Naša pieršaje pytańnie było nastupnaje: a ci maje hetaja małaviadomaja arhanizacyja prava vyłučać kahości na Nobieleŭskuju premiju miru? I druhoje pytańnie — ukrainskija śpiecsłužby zaviali kryminalnuju spravu suprać mužčyny, jakoha hetaje Biuro miru vyłučyła na pačesnuju premiju razam z Karač. Chto jon? Z kim źviazany? I, narešcie, chto finansuje hetaje Biuro miru i čamu mienavita z Volhaj Karač u Biełarusi jano supracoŭničaje, a nie z kim inšym? I čamu Volha Karač, jakaja za svaju karjeru zajmałasia mnohimi kirunkami, a ŭ 2020—2022-m błasłaŭlała ŭsich, chto vystupaŭ za akcyi «pramoha dziejańnia» ŭ baraćbie suprać Alaksandra Łukašenki, ciapier pajšła ŭ «baraćbu za mir i razzbrajeńnie»? I ci robić jana choć niešta ŭ tym kirunku, jaki ciapier dekłaruje?
Za toj čas, pakul my źbirali materyjał, jaho hieraini Volzie Karač Litva admoviła ŭ palityčnym prytułku. Sa słoŭ Karač, Departamient dziaržaŭnaj biaśpieki Litvy paličyŭ jaje pahrozaj nacyjanalnaj biaśpiecy. Pry hetym jana praciahvaje zastavacca ŭ Litvie na asnovie časovaha dazvołu na žycharstva.
Što saboj ujaŭlaje Mižnarodnaje biuro miru
Vy možacie ździvicca, ale Mižnarodnaje biuro miru sapraŭdy maje prava vyłučać na Nobieleŭskija premii.
Reč u tym, što vyłučać majuć prava nobieleŭskija łaŭreaty, a hetaja arhanizacyja 113 hadoŭ tamu, u 1910-m, atrymała Nobieleŭskuju premiju miru za ŭniosak u spravu padtrymańnia miru. Ale za čas paśla atrymańnia premii biuro pieražyło vializnuju transfarmacyju.
Chvilinka historyi. Supołki, jakija vystupali za mir va ŭsim śviecie i tatalnaje razzbrajeńnie, paŭstali amal adnačasova ŭ ZŠA i Vialikabrytanii ŭ 1816-m.
Mižnarodnaje biuro miru ŭźnikła jak sajuz arhanizacyj, jakija vystupali za spynieńnie vojnaŭ u śviecie. Ideja była prapanavanaja na Druhim suśvietnym kanhresie miru, jaki prachodziŭ u Łondanie ŭ 1890-m. U nastupnym hodzie była zasnavanaja arhanizacyja, jakaja musiła stać kaardynacyjnym orhanam Mižnarodnaha sajuza tavarystvaŭ u padtrymku miru. Voś jana i atrymała novaŭviedzienuju premiju ŭ pačatku XX stahodździa.
Adnak pierajemnikaŭ taho biuro ŭ 1970-ja abvinavacili ŭ suviaziach z SSSR. Da prykładu, były kiraŭnik arhanizacyi irłandziec Šon Mak-Brajd pravioŭ dva samity pad ehidaj Mižnarodnaha biuro miru ŭ Maskvie — u 1973-m i 1977-m.
A historyki Tom Machon i Džejms Hiłahli zajavili, što rasšyfravali sakretnyja paviedamleńni Irłandskaj respublikanskaj armii 20-ch hadoŭ. Vyjaviłasia, što Mak-Brajd u 1920-ja byŭ vidnym aktyvistam Irłandskaj respublikanskaj armii (IRA), a paśla ŭznačalvaŭ svojeasablivuju kontrvyviedku IRA, jakaja zmahałasia za poŭnaje vyzvaleńnie Irłandyi ad brytanskaha ŭpłyvu i ŭźjadnańnie Paŭnočnaj Irłandyi ź Irłandskaj Respublikaj.
Z šyfrovak vynikaje, što Saviecki Sajuz byŭ adnoj z hałoŭnych krynic finansavańnia hetaj arhanizacyi, a sam Mak-Brajd pracavaŭ na Hałoŭnaje raźviedupraŭleńnie Savieckaj armii, jakomu pieradavaŭ infarmacyju pra anhlijski fłot i samaloty i, u pryvatnaści, pieradaŭ čarciož sistemy vyjaŭleńnia padvodnych łodak ASDIC. Taksama Mak-Brajd zdabyvaŭ «čystyja» pašparty dla savieckich ahientaŭ, jakim pahražała vykryćcio.
U 1980-ja CRU nazvała Mižnarodnaje biuro miru siarod arhanizacyj, jakija byli pad mocnym upłyvam SSSR.
Skandał vyklikaŭ i arhanizavany z dapamohaj biuro Mižnarodny samit za mir va Ukrainie, jaki prajšoŭ u červieni 2023 hoda ŭ Vienie. Samit sabraŭ zbolšaha arhanizacyi, jakija vystupajuć suprać pašyreńnia NATA i vajskovaj dapamohi Ukrainie z boku Zachadu. Jak alternatyvu jany prapanujuć «šlach niehvałtoŭnaha supracivu rasijskaj ahresii», što ŭ realnaści aznačała b kapitulacyju Ukrainy i likvidacyju ŭkrainskaj dziaržaŭnaści.
