Šviedy spačatku mierkavali zachavać inkohnita, ale niedavierlivaja reakcyja šviedskich i biełaruskich ŚMI vymusiła ich raskrycca. «Naša Niva» napisała na mejł, ukazany na sajcie šviedskaj inicyjatyvy, što ŭziała na siabie adkaznaść za śmiarotna ryzykoŭnuju akcyju, i nam amal adrazu adkazali. Per Kromveł (Per Cromwell) raskazaŭ, što akcyju płanavali hod, piłot atrymaŭ pravy lotčyka tolki try tydni tamu. Što miažu pierasiekli ŭ «rajonie takoha vystupu na karcie», što sam jon dziažuryŭ u Iviancy na mašynie i vylecieŭ u Stakholm pieršym rejsam. Što ŭ vypadku źbićcia mašyny mierkavałasia ŭkrycca ŭ šviedskim pasolstvie. Što z samalotam kantaktavali z aeraportam Minsk-1 pa-rasiejsku, i šviedy ničoha nie zrazumieli, ale ŭ vyniku pabajalisia lacieć nad rezidencyju Łukašenki, jak byli zadumvali spačatku.
Videa. Desant miadźviedzikaŭ nad Minskam:
Per Kromveł. Fota ŭziata ź internetu.
Pieršym našym pytańniem było: nu i jak jana, naša siniavokaja Biełaruś z vyšyni ptušynaha palotu? Uražvaje?
— Jany [siabry Pera, što byli ŭ samalocie] byli nastolki zasiarodžanyja na tym, kab dalacieć da Minska, što ni ŭ što nie ŭhladalisia. Ale kali my dva miesiacy tamu pryjazdžali ŭ Minsk, kab padrychtavacca da prylotu na miascovaści — to tak. U vas fantastyčna pryhožaja kraina.
— Dyk vy tak doŭha i staranna rychtavalisia?
— Hod! Amal hod!
— A dzie miadźviedzikaŭ uziali?
— Praź internet kupili i pačapili na ich cydułki.
— Darečy, jak nazyvajecca hetaja madel?
— Samalota?
— Miadźviedzika.
— Hm… Miadźviedź, prosta miadźviedź.
— Skažycie, a miažu zaŭvažyli, kali lacieli? Niejak reahavali biełaruskija i litoŭskija sistemy pavietranaha kantrolu, armija na toje, što vy pierasiakali hranicu ŭ dva baki?
— Nijak! I heta nas uraziła. Kali my płanavali, to razhladali jak asnoŭny scenar, što nas pierachopiać, ale nichto nas nie zaŭvažyŭ. Cikava, što i miaža Litvy, a heta značyć i Jeŭrasajuza, taksama nieprykrytaja.
— A dzie kankretna samalot pierasiok hranicu?
— Ja nie viedaju, jak nazyvajecca taja miascovaść. Tam taki… vialiki vystup na karcie, terytoryja Litvy paŭvostravam urazajecca ŭ Biełaruś. [Dzievianišski vystup majecca na ŭvazie, dzie terytoryja Litvy klinam urazajecca ŭ Biełaruś u Iŭjeŭskim rajonie Hrodzienskaj vobłaści. — NN] A paśla tam pieršy haradok. Nie viedaju, jak pravilna jon vymaŭlajecca: Ivanovič?
— Ivianiec.
Voś, Ivianiec. Pavodle damoŭlenaści, ja dziažuryŭ u Iviancy na mašynie. Bo heta najbližej da miažy [pa zapłanavanaj linii palotu]. Płan byŭ taki: kali ich zasiakuć, to jany praciahvali b palot. A kali prymusiać siadać, to ja pavinien byŭ ich padabrać i kiravacca ŭ bok Minska, kab pasprabavać dabracca da šviedskaha pasolstva.
— Pasolstva viedała pra vašu zadumu?
— Što vy! Viadoma, nie. My ni z kim nie havaryli pra heta. My navat miž saboj bajalisia kamunikavać unutry Biełarusi, bo bajalisia, što śpiecsłužby pierachopiać našy razmovy… Dyk voś, Ivianiec idealna pasavaŭ, kab čakać [Ivianiec, kali zirnuć na mapu Biełarusi, sapraŭdy lažyć amal roŭna na linii Dzievianiški — Minsk — NN]. Ale nichto samalota nie zaŭvažyŭ i nie pierachapiŭ. I jon palacieŭ na Minsk.
— Spačatku «Aftanbładet» — u artykule adrazu paśla vašaha palotu — napisała, što vy skinuli miadźviedzikaŭ na rezidencyju Alaksandra Łukašenki. Ale na videa tam nie rezidencyja, a poŭdzień Minska.
— Tak-tak. Napisali, bo my płanavali, što dalacim da centra, da rezidencyi, i dali takuju infarmacyju žurnalistam. Tam u centry naš čałaviek dziažuryŭ z fotaaparatam.
— Švied ci biełarus?
— Švied. My śviadoma nikoha ź biełarusaŭ nie pryciahvali da svajoj akcyi, bo razumieli, što za heta čałavieku moža pahražać.
Dyk voś, na padlocie da Minska piłota staŭ vyklikać aeraport, jaki ŭ centry horada [aeraport Minsk-1 — NN]. I jany pabajalisia lacieć nad rezidencyju.
— Što skazaŭ aeraport piłotu?
— U tym to i štuka, što piłot nie zrazumieŭ, što jamu kazali. Aeraport kantaktavaŭsia pa-rasiejsku, a piłot rasiejskaj nie razumieje. Vyrašyli nie ryzykavać. Skinuli parašuciki na žyłyja kvartały i palacieli nazad.
