Hałasy z-za niebakraju: antalohija paezii śvietu ŭ biełaruskich pierakładach XX st. skład. M. Skobła. Miensk: Limaryjus 2008. — 896 staronak. 1000 as.
Niejak u Rymie pry ścižmie ludziej nieźličonych...
Bilinhvizm biełaruskich aŭtaraŭ – vidavočny fakt. Napeŭna, nivodzin ź biełaruskich litarataraŭ jašče ad časoŭ Dunina-Marcinkieviča nia byŭ adnamoŭnym. Tut ilha narakać na ciažkuju kalanijalnuju spadčynu, a možna plonna skarystoŭvać.
Mikole Husoŭskamu «niejak u Rymie pry ścižmie ludziej nieźličonych» raptam zakarcieła rastłumačyć inšaziemcam pra svaje čysta litvinskija pieražyvańni – palavańnie na zubra. Litaraturny pierakład taksama naradžajecca z dumki: «Jak by cikava heta było našym ludziam». Pierakładniku pavinna chaciecca raśśmiašyć, ździvić, rasčulić suajčyńnikaŭ tymi čužymi radkami, ź jakich jon sam koliś paśmiajaŭsia, ździviŭsia, rasčuliŭsia. Čužymi, jakimi koliś jamu zrabiłasia svaimi. Niejak u Miensku pry ścižmie ludziej nieźličonych...
A jašče sa słovaŭ układalnika antalohii paezii śvietu «Hałasy z-za niebakraju» Michasia Skobły, pierakład — pieralivańnie kryvi z adnaho kulturnaha arhanizmu ŭ druhi, svojeasablivaje paetyčnaje donarstva. Damamo tolki, što pierakład nadaje nacyjanalnaj kultury abjomnaść, nie dazvalaje joj źjazdžać da ŭzroŭniu subkultury.
Siadžu za rašotkaj u ciamnicy hady...
Pierakład – dabraachvotnaja katarha. Zazirajučy ŭ pastyłyja słoŭniki i šukajučy trapnyja metafary, pierakładnik moža prabavić miesiacy, kali nie hady. Ale niekatorym, takim jak Piatru Bitelu, lehiendarnamu pierakładniku, jakoha los u 1950 hodzie zapratoryŭ u stalinski lahier, dzie jon i abiełarusiŭ «Pana Tadevuša», litaraturnaja katarha dazvoliła pieražyć katarhu nasamrečnuju. Jon pisaŭ na papiarovych miachach z-pad cementu, a aryhinał što dzień viartaŭ u chovanku. U zbolšaha trahičnaj historyi biełaruskaha pierakładu nie abyšłosia i biez kurjozaŭ. U 1935 hodzie «Hamlet», abiełarušany Jurkam Haŭrukom, vyjšaŭ biez paznačeńnia imia pierakładnika (Jurka na toj čas byŭ aryštavany i jaho imia było pad zabaronaj), nibyta Ŭiljam naš Šekśpir tvaryŭ adrazu pa-biełarusku.
Antalohija — śviata najpierš pierakładnickaje. Pierastvaralniku tut — danina pavahi, jon uźniaty na rovień kulturnaha hieroja. Niezdarma ŭ antalohii źmiest zrobleny pavodle imionaŭ pierakładnikaŭ, a nie aŭtaraŭ aryhinału. U dadatak, kab nia być pierad inšamoŭnym vieršam, jak «čmiel niazhrabny pierad kvietkaj pieknaj», pačatkoŭca moža vyvučać niaprosty mechanizm litaraturnaha pierakładu z samich bijahrafijaŭ pierakładnikaŭ i anatacyjaŭ, zroblenych Michasiom Skobłam.
Litva! Radzima, jak zdaroŭje, darahaja!
Antalohija jašče raz paćvierdziła, što najvažniejšym ź inšamoŭnych paetaŭ dla nas pa-raniejšamu jość Mickievič. Kožnaje novaje pakaleńnie pierakładnikaŭ, štochviliny zazirajučy ŭ najnoŭšyja polskija słoŭniki, z padradkoŭnikami ci biez, viartajecca da Adama, što viaredzić nierazhadanaściu admietnaha kulturnaha kodu. Što mocy vyciahvajučy svaje žyły ŭ sprobie vytłumačyć vialikaha navahradca, biełaruskija pierakładčyki navat pierastupajuć miažu dazvolenaha: chodziać čutki, što Jazep Siemiažon, jaki, u svaim pierakładzie «Pana Tadevuša» dadaŭ da paemy 1500 absalutna adsiabiešnych radkoŭ.
Darečy, u zborniku bahata prezentavanaja tutejšaja paezija, jakaja vyražałasia nie pa-biełarusku: ad polskamoŭnaha Jana Čačota da habrejskamoŭnych Izi Charyka i Hirša Relesa.
Antalohija vyjaviła i vuzkija miescy biełaruskaha paetyčnaha pierakładu — pierakłady ź litoŭskaj. Jak ža mała my viedajem pra paeziju krainy, ź jakoj u nas adzinyja histaryčnyja symbali.
Ź inšaha boku ŭ «Hałasach» bahata pradstaŭlenyja vieršy tych zamiežnikaŭ, jakija natchnilisia biełaruskaj rečaisnaściu abo tutejšymi krajavidami. Baŭharyn Chrysta Biekryjeŭ (vierš «Mark Šahał. Viciebsk 1909 hod») abo rasiejec Andrej Vaźniasienski (vieršy «Voziera Śviciaź» i «Oda Dubu»).
Padlik hałasoŭ z-za niebakraju
Kaniečnie, pa vialikim rachunku, vieršy nia ličać jak byčkoŭ, ale...
Dyk voś:
Usio ŭ paradku ŭ nas ź pierakładami polskaj, ukrainskaj, niamieckaj i francuskaj paezii.
Niabłaha — ź pierakładami rasiejskaj, baŭharskaj, serbskaj, hruzinskaj i hišpanskaj paezii.
Nia vielmi kab bahata — ź idyš, litoŭskaj, łatyskaj i anhielskaj paezijami, a taksama ź pierakładami z klasyčnych movaŭ — łaciny i staražytnahreckaj.
Mała, ale jość – z arabskaj, kitajskaj, japonskaj.
Jašče pra knihu i pra jaje prezentacyju 24 vieraśnia tut.
