Сталінскую Маскву здымалі ў Мінску 4

«Шпіён» — першая ўдалая экранізацыя прозы Барыса Акуніна, змешчаная ў прастору кінакоміксу. Адзіную, якая для яго пасуе.

Масква, вясна 1941-га. Юны баксёр Ягор Дорын (Даніла Казлоўскі) у сілу малой вагі не топчацца, а хутчэй лунае над рынгам, не падазраючы, што за яго хукамі пільна сочаць не толькі захопленыя камсамолкі, але і савецкія контрвыведнікі.

Менавіта з органамі, якія настойліва прапануюць маладому чалавеку папаляваць на нямецкага шпіёна Васера, яму і прыйдзецца ўступіць у найбольш цесныя зносіны.

Рамантыка скончыцца, калі на вачах у Ягора трох чалавек, не ўдаючыся ў тонкасці прэзумпцыі невінаватасці, утопяць ў палонцы

(і яшчэ 80 нявінных — у Маскве-рацэ). А чалавек з вусатым і зманліва надзейным тварам старшага маёра НКВД Акцябрскага (Фёдар Бандарчук) сыдзе ў перспектыву, запознена паведаміўшы, што, калі робіш важны жыццёвы выбар, варта прыслухоўвацца да інтуіцыі, а не да сэрца. Сэрца проста біялагічны маторчык, і шукаць дадатковую сэнсавую нагрузку ў яго біцці — гэта прыкладна тое самае, што звяртацца за нейкімі жыццёвымі рэкамендацыямі да вентылятара, які мерна шуміць, ганяючы паветра.

Калі не на сардэчнасць (патрабаваць такой ад прадуктаў расійскай масавай культуры было б неапраўданай жорсткасцю), дык хоць бы на эмацыйнасць філігранна сканструяваныя акунінскія тэксты якраз небагатыя. У гэтым самая вытанчаная стылізацыя, напэўна, і разыходзіцца з арыгіналам:

у адрозненне ад постмадэрнісцкіх літаратурных праектаў, у недасканалых, але вялікіх «Трох мушкецёраў» Дзюма, ды хоць і ў Пікуля, з скарачэннямі сардэчнай цягліцы ўсё ў парадку.

Залішняе стрыманасць матэрыялу, магчыма, якраз і тлумачыць праблемы з папярэднімі экранізацыямі Акуніна, якія ніяк не назавеш ўдалымі.

Улічыўшы досвед папярэднікаў, рэжысёр-дэбютант Аляксей Андрыянаў не спрабуе пахукаць на ледзяны ўзор матэматычна-разумовай аўтарскага тэксту, каб дадаць яму падабенства да жыцця, а змяшчае акунінскую прозу туды, дзе самае ёй месца. А менавіта, у хадульна-прыналежны памерламу свет кінакоміксу, дзе рэалізму ніхто не прагне, коцікі рохкаюць, свінкі мяўкаюць, а дэманстрацыя натуральных праяў жыцця выклікае падазрэнні.

Самы

галоўны спецэфект ў карціне — гэта Масква тых гадоў, знятая ў Мінску

.

Неба аруць велічныя дырыжаблі. Да іх цягнуцца не толькі высотныя дамы (у рэальнасці яны будуць пабудаваныя толькі пасля вайны), але і ўпрыгожаны гіганцкім Ленінам 400-метровы Палац Саветаў, які так і застаўся ў праекце. Па пуставатых цэнтральных праспектах спяшаюцца двухпавярховыя тралейбусы. Горад нашпігаваны камерамі відэаназірання — рэальна дзейнымі, а не бутафорскімі, павешанымі дзеля адкату і галачкі.

У гэтым дзіўным свеце дзеюцца адпаведна дзіўныя справы. Андрыянаў прайграе амаль усе авантурныя павароты сюжэту «шпіёнскага рамана», уключна з выпушчанай з аўтаручкі снайперскай куляй — яна, перш, чым драматычна пацэліць у чырвоную зорку ў кабінеце Правадыра, спрабуе падраўняць таму вусы.

Гітлер пырскае слінай у слюдзяное акенца дапатопнага скайпа.

З цемры свецяць жоўтымі зрэнкамі, як у ката-тэрмінатара, акуляры электроннага бінокля начнога бачання…

На выхадзе Ягорка Дорын сухой пайкай атрымлівае асабістае шчасце. Гэты тлусты драматургічны штрых, супярэчны і раману, і логіцы, псуе ў цэлым прыемныя ўражанні ад добра скроенага «Шпіёна».

Расейскія блакбастары, можа, і сталі лепей здымацца, аднак ўяўленні пра ідэальную драматургію ў прадзюсараў засталіся з часоў «Месца сустрэчы змяніць нельга».

Раманіст мяркуе, а заказчык-дзяржтэлеканал кіруе.

Героя, расчараванага і выпаленага зсярэдзіны, без кантрольнага фінальнага пацалунку з уладай, як у «Стацкім саветніку», або з дзяўчынай Надзяй, як у «Шпіёну», ніхто з кадра проста так не выпусціць.

Gazeta.ru

Хочаш падзяліцца важнай інфармацыяй ананімна і канфідэнцыйна? Пішыце рэдактару «Нашай Нівы» ў ТГ