Dziejnaść biuro zvodzicca da padziej typu vyšejzhadanaha «samitu» i zajaŭ. A ludzi, jakija nazvanyja jak kiraŭniki biuro ci ŭdzielniki jaho kiroŭnych orhanaŭ, — heta noŭnejmy, infarmacyja pra bolšaść ź ich ź ciažkaściu adšukvajecca. Nam składana mierkavać štości ab pradstaŭnikach inšych rehijonaŭ płaniety, akramia taho, što heta małaviadomyja asoby. U kiroŭnuju radu arhanizacyi ŭvachodziać, naprykład, biblijatekar z Narviehii, aśpirantka z Hiermanii i h.d.
Uznačalvaje arhanizacyju 70-hadovy Filip Dženinhs, jakoha na sajcie arhanizacyi prezientujuć jak čałavieka, jaki «40 hadoŭ adpracavaŭ u brytanskim, a paśla — suśvietnym prafsajuznym ruchu, u tym liku 30 hadoŭ na lidarskich pazicyjach». «Vikipiedyja» i daviedka pra jaho na sajcie biuro kažuć, što jon ad 23 hadoŭ pracavaŭ na prafsajuznaj rabocie, a na piku karjery 18 hadoŭ uznačalvaŭ UNI Global Union — Mižnarodnuju fiederacyju prafsajuzaŭ śfiery pasłuh.
Što za ludzi ŭvachodziać u radu biuro i što za ludzi jość partniorami biuro, možna zrazumieć, kali my nazaviom pradstaŭnikoŭ našaha rehijona siarod ich.
Ad Biełarusi heta taja samaja Volha Karač i bolš chiba što nichto. Da 2022 hoda ŭ antyvajennaj dziejnaści jana zaŭvažanaja nie była, ale ŭsio źmianiłasia.
Ad Ukrainy heta 42-hadovy Juryj Šalaženka — čałaviek, jaki na svaim sajcie reprezientuje siabie jak «zasnavalnika relihii (sučasnaha duchoŭnaha ruchu) viernikaŭ u najvyšejšuju kaštoŭnaść čałavieka i dušeŭnaj supolnaści». Pry hetym jon staŭ fihurantam kryminalnaj spravy, zaviedzienaj SBU za zakliki suprać mabilizacyi.
Ad Rasii heta dźvie zusim nieviadomyja asoby, pra palityčnyja pazicyi jakich składana niešta skazać, a taksama dźvie arhanizacyi, adna ź jakich vyhladaje miortvaj. Havorka pra Kamitet žančynaŭ Inhušecii «Ałmas», pra jaki niama źviestak u publičnym poli.
Vychadcy z byłoha SSSR u Mižnarodnym biuro miru
U radu Biuro miru ŭvachodzić dva čałavieki z Rasii.
Pieršaja ź ich — Eset Hahijeva (Asia Hahijeva, Asia Marukiet) — 33-hadovaja žančyna ź Inhušecii. Internet pra jaje viedaje vielmi mała. U 2007-m joj, staršakłaśnicy, prysudzili dziaržaŭnuju premiju dla talenavitaj moładzi pamieram 1150 dalaraŭ. U 2012-m jana skončyła Inhušski dziaržaŭny ŭniviersitet pa śpiecyjalnaści «anhlijskaja mova i litaratura» z čyrvonym dypłomam i była pracaŭładkavanaja ŭ Ministerstva adukacyi ŭkazam kiraŭnika Inhušecii Jaŭkurava.
Asia Hahijeva. Fota: imaton.rf
U instahramie Hahijevaj napisana, što jana zajmajecca transakcyjnym analizam. Heta psichałahičnaja madel, jakaja zvodzicca da taho, što «kožny čałaviek zdolny navučycca daviarać sabie, dumać za siabie, prymać samastojnyja rašeńni i adkryta vykazvać svaje pačućci». Vykarystoŭvajecca ŭ asnoŭnym u psichaterapii, ale moža dapamahać i ŭ šmat jakich inšych uzajemadziejańniach, da prykładu, u koŭčynhu abo adukacyi.
Kali vieryć anatacyi na sajcie Mižnarodnaha biuro miru, žančyna — «daśviedčany psichołah i aktyvistka, jakaja z 2011 hoda (heta značyć z 20 hadoŭ. — «NN») pracuje ŭ śfiery pravoŭ čałavieka, demakratyčnych kaštoŭnaściaŭ, miru i niehvałtoŭnych znosin, imknučysia zrabić krainu bolš mirnaj praz supracoŭnictva i kulturny abmien». Taksama paviedamlajecca, što jana mieniedžarka niekalkich prajektaŭ pa pašyreńni pravoŭ i mahčymaściaŭ žančyn. A taksama što jana «vykazałasia suprać vajny va Ukrainie, pakazvajučy, jak vyhladajuć metanakiravanaść i advaha pierad tvaram niespraviadlivaj vajny».