— Adrazu ŭ Šviecyju?
— Nie, pa darozie pryziamlilisia ŭ Litvie dla dazapraŭki.
— U tych samych Paciunach (Pociunai)?
U tych samych Paciunach. I spakojna dalacieli nazad, i znoŭ nichto ich nie pierachoplivaŭ. I ciapier jany dumajuć, što varta było lacieć i na rezidencyju, što ničoha nie było b.
— Jany viarnulisia ŭ Litvu, a vy?
— A ja schodu — u Minsk, u aeraport, i pieršym rejsam — na Stakholm.
— I vy chočacie skazać, što vy sami prydumali taki płan, što vas nie rychtavali nijakija śpiecsłužby? U nas tut užo niekatoryja stvarajuć teoryi, što vas pasłaŭ Pucin, kab atrymać arhumient u handli z Łukašenkam.
(Nie śmiajecca.) Nichto nas nie pasyłaŭ. Nijakaja dziaržava, nijaki ŭrad nie viedali pra našu zadumu. Naadvarot, my strašenna bajalisia, kab niejkaja śpiecsłužba nie pierachapiła našy pieramovy i nie sarvała naš płan.
Heta nie była prosta bravada. Heta była akcyja padtrymki apazicyi ŭ Biełarusi, padtrymki svabody słova.
My rychtavalisia, my pradumvali. My daznalisia, što 3 Lipienia — heta śviata, i padumali: na nastupny dzień budzie pachmielle, bolšyja šancy. Usio adno naš Płan A zaklučaŭsia ŭ tym, što nas pierachopiać i buduć sadzić. Ale nivodnaha źniščalnika za čas pieralotu nie zaŭvažyli.
— A kali b nie sadzili, a źbili? Pra historyju z pavietranym šaram viedajecie? Zaviaščańnie napisali chłopcy?
— (Źbity z pantałyku.) Nie, zaviaščańnia nie pisali. Ale mandraž byŭ. Jašče j jaki.
— A dzie vy ŭziali samalot, kali nie sakret?
— Kupili śpiecyjalna paŭtara miesiaca nazad. Za 20 tysiač jeŭra prykładna. A zaraz my jaho znoŭ pradamo, musić.
— Užo byli prapanovy? Mašyna ž akazałasia nadziejnaja.
— Tak (śmiajecca). Moža nam zaraz udasca pradać jaje ŭtrydoraha. Ale kali budzie cikavaść u niejkaha muzieja, to my i za 1 jeŭra addamo. Usio ž heta ciapier najpierš simvał baraćby za svabodu słova. Dyj paškodzili my jaho.
— Paškodzili?
— My jaho pierarabili: u škle vyrabili fortku, kab možna było adkryvać i skidać miadźviedzikaŭ.
— U «Našu Nivu» akurat źviarnuŭsia čytač, raskazaŭ, što pajšoŭ šukać i znajšoŭ miadźviedzika na dachu svajho šmatpaviarchovika. Što b vy chacieli pieradać hetamu čałavieku?
— Tamu čałavieku i ŭsim biełarusam, chaču pieradać: vy nie adny. Viedajcie, što biełarusaŭ nie zabylisia. Chaj sabie suśvietnyja ŚMI bolš pišuć pra halivudskich zorak, a nie pra tych, chto siadzić u turmach, niachaj… Viedajcie: na Zachadzie ludzi pamiatajuć pra biełarusaŭ.
* * *
Per Kromveł — zasnavalnik rekłamnaha ahienctva «Totał», jakoje robić sabie imia na voś takich pryncypovych akcyjach.
Skazaŭ, što zaraz pojdzie prymie duš i praviadzie hety viečar sam adzin. Bo treba adpačyć paśla ŭsiaho.
* * *
Pamiežniki viaduć kruhłasutačny vizualny kantrol pavietranaj prastory Biełarusi, u apošnija hady parušeńniaŭ nie vyjaŭlena. Pra heta zajavili ŭ Dziaržaŭnym pamiežnym kamitecie Biełarusi.
Vizualny kantrol pavietranaj prastory pravodzicca z dapamohaj śpiecyjalnych pryboraŭ, jakija dazvalajuć adsočvać usie nizkalotnyja pavietranyja mety, rastłumačyli ŭ Dziaržpamiežkamitecie, kamientujučy infarmacyju ab samalocie pad kiravańniem hramadzian Šviecyi, jaki nibyta pierasiok litoŭska-biełaruskuju miažu.
«Byli vypadki, kali samaloty niesankcyjanavana pierasiakali pavietranuju prastoru našaj krainy, ale ŭsie jany fiksavalisia, i infarmacyja pra ich apieratyŭna pieradavałasia siłam supraćpavietranaj abarony dla pryniaćcia rašeńnia»,
— adznačyli ŭ Dziaržpamiežkamitecie. Adnak u apošnija hady padobnych vypadkaŭ nie było.
U pamiežnym viedamstvie padkreślili, što navat kali b padobnaje parušeńnie mieła miesca, to byŭ by zakranuty honar dźviuch sistem SPA: biełaruska-rasijskaj i NATA, bo pavietranuju prastoru nad Litvoj patrulujuć mienavita siły aljansu.
U toj ža čas pamiežniki nie viaduć kantrol na miažy Biełarusi i Rasii. U dźviuch krain ahulnaja sistema SPA.
Raniej infarmacyju ab niesankcyjanavanym pierasiačeńni litoŭska-biełaruskaj miažy abvierhli i ŭ Ministerstvie abarony Biełarusi.
