Dvaccatyja hady ŭ ajčynnaj historyi viadomyja najpierš biełarusizacyjaj. Hetak balšaviki trymalisia abvieščanaha imi pryncypa ab pravie nacyjaŭ na samavyznačeńni. U dadatak, pryščapleńnie biełaruskaści źvierchu było abumoŭlena žadańniem maładoj savieckaj ułady ŭstalavać tatalny kantrol praz zrazumiełuju jak maha bolš šyrokim masam, movu i kulturnuju formu. Pra biełarusizacyju viedajuć usie, chto choć trochi znajomy z najnoŭšaj historyjaj, ale nieparaŭnalna mienš ludziej čuli, što razam ź biełarusizacyjaj u 20-yja hady na terytoryi BSSR prachodziŭ paralelny metami praces idyšyzacyi, «pryznačany» dla najvialikšaj nacyjanalnaj mienšyni tahačasnaha BSSR, dla habrejaŭ. Heta byŭ čas, kali adčynialisia habrejskija škoły, na idyšy stavilisia śpiektakli i vychodzili haziety.
Novaja kniha Jakava Basina «Bolšievizm i jevriei: Biełoruśsija, 1920-je» očierki» z adnaho boku — pra spryjalnyja habrejščynie časy pieršych hadoŭ savieckaj ułady, a ź inšaha — pra «pieratvareńnie jaje (savieckaj ułady) ź sistemy, jakaja asudžała antysiemityzm i śćviardžała admietnaść habrejskaha narodu, u sistemu, što vyznavała ... dziaržaŭny antysiemityzm i faktyčna źniščyła habrejskuju nacyjanalnuju kulturu...».
Kniha chiba nie abmiažoŭvajecca źviestkami pra dvaccatyja hady i nie spyniajecca na padavańni źviestak pra kulturny aśpiekt habrejskaha žyćcia ŭ davajennaj BSSR.
Bolšievizm i jevriei: Biełoruśsija, 1920-je. : ist. očierki. Jakov Basin. — Minsk: A.N. Varaksin, 2008—304 s., 300 ekz.
Darečy. U idyšy dahetul isnuje padzialeńnie na dva pravapisy, na svojeasablivyja «taraškievicu» i «narkamaŭku». Kamieniem sutyknieńnia źjaŭlajucca słovy sa staražytnahabrejskimi karaniami. Pieršy, tradycyjny pravapis, zahadvaje pisać takija słovy zhodna ź biblejnymi krynicami, a druhi, saviecki, varyjant, nie pryznaje tradycyjnych i relihijnych upłyvaŭ, i patrabuje pisać staražytnahabrejskija słovy, jak pišucca ŭ idyšy inšyja słovy, što majuć niamieckaje abo słavianskaje pachodžańnie. Hety druhi, pravapis, moža być, bolš prahmatyčny, ale ž razam z tym adarvany ad habrejskaj tradycyi.