U realnaści anijakich źviestak pra jaje aktyŭnaść u hetym kirunku my nie adšukali: jaje fejsbuk daŭno nie abnaŭlajecca, a staronki va «UKantakcie» i instahramie zakrytyja. Viadoma, što Hahijeva była kałumnistkaj sajtaŭ islam-today.ru i islam.ru. Apošni zajmaje vidavočnuju prarasijskuju pazicyju, ale praz chaatyčnaść numaracyi i ahulnuju techničnuju niedaroblenaść abodvuch sajtaŭ nie jasna da kanca, kali jana skončyła supracoŭnictva ź imi. U 2017-m jana siabie nazyvała «dušasłoŭ i bahasłoŭ».
Asia «Marukiet» Hahijeva. Fota: sajt islam.ru
U 2022-m jaje razam ź Juryjem Šalaženkam hanaravali premijaj imia taho samaha Mak-Brajda, jakuju prysudžaje Mižnarodnaje biuro miru. Ciapier Asia Hahijeva žyvie za miežami Rasii.
Druhi rasijanin u arhanizacyi — 71-hadovy pieciarburžac Aleh Badroŭ. Pavodle adukacyi fizik, ale doŭhi čas zajmajecca ekałahičnym aktyvizmam. Z 1996 pa 2016 hod mužčyna ŭznačalvaŭ arhanizacyju «Zialony śviet». Ciapier jon staršynia «Hramadskaj rady paŭdniovaha bieraha Finskaha zaliva».
Aleh Badroŭ. Fota: decomission.ru
Badroŭ vystupaje za zakryćcio atamnych elektrastancyj i pierachod na «zialonuju» enierhietyku. U jakaści mety-minimum aktyvisty stvaryli prajekt «Dekamisija», jaki prapanuje zakryvać błoki AES, jakija vypracavali svoj resurs.
Badroŭ dahetul žyvie i pracuje ŭ Rasii. Asnoŭny kirunak jaho dziejnaści, kali mierkavać pa resursach arhanizacyj, u jakija jon uvachodzić, — arhanizacyja roznaha kštałtu kruhłych stałoŭ, napisańnie zajaŭ i praca ź mižnarodnymi partniorami arhanizacyj. Nijakaj kankretyki.
Chto finansuje Mižnarodnaje biuro miru?
Cikavaje pytańnie: chto ž ciapier finansuje Biuro miru i jakaja suma hetaha finansavańnia? Na hetaje pytańnie niaprosta znajści adkaz.
Na sajcie ŭkazany šerah arhanizacyj, jakija byli fundatarami biuro. Adnosna niekatorych ź ich źviestki pravieryć paprostu niemahčyma — u ich nie ŭkazana anijakaj statystyki.
Asnoŭnymi donarami Biuro miru nazyvajucca japonski budyscki fond Rissho Kosei-kai, brytanski kvakierski fond Polden-Puckham Charitable Foundation i J.Leon Charitable Fund. Adnak na sajtach usich troch pieraličanych fondaŭ zhadak pra achviaravańni Biuro miru niama (zusim). Bolš za toje, hetyja fondy nie robiać uražańnia ani vialikich, ani dziejnych. Navat ich veb-resursy paŭmiortvyja. Tolki adzin z fondaŭ, krajnie levy amierykanski AJ Muste Memorial Institute, dakładna vydzieliŭ dla biuro mały hrant, ale było heta kala 20 hadoŭ tamu.
Na zapyt «Našaj Nivy» adnosna krynic finansavańnia Mižnarodnaje biuro miru nie adkazała. Ciažka skazać, ci jany bačyli zapyt: samo biuro taksama nie stvaraje ŭražańnia aktyŭna dziejnaj arhanizacyi.
Adnak na Nobieleŭskuju premiju miru naminantaŭ vyłučaje. Sioleta imi stali try arhanizacyi — «Naš dom» ad Biełarusi, «Ruch śviadomych admoŭnikaŭ ad vajskovaj słužby» z Rasii i «Ukrainski ruch pacyfistaŭ». Voś što pra ich viadoma.
«Ruch śviadomych admoŭnikaŭ ad vajskovaj słužby»
Łahatyp «Ruchu śviadomych admoŭnikaŭ ad vajskovaj słužby». Fota: www.facebook.com / stoparmy
Heta inicyjatyva, zasnavanaja ŭ 2014-m, dapamahaje rasijanam, jakija admaŭlajucca adpraŭlacca va Ukrainu ci ŭchilajucca ad mabilizacyi.
Jaje zasnavalnica Alena Papova ŭdzielničała ŭ supraćvajennych pratestach u Rasii z 2014-ha, była niekalki razoŭ zatrymanaja. Jana vystupaje za prava na alternatyŭnuju słužbu ŭ Rasii ŭžo kala 15 hadoŭ.
Alena Papova. Fota: jaje staronka va «UKantakcie»
U publičnych prapucinskich vystupach jana nie zaŭvažanaja. Žančyna padtrymała biełarusaŭ u 2020-m i vychodziła na akcyi salidarnaści da biełaruskaj ambasady ŭ Maskvie.
Alena Papova na akcyi ŭ padtrymku biełarusaŭ u Maskvie. Fota: staronka Aleny Papovaj va «UKantakcie»
Sajt arhanizacyi zabłakavany ŭ Rasii, a ruch uklučany ŭ śpis «inšaziemnych ahientaŭ».
Rasijskaja arhanizacyja ani masavaja, ani ŭpłyvovaja, tamu jana nie stała abjektam represij Kramla.
Ukrainski naminant — taksama małalikaja arhanizacyja, jakaja isnuje chutčej va ŭjaŭleńni jaje lidaraŭ, čym u reale, ale jaje lidary akurat stali abjektam vialikaj uvahi rasijskich miedyja.
«Ukrainski ruch pacyfistaŭ»
Zasnavalnikam «Ukrainskaha ruchu pacyfistaŭ» vystupiŭ Rusłan Kacaba — hramadski dziejač, jaki ciapier žyvie ŭ ZŠA, a vykanaŭčym sakratarom vybrany Juryj Šalaženka, jaki ciapier znachodzicca va Ukrainie.
Rusłan Kacaba padčas «aranžavaj revalucyi» padtrymaŭ jaje i navat byŭ kiraŭnikom pałatačnaha łahiera ŭ Ivana-Frankoŭsku.
Usio źmianiłasia kala 2014 hoda. Paśla akupacyi Rasijaj Kryma i častki Danbasa Kacaba pačynaje aktyŭna zaklikać ukraincaŭ uchilacca ad pryzyvu. Ën kazaŭ, što va Ukrainie niama rasijskich vojskaŭ i vajna na Danbasie — hramadzianskaja, što niemahčyma adnaŭleńnie Ukrainy jak unitarnaj dziaržavy.
Kacaba staŭ zorkaj rasijskaj prapahandy — čałaviek rodam z zachadu Ukrainy, ź Ivana-Frankoŭska, a pryznaje zakonnaść pretenzij rasijan. Kacaba achvotna razdavaŭ intervju rasijskim ŚMI, kantaktavaŭ z rasijskimi žurnalistami pryvatna i navat sam rabiŭ repartaž dla NTV. Padčas svaich pajezdak na Danbas jon davaŭ słova sieparatystam.
U vyniku va Ukrainie na jaho zaviali kryminalnuju spravu i prysudzili jamu 3,5 hoda turmy. Praŭda, vyjšaŭ jon praz paŭtara hoda. Adbyłosia heta praz zastupnictva aŭtarytetnych pravaabarončych arhanizacyj, jakija choć i nie padzialali pohladaŭ Kacaby, ale pryznavali, što asudzili jaho za mierkavańni, a nie za dziejańni, i pryznali palitźniavolenym.
«Ruch ukrainskich pacyfistaŭ» Kacaba zasnavaŭ u 2019 hodzie. Dziejač niamieckaj lavicy Andrej Huńko, jaki jeździŭ z «pracoŭnymi pajezdkami» ŭ tak zvanyja «DNR» i «ŁNR», terytoryi Danbasa, padkantrolnyja Rasii (ukrainskija levyja nazyvali jaho «voraham rabočaha ruchu»), naminavaŭ Kacabu na Achienskuju premiju miru.
Tady ž vykrylisia antysiemickija pohlady Kacaby. U 2011-m jon śćviardžaŭ, što jaŭrei niasuć adkaznaść za Chałakost. Spačatku jon vybačyŭsia, ale paŭtaraŭ padobnyja dumki i paźniej.
Ukrainu Kacaba nazyvaje «ŭbohaj karumpavanaj krainaj», abvinavačvaje ŭkraincaŭ u kantrabandzie zbroi praz «ziernievuju ŭhodu» i śćviardžaje, što va Ukrainie vajujuć nacysty.
Sam Kacaba pierajechaŭ u ZŠA i publikuje ŭ svaim błohu ŭ asnoŭnym amierykanskich marhinalnych kanśpirołahaŭ. Da prykładu, adzin ź ich zajaŭlaje, što były premjer Vialikabrytanii Borys Džonsan pieraškodziŭ Pucinu skončyć vajnu va Ukrainie, a inšy śćviardžaje, što Ukraina — heta centr handlu dziećmi i narkotykami.
Kacaba zajaŭlaje, što vina za toje, što rasijanie nie advodziać vojskaŭ, lažyć na Zialenskim i ŭkrainskich uładach, a Rasija niepieramožnaja.
Paplečnik Kacaby, 42-hadovy Juryj Šalaženka, postać jašče bolš kałarytnaja. Šalaženka pazicyjanuje siabie jak zasnavalnik novaj relihijnaj płyni. Jon kaža, što ŭ miežach hetaj relihii viadzie abrady i prapanuje kožnamu «adšukać sens žyćcia».
Pry hetym jon były pamočnik dvuch deputataŭ ad partyi «Baćkaŭščyna» i aŭtar vialikaha rasijskaha miedyja «Echo Moskvy» (pisaŭ tudy da jahonaha zakryćcia ŭ 2022-m).
U 2015-m Šalaženka vystupaŭ suprać mabilizacyi ŭkraincaŭ u armiju. U 2017-m mužčyna vystupaŭ suprać błakavańnia rasijskich sacsietak. Ciapier Šalaženka zasiarodziŭsia na jurydyčnaj padtrymcy ŭkraincaŭ, jakija ŭchilajucca ad mabilizacyi.
U adnym ź niadaŭnich intervju jon zaklikaje nie davać zbroi Ukrainie, abvinavačvaje ŭkrainski bok u raspalvańni vajny, a samich ukraincaŭ zaklikaje supraciŭlacca biez hvałtu. U kancy prapanuje zapłacić jamu za lekcyi, kab «praspansaravać suśvietny ruch za mir».
Juryj Šalaženka raskazaŭ «Našaj Nivie», što faktyčna arhanizacyjaj kiruje jon, a Kacabu jon prapanavaŭ być farmalnym lidaram praz toje, što toj adziny pryznany viazień sumleńnia va Ukrainie, jaki siadzieŭ za zakliki paźbiahać mabilizacyi. Šalaženka skazaŭ nam, što nie padzialaje «niekatorych pohladaŭ Kacaby» i što Kacaba nie razumieje sensu «paśladoŭnaha pacyfizmu», ale Juryj sprabuje navučyć «usich achvotnych niehvałtoŭnamu ładu žyćcia».
Pa słovach Juryja Šalaženki, jany jurydyčna dapamahli dziasiatkam ukrainskich admoŭnikaŭ, u tym liku Vitalu Alaksiejenku — 46-hadovamu pratestantu, jaki ŭchilaŭsia ad vajskovaj słužby z relihijnych mierkavańniaŭ.
Ruch i sam Šalaženka dekłarujuć, što niapravilna padtrymlivać «vajnu da pieramohi», a taksama ŭskładajuć adkaznaść za vajnu na ŭsich jaje ŭdzielnikaŭ.
U samoj Ukrainie arhanizacyja vialikaj padtrymki nie maje: u telehram-čacie arhanizacyi 200 čałaviek, a ŭ kanale samoha Kacaby — kala dźviuch tysiač. Šalaženka kaža, što ŭ hrupie ahułam kala dziesiaci čałaviek aktyvu.
Kryminalnuju spravu na Šalaženku va Ukrainie zaviali pa artykule 436-2 Kryminalnaha kodeksa Ukrainy («Apraŭdańnie, pryznańnie pravamiernaj, admaŭleńnie ŭzbrojenaj ahresii RF suprać Ukrainy, hieraizacyja jaje ŭdzielnikaŭ») ź inicyjatyvy Słužby biaśpieki Ukrainy. Jamu pahražaje da piaci hadoŭ turmy. Taki ž termin pahražaje i Rusłanu Kacabu.
«Zhodna ź dziejnym mižnarodnym pravam, usie terytoryi, časova akupavanyja dziaržavaj-ahresaram, u tym liku Krym, Danbas i ŭschodnija rehijony, naležać Ukrainie, ale dziejnaje mižnarodnaje prava nie harantuje miru, — skazaŭ Šalaženka «Našaj Nivie».
— Prablema ŭ tym, što jurydyčnaja fikcyja absalutnaj ułady peŭnaha ŭrada na peŭnaj terytoryi ŭsprymajecca jak dastatkovaja padstava dla «spraviadlivaj vajny» i prymusu nasielnictva da varožaści miž saboj praz palityčnyja represii. Heta my bačym z abodvuch bakoŭ vajny va Ukrainie, jakuju spravakavali rasijskaja ahresija i inšyja čyńniki.
Tamu, nie admaŭlajučy pryncypu terytaryjalnaj cełasnaści, zamacavanaha siońnia ŭ mižnarodnym pravie, ja nastojvaju na jaho niedaskanałaści i vystupaju za pašyreńnie hetaha pryncypu. A mienavita, za pryznańnie pryncypu sacyjalna-ekałahičnaj harmonii. Pierš za ŭsio my pavinny pryznać ekałahičnuju i čałaviečuju cełasnaść usioj płaniety. A dla hetaha treba nie zacyklivacca na postmanarchičnych absalutysckich idejach ab viestfalskim suvierenitecie, jakimi pastajanna śpiekulujuć puciny ŭsich dyktatur śvietu, a vypracavać efiektyŭnaje i praktyčnaje bačańnie niehvałtoŭnaha kiravańnia, słužeńnia ludziam i pryrodzie zamiest absalutnaj ułady ŭradaŭ», — pa-fiłasofsku kaža Šalaženka.
Šalaženka robić uražańnie čałavieka sa svaimi idejami, jakija šmat kamu zdaducca ŭtapičnymi. U adroźnieńnie ad Šalaženki, čałavieka niajasnych zaniatkaŭ i ź nieviadomymi krynicami dachodaŭ, ale pacyfista sa stažam, biełaruska Volha Karač dałučyłasia da ruchu za mir i admovu ad vajskovaj słužby niadaŭna, a pierad tym paśpieła źmianić niamała kirunkaŭ svajoj dziejnaści.
«Naš dom»
Arhanizacyja «Naš dom» była zasnavanaja ŭ 2002 hodzie. Da taho Volha Karač, nastaŭnica ruskaj i biełaruskaj moŭ pavodle adukacyi, stvaryła supołku «Sied́maja hrań» i niejki čas aktyŭničała ŭ maładziožnaj inicyjatyvie «Zubr». U 2003-m Volhu Karač abrali deputatkaj Viciebskaha harsavieta deputataŭ.
U 2010-ch abrańnie (faktyčna pryznačeńnie) deputatam było ŭžo viernaj prykmietaj suviazi z uładami ci, prynamsi, vykarystańnia niekaha łukašenkaŭcami ŭ svaich metach. Ale nie ŭ 2003-m. Miescami ŭ krainie hałasy tady jašče ličyli, i ŭ roznyja miascovyja Saviety trapiła try dziasiatki niezaležnych kandydataŭ, u tym liku Juraś Hubarevič u Biełaaziorsku i Aleś Michalevič u Marjinaj Horcy. Była ŭ tym šerahu i Volha Karač.
Častka z tych deputataŭ nie vytrymała cisku i spyniła palityčnuju aktyŭnaść, inšaja zastałasia aktyŭnaj i ŭ nastupnym dziesiacihodździ.
Ale, miarkujučy pa trajektoryi niekatorych tahačasnych deputataŭ, niekalki ź ich byli zasłancami śpiecsłužbaŭ i pahadzilisia na takuju supracu na rańniaj stadyi hramadzianskaj aktyŭnaści.
Adzin z našych surazmoŭcaŭ zastaŭ dziejnaść «Našaha doma» ŭ 2011—2012 hadach u Połacku. «U ich byŭ ceły štab ź jurystaŭ i aktyvistaŭ. Ideja była ŭ tym, kab rabić niešta na pieršy pohlad niepalityčnaje, bo paśla Płoščy šmat inicyjatyŭ zakatvali ŭ asfalt.
Da prykładu, aktyvisty chadzili pa padjezdach i šukali niejkija bytavyja prablemy. Paśla znachodzili ludziej, jakim prapanoŭvali dapamohu z napisańniem skarhaŭ. Heta dobra pracavała i znachodziła padtrymku ludziej. Pa-pieršaje, heta biaśpiečna, a pa-druhoje, sapraŭdy prablemy vyrašalisia. Taksama važna, što kali ty adzin raz navučyš čałavieka «pravilna» skardzicca, to jon budzie sam zdolny vyrašać svaje prablemy i hetuju inicyjatyvu nie treba padtrymlivać.
Jašče byŭ kirunak pa praviadzieńni sieminaraŭ. Jany byli bolej pa palityčnaj piśmiennaści. Hrupa — čałaviek 15—20, lektar — psichołah, apoviedy — pra toje, jak jano pracuje na Zachadzie. Na heta było finansavańnie, ale małoje, chapała na druk, arendu, jakoje-nijakoje charčavańnie i kvitki dla inšaharodnich udzielnikaŭ.
Byli i roznyja viasiołyja pierformansy. Da prykładu, dziaŭčyna z chłopcam nalili kvasu ŭ piŭnyja butelki, kali zabaranili pić ałkahol na vulicach. Pakul ich «vincili», heta zdymali. I ŭviečary ich vypuścili z RAUS.
Taksama była inicyjatyva «Baza źviestak pra biełaruskich čynoŭnikaŭ». Tam była infarmacyja pra roznych miascovych funkcyjanieraŭ, bo tady «Naš dom» pracavaŭ u asnoŭnym ź ludźmi «na miescach» i mała nadavaŭ uvahi vyšejšamu načalstvu ŭ Minsku», — raskazvaje aktyvist.
Volha Karač była tvaram «Našaha doma».
«Ja dumaju, što jana zaŭždy chacieła być publičnaj fihuraj i pracavała tady šmat nad ułasnym palityčnym kapitałam i paznavalnaściu», — kaža aktyvist.
«Naš dom» za čas svajho isnavańnia pravioŭ šmat kampanij. Siarod ich «Aściarožna, milicyja» — suprać pašyreńnia paŭnamoctvaŭ śpiecsłužbaŭ, «Deputataŭ da adkazu» — dla taho, kab zmusić miascovych deputataŭ vykonvać svaje abaviazki, «Pojas biadnoty» — suprać zaniadbańnia viosak, miastečak i nievialikich haradoŭ i inšyja.
Pry hetym Volha Karač da 2020 hoda taksama była častaj hościaj u rasijskich prakramloŭskich vydańniach, u pryvatnaści, na «Lenta.ru» i «Hazieta.ru». Dahetul uzajemna padtrymlivajuć adno adnaho Karač i rasijski palitołah Dźmitryj Bałkuniec, jaki pisaŭ dla tych samych vydańniaŭ, što i jana. Druhuju adukacyju, jurydyčnuju, jana atrymała ŭ Maskoŭskim abłasnym instytucie kiravańnia i prava ŭ Bałašysie.
U 2020-m «Naš dom» pieraklučyŭsia na humanitarnuju dapamohu paciarpiełym ad represij u Biełarusi, a paźniej — uciekačam ź Biełarusi i Ukrainy.
Pad harantyi Karač
Tym časam sama Volha Karač z vosieni 2020-ha pravodziła čas u niaspynnych atakach na Śviatłanu Cichanoŭskuju — z radykalnych pazicyj. Jana dałučałasia da lubych palityčnych inicyjatyŭ, jakija dziejničali ŭ piku Cichanoŭskaj i jaje palityčnamu centru.
Siarod ich, naprykład, była ŠOS — nie Šanchajskaja arhanizacyja supracoŭnictva, a hrupoŭka niekalkich radykalna nastrojenych dziejačaŭ, siarod jakich samymi viadomymi byli psichijatr Źmicier Ščyhielski i «Ex-OMON» Pavieł Kułažanka, jakija z zamiežža zaklikali da siłavoha scenara zmahańnia z łukašenkaŭcami.
