja byŭ u niaprostym stanie: emacyjna znachodziŭsia jašče ŭ izalatary, a napieradzie majačyła jašče 3 hady adsidki» — tłumačyć jon adsutnaść śviatočnaha nastroju. I ŭsio ž, pieršy Novy hod u VK-3 zapomniŭsia jamu pryjemnym momantam:
«U toje śviata ničoha asablivaha ź ježy ŭ mianie nie było — pasyłka jašče nie dajšła. Ja piŭ harbatu, jeŭ niejkaje piečyva i raptam niechta prosta pa-čałaviečy sa mnoj padzialiŭsia — padaryŭ kavałačak torta».
Na toje, kab pryjści ŭ prytomnaść, Alaksandru spatrebiłasia niekalki miesiacaŭ. Z časam jon adaptavaŭsia da novych umoŭ, zapisaŭsia ŭ raznastajnyja hurtki, prystasavaŭsia da ŭnutranaha rasparadku, tamu nastupnyja śviaty ŭsprymalisia ŭžo lahčej.
VK-3 «Vićba», fota: Biełsat
U atradzie, u jakim znachodziŭsia mužčyna, było kala sta čałaviek. Dla sustrečy Novaha hoda ŭsie raźbivalisia pa hrupach: za vialikimi stałami źmiaščałasia pa 8 čałaviek, kampanii pamienš vyciahvali ŭ prachod tumbačku i ŭładkoŭvali viačeru na joj:
«Nie ličačy asobnych elemientaŭ, u cełym pamiž ludźmi ŭ kałonii vybudoŭvajucca narmalnyja čałaviečyja adnosiny. Tamu kali prachodziš mima nakrytaj tumbački, ciabie mohuć paklikać dałučycca vypić harbaty i skazać paru słoŭ».
Śviatočnyja pačastunki ŭ kałonii byli svojeasablivyja: «Ludzi imknucca niešta pryhatavać i nakryć śviatočny stoł. Pakolki niama mahčymaści zrabić haračaje, asudžanyja vydaskanalvajucca ŭ dźviuch rečach: u raznastajnych sałatach i tartach. Pryčym tarty robiać samyja roznyja: u kramie kuplajuć karžy, namazvajuć ich zhuščonkaj i pierakładajuć pieradadzienymi z domu cukatami».
Z sałatami spravy iduć składaniej: dla taho, kab ich pryhatavać, nieabchodnyja nažy, ale jany zachoŭvajucca ŭ kładaŭščyka i vydajucca stroha pad rośpis, da taho ž na ŭvieś atrad ich usiaho čatyry štuki. U takoj situacyi źniavolenym dapamahajuć samapalnyja «zatočki». Imi režuć albo pradukty, jakija dašli ŭ pasyłcy, albo toje, što atrymałasia kupić u miascovaj kramie.
«Dva-try razy na miesiac jość mahčymaść naviedać miascovuju kramu. Tam možna kupić sadavinu i harodninu — ale ŭ vielmi abmiežavanym asartymiencie, kansiervavanuju rybu, sieladziec. Praŭda, košt u takich kramach u siarednim na 20-30% vyšejšy, čym u horadzie — rynkavyja miechanizmy pracujuć navat u kałonii».
Za niekalki dzion da 31 śniežnia administracyja ładzić masavyja pieratrusy «dla paradku». Supracoŭniki kałonii šukajuć tyja samyja zatočki, lišniaje adzieńnie, niešta zabaronienaje z praduktaŭ. Byvaje, padčas vobšukaŭ znachodziać cikavyja rečy:
«Za čas maich troch hadoŭ u kałonii byŭ tolki adzin vypadak, kali padčas «šmonu» znajšli niešta niezvyčajnaje — ceły samahonny aparat. Voś heta byŭ sapraŭdny skandał. A tak na niejkija drobiazi administracyja moža zapluščyć vočy».
Napiaredadni śviata kiraŭnictva kałonii ździajśniaje abychod: zachodzić u pakoi, havoryć vinšavalnyja pramovy i žadaje źniavolenym samaha hałoŭnaha — najchutčejšaha vyzvaleńnia. Akramia hetaha, na Novy hod pieranosiać adboj — kab ludzi mahli pahladzieć televizar, pasłuchać boj kurantaŭ, papić harbatu i spakojna razbryścisia pa svaich narach.
Za čas adsidki ŭ Alaksandra źjavilisia svaje navahodnija tradycyi. Mužčyna ŭzhadvaje: «Pobač z našym učastkam znachodziłasia carkva. Choć ja čałaviek niavierujučy, ale kožny Novy hod vychodziŭ hladzieć na kupał — u dumkach havaryŭ sa svaimi blizkimi i prasiŭ, kab u nastupnym hodzie zdaryłasia niešta dobraje, što źmienšyć termin našaha rasstańnia. U apošni hod, hledziačy na hetuju carkvu, ja skazaŭ sabie: «Dobra, zaraz ja ŭsio zrazumieŭ».
Pravioŭšy ŭ źniavoleńni amal piać hadoŭ, Knyrovič pryjšoŭ da dumki, što ŭsie vyprabavańni, ź jakimi sutykajecca čałaviek, dadzienyja jamu dla čahości. Žyćciovyja ŭroki sa svajoj historyi jon taksama vynies.
Pravasłaŭnaje Rastvo ŭ kałonii
Maksim pravioŭ niekalki miesiacaŭ u SIZA i jašče paŭtara hoda ŭ kałonii. U izalatary znosiny z carkoŭnasłužycielami nie vitalisia, tamu i Rastvo tam adznačałasia «farmalna». Va ŭstanovu prychodziŭ baciuška i ranicaj pravodziŭ nievialikuju słužbu — aryštavany moh naviedać malelny pakoj, ale razmovy pra patajemnaje abo spoviedź ličylisia siarod zatrymanych błahim tonam.
