Astapovič: U budučyni treba budzie stavić pytańnie ab znosie «La Trajeckaha» padzialiciesia svaim mierkavańniem 34

Žyły kompleks «La Trajeckaha», jaki buduje kampanija «Trajpł» miljaniera Juryja Čyža, znachodzicca ŭ histaryčnaj častcy Minska, na vulicy Staražoŭskaj.

Što dumajuć pra hety prajekt viadomyja architektary, historyki i ludzi, nieabyjakavyja da taho, jak vyhladaje Minsk siońnia i što stanie ź im zaŭtra?

Anton Astapovič, Staršynia Prezidyuma Respublikanskaha savieta HA «Biełaruskaje dobraachvotnaje tavarystva achovy pomnikaŭ historyi i kultury»: «U budučyni treba stavić pytańnie ab znosie»

— Vy nie raz publična patrabavali pryznać budaŭnictva «La Trajeckaha» niezakonnym. Jakija na toje jość padstavy?

— Hrubym čynam parušanyja adrazu niekalki artykułaŭ Zakona ab achovie historyka-kulturnaj spadčynie! Niezvarotna źniščanyja historyka-płanirovačnaja struktura kvartała, łandšaft, biez vyvučeńnia zastaŭsia kulturny płast. Kompleksnych navukovych daśledavańniaŭ, jak naležyć pa zakonie, na abjekcie nichto nie pravodziŭ. Farmalny architekturny nahlad arhanizavali śpiecham, kali na ŭsiu moc arudavaŭ ekskavatar. Kali vam cikava,

u mastaka Alaksieja Maračkina jość pryvatnaja kalekcyja artefaktaŭ XVIII–XIX stahodździaŭ: kieramika, škło.

Usio heta jon sabraŭ prosta ŭ katłavanie hetaha doma. Archieołahaŭ tam jon nie sustreŭ…

Lubyja pracy z historyka-kulturnaj spadčynaj pavinny być navukova abhruntavanyja. Heta patrabavańnie zakonu. Tut ža ŭsio abhruntavana vyklučna asabistymi finansavymi intaresami zabudoŭščyka. Pry ŭzhadnieńni prajektnaj dakumientacyi pryjarytet pavinien addavacca zachavańniu historyka-kulturnaj kaštoŭnaści — heta taksama artykuł zakona. Što my bačym u rečaisnaści:

Minkult i navukova-mietadyčnaja rada pry im zrušyli pryjarytety ŭ bok finansavych intaresaŭ pryvatnaj biznes-asoby. Zakanadaŭstva prahinajecca pad intaresy inviestara.

Ci nie źjaŭlajecca heta nieprychavanaj karupcyjaj? Sumlennaha adkazu na hetaje pytańnie ja sprabuju damahčysia ad čynoŭnikaŭ z 2008 hoda, kali tolki pačalisia hieołaha-raźviedačnyja raboty.

— Niadaŭna vy sfarmulavali vielmi jomisty termin dla charaktarystyki sučasnaj biełaruskaj architektury: ahrahłamur. «La Trajeckaha» — ŭzor takoha stylu?

— Za apošnija 15 hadoŭ u Biełarusi nie źjaviłasia ni adnaho hodnaha abjekta, sucelnaja interviencyja biezhustoŭnaści. Ale abmiarkoŭvać architekturnyja vartaści abo niedachopy kompleksu, kali havorka idzie ab najhrubiejšych parušeńni zakona, ciapier niedarečna. Nie vyklučaju:

u budučyni budzie ŭźniata pytańnie ab demantažy hetaha budynka.

I nie na asnovie jaho architekturnych zahan (jurydyčnaj padstavaj dla znosu heta nie źjaŭlajecca), a pa pryčynie najhrubiejšaha parušeńnia historyka-kulturnaj spadčyny. Viadoma, pry demakratyčnaj ułady pavalić taki dom budzie amal niemahčyma: ŭźnikajuć majomasnyja intaresy, zakranajucca pravy ludziej, ale pytańnie ab znosie stavić ŭsio ž treba.

Aleh Ładkin, aŭtar «La Trajeckaha»: «Kamuści nie padabajecca moj dom? Uspomnicie historyju Ejfielevaj viežy!»

— Na internet-forumach dumki pra dom «La Trajeckaha» pa bolšaj častcy niehatyŭnyja. Dy i ŭ asiarodździ prafiesijanałaŭ-architektaraŭ ŭ vas dosyć apanientaŭ…

— Dumaju, sprečki vakoł hetaha doma buduć vieścisia jašče doŭha, ale čas rasstavić usio pa svaich miescach. Jak stvaralniku prajekta mnie kryŭdna, što ŭžo pačalisia falsifikacyi. Tak zvanyja ekśpierty biarucca śćviardžać: budoŭlu nibyta zadumali na kulturnym płaście. Ničoha padobnaha!

My atrymali dazvoł Ministerstva kultury. Zakazčyk apłaciŭ ekśpiertyzu — kamisija praviała daśledavańnie i zrabiła vysnovu: dom raźmieščany za miažoj histaryčnych pomnikaŭ.

Jakija mohuć być pretenzii?

— Vieličezny abjom pahłynuŭ svaim maštabam Trajeckaje pradmieście. Vy tak nie ličycie?

— Naadvarot, za košt kantrastu jon padkreśliŭ staruju zabudovu. Dom «La Trajeckaha» maje asablivuju mastackuju kaštoŭnaść, i, dumaju, całkam moža stać histaryčnym etapam dla centra Minska, takim ža jak i Trajeckaje pradmieście. Pahladzicie, jak jon pyšna «trymaje» Śvisłač! A jakaja pryhažość budzie, kali zapracuje viačerniaja padśvietka! Palemika vakoł jaho z časam ścichnie, a skieptyki i falsifikatary adyduć u niabyt, jak i tyja, jakija nie prymali Ejfielevu viežu.

