Mapa Paŭdniovaj Amieryki (paŭnočnaja častka), na jakoj adlustravany Vieniesueła (žoŭtym koleram) i Hajana (čyrvonym koleram). Aranžavym koleram paznačany rehijon Esekiba, jaki naležyć Hajanie i na jaki pretenduje Vieniesueła. Fota: SurinameCentral / Wikimedia Commons
U kancy listapada ŭ sacsietkach stali masava źjaŭlacca videa nibyta pačatku vajny pamiž Vieniesuełaj i Hajanaj za sprečny rehijon Esekiba. Navinu aktyŭna raspaŭsiudžvali rasijskija Z-resursy, adnak paźniej vyśviatlałasia, što hetyja videa staryja i anijakaj vajny jašče nie pačynałasia.
Raspaŭsiudžvali fejki pra pačatak vajny i prarasijskija akaŭnty ŭ anhlijskim siehmiencie tvitara (X). Prykład adnaho z takich profilaŭ
Fejki zasnoŭvalisia na tym, što prezident Vieniesueły Nikałas Madura, jakoha padtrymlivaje Kitaj i Rasija (razam z režymam Łukašenki), byccam addaŭ zahad ab napadzieńni na Hajanu dla «adnaŭleńnia terytaryjalnaj cełasnaści Vieniesueły».
U rečaisnaści ž takoha zahadu aficyjna nie źjaŭlałasia, choć situacyja pamiž dźviuma krainami ŭ apošni čas sapraŭdy napalvajecca i moža pryvieści da sapraŭdnaj vajny. Bolš kankretyki ŭ pytańnie, ci pačniecca novaja vajna, dadaść refierendum u Vieniesuele, jaki maje adbycca ŭžo zaŭtra.
Na hetym refierendumie budzie vyznačacca, ci pryznaje Vieniesueła rehijon Esekiba svajoj terytoryjaj i jak mienavita kraina budzie viartać rehijon pad svoj kantrol.
Adno z pytańniaŭ refierendumu — ci varta Vieniesuele viartać Esekiba mirna praź Mižnarodny kryminalny sud. Jašče adzin punkt stavić pytańnie, ci treba Vieniesuele aficyjna stvaryć novy «štat Esekiba» i dadać rehijon da svaich isnych 23 štataŭ, što faktyčna i jurydyčna paciahnie aneksiju bolš jak pałovy terytoryi Hajany.
Sam Nikałas Madura ŭ svaim tvitary napiaredadni refierendumu aktyŭna prasoŭvaje ideju aneksii i vajny.
Situacyja admietnaja jašče tym, što ŭ abiedźviuch krain jość upłyvovyja sajuźniki, jakija ŭ vypadku kanfliktu taksama nie zmohuć nie ŭmiašacca. Raskazvajem, čamu Esekiba źjaŭlajecca sprečnaj terytoryjaj i jaki budzie raskład sił u vypadku vajny.
Viekavaja sprečka i mnostva resursaŭ
Terytoryja Vieniesueły ŭ pačatku XIX stahodździa paśla abviaščeńnia niezaležnaści ad Ispanii. Rehijon Esekiba tady jašče ŭvachodziŭ u skład Vieniesueły, a adnajmiennaja raka Esekiba adździalała Vieniesuełu ad brytanskaj kałonii Hajana. Fota: Wikimedia Commons
Padčas ispanskaha vaładarstva ŭ Paŭdniovaj Amierycy rehijon Esekiba (nazvany ŭ honar raki Esekiba, jakaja adździalała Vieniesuełu ad kałanijalnych terytoryj Brytanskaj impieryi) uvachodziŭ u skład Vieniesueły, jakaja poŭnaściu kantralavałasia Ispanijaj. Situacyja zastałasia takoj ža i paśla taho, jak u 1811 hodzie Vieniesueła abviaściła niezaležnaść ad Ispanii i zatym viała vajnu ź joj za svoj suvierenitet.