Karač uvohule pryciahvali radykalnyja koły, jana imknułasia zblizicca z roznymi ź ich. Tak, pavodle roznych źviestak, jana kantaktavała i z «Atradami hramadzianskaj abarony Biełarusi» (AHSB), abiacajučy dapamohu z vyjezdam udzielnikam hrupy. Stvaralnika čata AHSB Dzianisa Chromava (nik «Dzis») jana nazyvała «novym Kastusiom Kalinoŭskim».
Jak vyjaviłasia paźniej, supracoŭniki KDB ukaranialisia ŭ «Atrady hramadzianskaj abarony Biełarusi» ad samaha pačatku ich isnavańnia. A stvaralnik i kiraŭnik sietki kanałaŭ AHSB Dzianis «Dzis» Chofman-Chromaŭ (niknejmy DIS, Zorro, BAD) źnik amal adrazu paśla zatrymańnia ŭdzielnikaŭ čata. Paśla taho jon nie vychodziŭ na suviaź ź miedyja i paplečnikami.
Čytajcie taksama: «Sprava AHSB»: jak KDB arhanizoŭvaŭ «terakty»
Padtrymlivała Volha Karač i suviaź ź Juryjem Ziankovičam, jakoha biełaruskija śpiecsłužby spravakavali na «arhanizacyju» zmovy siłavikoŭ dziela źviaržeńnia Alaksandra Łukašenki. Miemam stali słovy eks-siłavika Ihara Makara, što Juryj Ziankovič «pajechaŭ u Maskvu pad harantyi biaśpieki ad Volhi Karač». U Maskvie Ziankoviča aryštavali razam z Alaksandram Fiadutam.
Suviaź z radykalnymi i navat pravakacyjna-radykalnymi inicyjatyvami ŭ 2020—2022-m uvachodzić u supiarečnaść z tym, što paśla 2022-ha Volha Karač i «Naš dom» pačali prezientavać siabie jak pacyfisckuju inicyjatyvu.
«Ničoha dziŭnaha ja tut nie baču, — skazaŭ «Našaj Nivie» aktyvist, znajomy z Karač pa Viciebsku. — Volha Karač zaŭsiody zajmałasia tym, na što možna było atrymać hrošy. Kali finansavali miascovyja biuleteni, jana vypuskała biuleteń. Kali davali na łakalny aktyvizm, jana była łakalnaj aktyvistkaj. Kali pajšli finansy na ŁHBT i fieminizm, jana pačała zajmacca abaronaj transhiendaraŭ, choć kolki ŭ nas u Biełarusi transhiendaraŭ?»
Za pravy transhiendaraŭ, suprać pravoŭ transhiendaraŭ
«Možna atrymlivać hrošy pad baraćbu za pravy transhiendaraŭ, možna atrymlivać hrošy za baraćbu suprać pravoŭ transhiendaraŭ — na heta taksama vydzialajucca srodki, prosta z roznych struktur», — kazała sama Volha Karač u intervju «Našaj Nivie» ŭ krasaviku 2020-ha.
«U nas unikalnaja situacyja sioleta. Budzie kandydat u prezidenty ad Zachadu — heta Alaksandr Ryhoravič. I budzie kandydat ad Rasii», — kazała jana ŭ toj samaj hutarcy.
Nahadajem, što ŭ 2020-m ideju, što Viktar Babaryka i Siarhiej Cichanoŭski źviazanyja z Rasijaj, pravodzili i łukašenkaŭcy.
Z pačatkam vajny «Naš dom» pačaŭ na svaim sajcie kampaniju «Nie — značyć nie» dziela padtrymki ŭchilistaŭ i dezierciraŭ ź Biełarusi.
Na staroncy z navinami kampanii śćviardžajecca, što «Naš dom» sarvaŭ prymusovuju mabilizacyju ŭ Biełarusi, i za heta byŭ zvolnieny hienierał-major Alaksandr Škirenka, namieśnik načalnika hałoŭnaha arhanizacyjna-mabilizacyjnaha ŭpraŭleńnia Hienštaba Uzbrojenych sił Biełarusi. Praŭda, hetaja infarmacyja ničym nie paćviardžajecca, i niama nijakaha niezaležnaha resursu, jaki śćviardžaŭ by toje samaje.
Infarmacyi pra realnuju dziejnaść «Našaha doma» ŭvohule vobmal — na sajcie ŭsio zajavy, zajavy i rerajty biełaruskich navin. Ale jość infarmacyja pra dapamohu «Našaha doma» vajaram pałka Kalinoŭskaha.
«Naša Niva» zdoleła adšukać infarmacyju pra dvaich ludziej, jakich nazyvajuć admoŭnikami, jakim dapamahaŭ «Naš dom», — heta Ivan Straškievič i Vital Dvarašyn. Adnak my tak i nie zrazumieli, ad čaho jany ŭchilalisia.
Straškievič vyjechaŭ u Litvu ŭ 2019-m i, miarkujučy pa najaŭnaj infarmacyi, nie ŭdzielničaŭ u pratestach 2020-ha. U 2023-m jamu nie praciahnuli pracoŭnuju vizu ŭ Litvie praz słužbu ŭ armii pa kantrakcie ŭ minułym (jon byŭ pamiežnikam). «Naš dom» dapamahaŭ jamu atrymać časovy prytułak u Polščy, ale ź Litvy jaho departavali.
Chłopiec admoviŭsia adkazać na naša pytańnie pra toje, čym kankretna jamu dapamoh «Naš dom».
Vital Dvarašyn słužyŭ u vojsku da 1998 hoda. Z 2002-ha mužčyna pracavaŭ dalnabojnikam u Litvie.
Dvarašyn pracavaŭ kiroŭcam, ale 26 krasavika 2023-ha jamu anulavali DNŽ na padstavie taho, što jon były vajskoviec. Aktyvisty «Našaha doma» dapamahli jamu abskardzić rašeńnie i zastacca ŭ Litvie — sud pryznaŭ dovady mihracyjnaj słužby pra toje, što jon «źjaŭlajecca pahrozaj biaśpiecy», niasłušnymi.
Ni adzin, ni druhi nie mahli być admoŭnikami ŭ Biełarusi, bo zadoŭha da 2022-ha vyjechali z krainy.
«Naš dom» zajaŭlaje, što viadzie statystyku pieraśledu biełarusaŭ, jakija admaŭlajucca słužyć u vojsku, ale my nie adšukali jaje ŭ strukturavanym vyhladzie.
Pry hetym paśla 2022-ha «Naš dom» aktyvizavaŭsia ŭ šerahu mižnarodnych pacyfisckich sietak. Akramia Mižnarodnaha biuro miru, heta, da prykładu, Internacyjanał praciŭnikaŭ vajny. Taksama Volha Karač aktyŭna supracoŭničaje ź italjanskaj arhanizacyjaj Movimento Nonviolento, jakaja vystupaje za admovu ad vajskovaj słužby i za ŭsieahulnaje razzbrajeńnie. Na sajcie jaje pradstaŭlajuć «lidaram ruchu biełaruskich admaŭlencaŭ u vyhnańni», choć takoha ruchu ŭ realnaści nie isnuje.
«Naš dom» u adkaz na prośbu «Našaj Nivy» raskazać bolš pra toje, u čym zaklučajecca jaho «pacyfisckaja dziejnaść», adkazaŭ, što «nie daje kamientaroŭ łukašenkaŭskaj prapahandzie».
Tym časam Volha Karač 18 žniŭnia zajaviła, što jaje pryznali «pahrozaj nacyjanalnaj biaśpiecy» i admovili ŭ pastajannym dazvole na žycharstva. Pry hetym jaje nie vysłali, a dali dazvoł na žycharstva ciaham hoda. Pavodle jaje słoŭ, adbyłosia heta praz toje, što jana brała intervju ŭ Žyrynoŭskaha i vystupała na kanfierencyjach u Rasii. Ale Departamient dziaržaŭnaj biaśpieki Litvy zapiarečyŭ — pryčyny inšyja, i Volha Karač pra ich viedaje. Źjaŭlałasia infarmacyja pra supracoŭnictva Karač z rasijskaj raźviedkaj, ale paćvierdzić heta niemahčyma.
U adkaz na heta Mižnarodnaje biuro miru abjaviła kampaniju salidarnaści z Volhaj Karač #Protect4Olga. Pradstaŭniki jaho kažuć, što pakolki Volha — pravaabaronca, to Litva musić dać joj prytułak. Dla hetaha zaklikajuć rabić publikacyi i pisać uładam Litvy, kab pierakanać ich, što Volha jaho zasłuhoŭvaje.
Volha Karač 18 žniŭnia zajaviła, što jaje pryznali «pahrozaj nacyjanalnaj biaśpiecy» i admovili ŭ pastajannym dazvole na žycharstva. Pry hetym jaje nie vysłali, a dali dazvoł na žycharstva ciaham hoda
Dyk što ž za Biuro miru?
Z sabranaj «Našaj Nivaj» infarmacyi składana zrabić adnaznačnuju vysnovu, što saboj ujaŭlaje Mižnarodnaje biuro miru. Arhanizacyja, jakaja isnuje pa iniercyi vialikich papiarednikaŭ? Struktura, jakaja niejkim čynam źviazanaja z Rasijaj, jak było źviazana z Savieckim Sajuzam kiraŭnictva biuro ŭ 1970—1980-ja? Arhanizacyja, jakaja amal nie viadzie dziejnaści i nierazborlivaja ŭ svaich suviaziach, jakaja dziejničaje pa pryncypie «chto prybiŭsia, z tym i kantaktujem»?
Prynamsi, dva momanty naściarožvajuć: adsutnaść adkrytaj infarmacyi pra krynicy finansavańnia biuro pry ŭkazańni marhinalnych fondaŭ, jakija ŭ realnaści nie mohuć pieradavać istotnych finansavych srodkaŭ, a taksama što heta dekłaravana «pacyfisckaja» arhanizacyja nie pravodzić nijakich realnych dziejańniaŭ, skiravanych na procidziejańnie vajennym vysiłkam Rasii, a skancentravanaja na apanientach i praciŭnikach Maskvy.
Kali vy viedajecie na hetuju temu bolš, pišycie redaktaru «Našaj Nivy» ŭ TH ci na [email protected]. Abo lubomu redaktaru ci žurnalistu «Našaj Nivy», jakoha viedajecie asabista.
A kali vam važna toje, što robić «Naša Niva», to dapamahčy nam možna praz Patreon pa spasyłcy nižej.
«Naša Niva» — krynica jakasnaj infarmacyi i bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ «NN»