Siarhiej Sierhačoŭ, doktar architektury, prafiesar, zahadčyk kafiedry «Architektura hramadskich budynkaŭ» BNTU: «Hety dom — drama našaj architektury»

— Nie tak daŭno na staronkach časopisa «Architektura i budaŭnictva» vy raspaviali, što raniej vychoŭvali studentaŭ na stanoŭčych prykładach, a ciapier stali padbirać niehatyŭnyja: tak nie treba prajektavać i budavać. Dom «La Trajeckaha» — typovy antyprykłada?

— Biezumoŭna.

Jaho źjaŭleńnie ŭ hetym miescy, jak i niekatorych inšych budynkaŭ u centry, — śledstva horadabudaŭničaj ŭsiedazvolenaści…

Kali kazać pra toje, što architektura — heta mastactva, heta značyć u jaho i svaje žanry: paezija, kamiedyja, fantastyka. Napeŭna, pavinna być siarod ich miesca i dramie. Dla mianie hety dom la Śvisłačy — drama našaj architektury. Była kamfortnaje asiarodździe: spakojnaja akvatoryja, miłaje, kranalnaje Trajeckaje pradmieście. I raptam uvarvałasia niešta čužoje, adzin abjom najechaŭ na inšy, na treci. Paŭstała napružańnie, jakoje tam zusim ni da čaho.

Svaim aŭtarytetnym mierkavańniem my paprasili padzialicca i viadomaha błohiera Darriussa.

— Hety dom jak byccam by uspłyŭ z samaha kanca 1980-ch — pieršaj pałovy 1990-ch. Tady našy architektary, atrymaŭšy doŭhačakanuju svabodu tvorčaści, ale nie majučy zakazčyka dla jaje realizacyi, na ŭsiu moc zachapilisia papiarovymi postmadernisckim ekśpierymientami. Skrynki budynkaŭ stali bahata abrastać chaatyčnymi dekaratyŭnymi elemientami, nadranymi z roznych architekturnych stylaŭ. Kałony, paŭkałony, pilastry, erkiery i balustradki, fihurnyja baročnyja ščyty i ratondy na dachach, šklanyja piramidki i špili hruvaścilisia adzin na adnaho i bili ŭjaŭleńnie, zmučanaje dziesiacihodździami savieckaha minimalizmu.

Z tych časoŭ minuła dva dziesiacihodździ, i toje, što aryhinalna vyhladała na fonie pierabudoŭnaha dekadansu, ciapier hladzicca nievierahodna pachabnym kitčam. Architektura krain «załatoha miljarda», chutka pierachvareŭšy na dziciačy virus postmadernizmu, upeŭnienym krokam pajšła napierad, naša ž, z dazvołu skazać, dojlidstva zakansiervavałasia ŭ svaim ŭłasnym soku i praciahvaje ŭ im varycca. Padazraju, što navat z zadavalnieńniem. U krainach buržuazii heta nazvali b zastojem, u nas ža (zrazumieła) prachodzić pa hrafie «stabilnaść».

I voś praz amal 20 stroha stabilnych hadoŭ u Samym-Čystym-Horadzie-u-śviecie, u niepasrednaj blizkaści ad reštkaŭ jaho histaryčnaha centra, źjaŭlajecca hrandyjozny žyły kompleks u abaviazkovaj ciapier bežavaj kalarovaj hamie. A na im — znoŭ usie hetyja erkiery, ratondy, špili i šklanyja piramidy, jakija vyraśli da pamieraŭ dačnych parnikoŭ, z časopisa «Architektura i budaŭnictva» za jaki-niebudź 1994 hod.

Aleh Ładkin, aŭtar «La Trajeckaha», jašče ŭ 1982 hodzie sprajektavaŭ rajonnuju biblijateku ŭ Čyžoŭcy, vytančany, stylny budynak kala kinateatra «Družba», całkam spraviadliva udastojeny ŭ svoj čas adnoj z usiesajuznych architekturnych premij. Mnie zdajecca, tavaryš Ładkin ŭzoru pačatku 1980-ch hadoŭ, skažam tak, nie zrazumieŭ by spadara Ładkina 2000-ch. Nie zrazumieŭ by nieapraŭdana bujnych maštabaŭ žyłoha kompleksu, sapsavanych haradskich pierśpiektyŭ, kančatkovaha prynižeńnia Trajeckaha pradmieścia da ŭzroŭniu kvartała fantastyčna pryhožych cacačnych chatak. Narešcie, nie zrazumieŭ by samoha mastackaha vobraza budynka, jaki biessaromna paturaje niemudrahielistym hustam niadaŭnich vychadcaŭ z hłybinki i nie maje ničoha ahulnaha z sučasnaj architekturaj u ahulnapryniatym jaje razumieńni. Sumna, što

čałaviek u pačatku svajho tvorčaha šlachu padavaŭ vialikija nadziei, a ŭ kančatkovym vyniku, upeŭnieny, uvojdzie ŭ historyju horada i padručniki architektury jak tyja cyničny vandał, jaki pahnaŭsia za doŭhim rublom ŭpłyvovaha zakazčyka.

Realt.onliner.by

Chočaš padzialicca važnaj infarmacyjaj ananimna i kanfidencyjna? Pišycie redaktaru «Našaj Nivy» ŭ TH