Na toj momant rehijon nie ŭjaŭlaŭ vialikaj kaštoŭnaści i słužyŭ tolki prymiežžam da Hajany, jakaja tady była brytanskaj kałonijaj. Ale situacyja rezka pamianiałasia, paśla taho jak Vieniesueła pačała vajnu ź Ispanijaj.
Brytanskija kałanisty vyjavili vielizarnuju kolkaść zołata i miedzi na zachodnim bierazie raki Esekiba, što pryviało da zachopu rehijona Brytanskaj Impieryjaj i dałučeńnia jaho da Hajany.
«Hetaja aneksija była potym aficyjna pryznanaja praź Mižnarodny arbitražny sud u Paryžy ŭ 1899 hodzie. Tolki małaja častka rehijona Esekiba była viernutaja Vieniesuele, jakaja paśla taho ŭsialak sprabavała asprečyć heta rašeńnie i viarnuć usie stračanyja terytoryi. U samim rehijonie na toj momant užo daminavała anhłamoŭnaje nasielnictva, što adbivałasia na nastroi miascovych žycharoŭ viartacca ŭ skład ispanamoŭnaj Vieniesueły», — piša vydańnie The Guardian.
Hetaja sprečka mocna abvastryłasia ŭ 2015 hodzie, kali amierykanskaja kampanija ExxonMobil znajšła ŭ Hajanie, asabliva ŭ rehijonie Esekiba, vializnuju kolkaść vysakajakasnych radoviščaŭ nafty, što pieratvaryła Hajanu ŭ adnu z samych dynamičnych ekanomik śvietu.
Ułady Vieniesueły na fonie hetaha adkryćcia abvinavacili ZŠA i ich sajuźnikaŭ u rabavańni spradviečnych vieniesuelskich terytoryj «šlacham uzakonienaha kałanijalizmu».
U svaju čarhu, Hajana ŭ 2018 hodzie źviarnułasia ŭ Mižnarodny kryminalny sud, kab abaranić siabie ad napadaŭ Vieniesueły.
Ale pytańnie nie tolki ŭ resursach. Jak adznačaje The Guardian, pytańnie prynaležnaści Esekiba — heta adzinaja bujnaja prablema ŭ Vieniesuele, jakaja abjadnoŭvaje ludziej usich palityčnych pohladaŭ. Vieniesuelski ŭrad vykarystoŭvaje heta pytańnie, kab abjadnać nasielnictva i padrychtavać spryjalnuju hlebu dla nastupnych prezidenckich vybaraŭ.
Va ŭzbrojenych siłach Vieniesueły słužać bolš za 300 tysiač čałaviek, u toj čas jak armija Hajany — heta 3500 čałaviek, uzbrojenych maksimum kulamiotami i paraj starych beteeraŭ. Adnak Hajanu padtrymlivajuć Brazilija, Vialikabrytanija i ZŠA, apošnija majuć kantynhient, raźmieščany na terytoryi Hajany.
Armija Brazilii ŭžo ŭmacoŭvaje miažu ź Vieniesuełaj na fonie vieniesuelskaha refierendumu, paviedamlajuć brazilskija miedyja.
Vieniesueła taksama nie hublaje času i pahražaje mabilizavać vojski. Ale pačatak poŭnamaštabnaj vajny moža paciahnuć za saboj niepasredny kanflikt z ZŠA i Brazilijaj, čaho Vieniesueła nie moža sabie dazvolić.
Naadvarot, apošnim časam išoŭ praces paciapleńnia adnosin pamiž Vieniesuełaj i ZŠA, jakija sprabujuć vyvieści Vieniesuełu z-pad upłyvu Rasii i Kitaja.
«Naša Niva» — krynica jakasnaj infarmacyi i bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ «NN»Čytajcie taksama:
Łukašenka nazvaŭ try punkty apory ŭ Łacinskaj Amierycy
Suśvietny paradak, narodžany ŭ 1945 hodzie, pad pahrozaj, u śviecie panuje chaos