Tak ci inakš, ale na śviatočnuju słužbu Maksim usio roŭna chadziŭ — bolš u paradku zabaŭki, čym kab vykanać relihijnuju tradycyju: «Kali doŭhi čas karcinka vakoł ciabie nie mianiajecca, słužba zdajecca mahčymaściu choć niejak raznastaić dni. Ja, hłyboka niavierujučy čałaviek, z zadavalnieńniem schadziŭ na jaje — raźmiaŭsia».
U kałonii karcina była inšaja. Źniavolenyja, jakija ŭžo atrymali svaje terminy, ciapier stavilisia da baciušak z bolšym davieram:
«Ludzi na zonu traplajuć roznyja — vinavatyja i nievinavatyja. U pieršych pračynajecca zapatrabavańnie ablehčyć dušu, u druhich — znajści sens u niespraviadlivaści, jakaja ź imi adbyłasia. Carkva padychodzić i tym i inšym».
Carkva ŭ kałonii «Navasady», fota: sajt Barysaŭskaj jeparchii/A.Klimkovič
Tut na Rastvo asudžanyja chadzili na śviatočnuju słužbu, a paśla liturhii rabili ŭ kamierach impravizavanyja zastolli:
«Na čas zimovych śviat u mahazinie pavialičvali asartymient, i tyja, u kaho była takaja mahčymaść, kuplali roznyja prysmaki – ikru abo smačnuju kaŭbasu. Padčas kaladnaha zastolla možna było hetym padzialicca z tavaryšami i samomu pačastavacca».
Asobnym punktam śviata dla niekatorych siadzielcaŭ išoŭ čyfir — vielmi mocny čaj, jakim u turmie zamianiajuć ałkahol. Praŭda, hety napoj administracyjaj nie vitaŭsia, tamu čajavali asudžanyja čaściej ciškom: «U našym atradzie byŭ amatar takoj harbaty. Da aryštu hety mužčyna byŭ zaŭsiodnikam staličnych baraŭ i vielmi sumavaŭ pa raznastajnaści hustaŭ mocnych napojaŭ. Tamu ŭ kaladny čyfir jon dadavaŭ łupinu apielsinaŭ i imbir — kazaŭ, što tak jon stanovicca smačniejšym».
Ale hałoŭny kaladny cud zaklučaŭsia nie ŭ zastolli: «Siomaha studzienia byŭ vychadny, tamu my mahli spakojna zaniacca bytavymi spravami: zašyć i pamyć vopratku, napisać listy na volu. U takich prostych rečach dla mianie i było śviata».
Katalickija Kalady na «Vaładarcy»
Aleh pravioŭ u SIZA na Vaładarcy kala hoda. Spačatku dumka sustreć tam śviaty zdavałasia jamu niemahčymaj, ale, prystasavaŭšysia da abstavinaŭ, jon uśviadomiŭ, što žyćcio nie spyniłasia i navat u niavoli možna znajści miesca dla radaści:
«Čałaviek prahnie śviataŭ, tamu što, jak by kiepska ni było, bieź ich niemahčyma. Naohuł, śviaty patrebny ŭsim, ale dla ludziej u niavoli — jany jašče bolš važnyja».
U kamiery, dzie pa źbiehu abstavinaŭ, akramia našaha hieroja, siadzieła jašče niekalki katalikoŭ, chłopiec adznačyŭ Kalady. Rodnyja i siabry zahadzia pieradali aryštantam pačastunki, tamu ahulnymi siłami im udałosia sabrać nievialiki śviatočny stoł.
«Z ranicy da nas dałučylisia ludzi, jakim było cikava adśviatkavać katalickija Kalady razam z nami. Kožny prynios da abiedu toje, što ŭ jaho było. Atrymałasia, što stoł padzialiŭsia na katalikoŭ, pravasłaŭnych i tych, kamu było prosta cikava paŭdzielničać u śviatočnym rytuale».
SIZA «Vaładarka», fota: turby.by
Akramia zvyčajnych straŭ, Alehu pieradali abłatku — tonki listok vypiečanaha presnaha ciesta nakštałt vafli, jaki źjaŭlajecca nieadjemnaj častkaj katalickaha śviata.
«U tym kole, u jakim śviatkuješ, kožny adłomvaje sabie kavałačak abłatki. Paśla hetym kavałkam treba padzialicca: ty adłomvaješ, u ciabie adłomvajuć — tak vy i vinšujecie adzin adnaho z Kaladami. Heta vielmi kranalny abrad» — kaža chłopiec.
Śviatkavańnie Rastva ŭ SIZA atrymałasia pa-sapraŭdnamu dušeŭnym: «Adzin sa źniavolenych, jaki ŭpieršyniu sutyknuŭsia z hetaj tradycyjaj, byŭ emacyjna ŭražany: jamu spadabałasia, kali hramada ŭsim dzielicca i praz toje abjadnoŭvajecca». Ale naprykancy Aleh dadaje:
«Ja razumieju, što praz maju historyju ŭ ludziej moža skłaścisia ŭražańnie, što ŭsie aryštavanyja tak śviatkujuć. Ale heta daloka nie tak: i ŭ SIZA, i ŭ kałonii situacyi byvajuć roznymi. Niechta śviatkuje ŭ ŠYZA, niechta — u pamiaškańniach kamiernaha typu. Niekatorym zabaraniajuć pieradačy, i jany nie majuć amal ničoha. Ź niekatorymi administracyja zabaraniaje mieć znosiny pad pahrozaj pakarańnia, i hetyja ludzi ŭ śviaty buduć adny. Mnie z maim vopytam prosta pašancavała».
Čytajcie taksama:
