Fota: vecteezy
TChE — heta arhaničny rastvaralnik, jaki ŭjaŭlaje saboj prazrystuju, biaskolernuju i ciažkaharučuju vadkaść. Pa pachu jana čymści padobnaja na chłaraform i maje saładkavaty prysmak. Rečyva znajšło šyrokaje prymianieńnie ŭ šmatlikich śfierach našaha žyćcia: čaściej za ŭsio vykarystoŭvajecca ŭ jakaści abiastłuščvalnika na pradpryjemstvach (u pryvatnaści, u mietałurhii i apracoŭcy mietału), dla zapraŭki vohnietušycielaŭ, a taksama ŭ jakaści inhredyjentu ŭ zvyčajnych bytavych myjnych srodkach, choładahientach, u chimčystcy i chimapracoŭcy vopratki. TCHE navat byŭ aniestetykam da 1970-ch hadoŭ.
Ludzi, jakija pracujuć u hetych halinach, padviarhajucca najbolšaj ryzycy ŭździejańnia TCHE, jak i žychary susiednich z pradpryjemstvami rajonaŭ, pakolki chimičnaje rečyva moža zabrudžvać hlebu i padziemnyja vody. Ličycca, što praźmiernaje vostraje ŭździejańnie TCHE razdražniaje lohkija i skuru, a taksama vyklikaje hałavakružeńnie i hałaŭny bol. Jon taksama ličycca kancerahienam: pry praciahłym uździejańni, jak viadoma, pavyšajecca ryzyka raku nyrak i, mahčyma, inšych formaŭ raku.
Bolš za dziesiać hadoŭ niekatoryja navukoŭcy śćviardžali, što TCHE źjaŭlajecca pryčynaj chvaroby Parkinsana — niejradehienieratyŭnaha zachvorvańnia, jakoje źniščaje zdolnaść čałavieka ruchacca samastojna i časta vyklikaje demiencyju. U artykule, apublikavanym u sakaviku ŭ Journal of Parkinson's Disease, navukoŭcy pradstavili šerah dokazaŭ, jakija paćviardžajuć hetuju hipotezu.
Tak, jašče ŭ daśledavańni 2008 hoda daśledčyki apisali suviaź pacyjentaŭ z chvarobaj Parkinsana z praciahłaj historyjaj uździejańnia TCHE, a daśledavańnie 2012 hoda na bliźniatach tolki paćvierdziła papiarednija hipotezy. Inšyja daśledavańni na žyviołach pakazali, što TCHE moža paškodzić śpiecyfičnuju sietku niejronaŭ, źviazanych z hetaj chvarobaj.
U novym ža daśledavańni pradstaŭlenyja profili siami pacyjentaŭ, u jakich chvaroba Parkinsana moža być źviazanaja z TCHE, u tym liku byłoha hulca NBA Brajana Hranta, jakomu byŭ pastaŭleny dyjahnaz va ŭzroście 36 hadoŭ, a taksama pamierłaha ŭ 2021 hodzie sienatara ZŠA Džoni Isaksana. U hetych vypadkach u pacyjentaŭ była viadomaja historyja žyćcia abo pracy pobač ź miescami, dzie ŭzrovień TCHE byŭ vierahodna vysokim i ŭ pryvatnaści zabrudžvaŭ pitnuju vadu.
Hetaja suviaź pa-raniejšamu hruntujecca na ŭskosnych i abmiežavanych danych, i nie ŭsie zhodnyja nakont tryvałaści dokazaŭ, tłumačyć Gizmodo. Taksama mahčyma, što ŭździejańnie TCHE nie raŭnamierna pavialičvaje ryzyku raźvićcia chvaroby Parkinsana; mahčyma, takija faktary, jak hienietyka, robiać kankretnaha čałavieka bolš ci mienš usprymalnym da patencyjnaj škody.
Nieabchodnyja dadatkovyja daśledavańni, kab paćvierdzić, ci moža TCHE (razam z rodnasnym chimičnym rečyvam pad nazvaj pierchłoretylen, abo PCHE) vyklikać chvarobu Parkinsana i jakim čynam. Ale ŭ śviatle jaho viadomaj i mahčymaj niebiaśpieki chimičnaje rečyva ŭžo pavinna być zabaroniena, kažuć daśledčyki. Jany taksama rekamiendujuć abaranić miescy, dzie adbyvajecca zabrudžvańnie TCHE, a ludziej, što žyvuć abo pracujuć u hetych rajonach, treba infarmavać pra ryzyki i abaraniać ad chimikataŭ (naprykład, jość sposaby vydalić ich ź pitnoj vady).
