«Uschodni viecier» paprasiŭ kitajskich studentaŭ Instytuta žurnalistyki raskazać pra svaje ŭražańni ad našaj krainy.
Čžan Janaczia: «Biełarusy havorać pa telefonie vielmi cichim hołasam»
«Ptuški zusim nie bajacca ludziej — hety fakt vielmi ździviŭ mianie, kali ja ŭpieršyniu pryjechała ŭ Biełaruś, u Minsk. Dzikija hałuby, jakija hulajuć pa vulicy, zusim ručnyja — heta ŭraziła! Ja zaŭsiody dalikatna abychodžu hałuboŭ, sastupaju im darohu, a dzieci lubiać ich pałochać. Ale hetyja ptuški zaŭsiody chodziać pavolna, spakojna i važna.
Jašče mianie zaŭsiody ździŭlała, što biełarusy vielmi cicha razmaŭlajuć pa telefonie — možna skazać, słabym hołasam. Zadajusia pytańniem: jak ža jany adno adnaho čujuć tady? Moža, heta takaja tradycyja — kab nie pieraškadžać navakolnym hučnaj hutarkaj?»
Ciań Čžechaa: «Zvyčka vypivać — ad chałodnaha klimatu?»
«Uraziła spačatku toje, što ŭ Minsku možna časta ŭbačyć ludziej, jakija pjuć na vulicy harełku ci piva. I pjanicy, što śpiać prosta na tratuary. Choć u horadzie šmat kaviarniaŭ i baraŭ, dzie možna vypić u narmalnaj abstanoŭcy. Ci to ludziam tak padabajecca pić, ci to heta praz surovy i chałodny klimat… Nie viedaju. A jašče niekatoryja padychodziać i prosiać hrošaj na harełku ci piva.
Na vulicy možna ŭbačyć niamała dzikich katoŭ i sabak — jany sami znachodziać pražytak, ale znachodziacca dobryja ludzi, jakija padkormlivajuć ich. Naprykład, kala majho doma žyvie 5 katoŭ — pryhožyja i dobryja, zaŭsiody nas paznajuć. Kali ja viartajusia dadomu, jany dakładna viedajuć: heta čas abiedu abo viačery».
Van Cze: «Tut jaduć mała bakłažanaŭ i hryboŭ, zatoje zaŭsiody prapuskajuć damu napierad!»
«Biełaruś z punktu hledžańnia kitajca — kraina jeŭrapiejskaja, a tamu tradycyi i zvyčai tut kardynalna adroźnivajucca ad azijackich. Biełaruskija ludzi aściarožnyja, razumnyja, žyvuć u zhodzie z navakolnym śvietam. Vialikaje značeńnie jany nadajuć vietlivaści, u mieru hamankija. Čuŭ, što ŭ Biełarusi šmat viernikaŭ — u asnoŭnym jany naležać da Ruskaj pravasłaŭnaj carkvy, choć na paŭnočnym zachadzie krainy šmat katalikoŭ.
Kali ščaślivyja — śmiajucca, vykazvajučy pahardu, nie vielmi emacyjnyja. Vydatnaja tradycyja biełarusaŭ — prapuskać damu napierad! Tut naohuł časta dapamahajuć — naprykład, tym, chto maje patrebu, u vyhladzie ilhot.
Cikava, što ličba 7 ličycca ščaślivaj — a tamu ŭsio roŭna, u jakoj situacyi, ale ź siamiorkaj biełarusy zaŭsiody radyja mieć spravu. Čaho nie skažaš pra ličbu 13 — jana asacyjujecca z katastrofaj, biadoj, vielmi žorstkaja ličba.
Biełaruskija nacyjanalisty addajuć pieravahu biełamu i čyrvonamu koleram — pieršy simvalizuje čyściniu, a druhi — mužnaść, volu, jon natchniaje (nacyjanalny charaktar biełarusaŭ naohuł možna nazvać hieraičnym). A voś žoŭty koler nie zaŭsiody vitajecca: žoŭtyja ružy ŭ padarunak — tabu.
Zababonaŭ sapraŭdy šmat: pravaja ruka «važniejšaja», čym levaja, a čorny kot, jaki pierabieh darohu, moža sapsavać nastroj na ŭvieś dzień! I jašče mianie ŭraziła, što biełarusy jaduć zusim mała bakłažanaŭ i hryboŭ».
Ha Ciań: «Pierad Kabinietam ministraŭ da hetaha času staić pomnik Leninu, a dzieci viedajuć, chto heta»
«Ja pryjechała ŭ Biełaruś u studzieni, tamu pieršaje, što ździviła, heta tempieratura, jakaja dasiahała -20 °S. Chałodnyja zimy mianie ŭražvajuć da hetaha času.
Uražvaje, što biełaruskich haradach vielmi šmat drevaŭ — u Kitai jany zasłonienaja vyšynnymi budynkami. Architektura tut śpiecyfičnaja: niezvyčajna, što opierny teatr — u samym centry horada, zatoje novabudoŭlaŭ amal niama. Pierad Kabinietam ministraŭ da hetaha času staić pomnik Leninu — i nichto jaho nie čapaje. Zachavalisia i vulicy Marksa, Lenina, Enhielsa — i navat maleńkija dzieci viedajuć, chto heta takija. Pry hetym u haradach jość šmat pravasłaŭnych chramaŭ. Tak, i ŭ Biełarusi sapraŭdy dobryja darohi!
Kali špacyruješ pa Minsku, to zvažaješ na toje, što choć ludzi ŭ asnoŭnym havorać na ruskaj (u krainie dźvie dziaržaŭnyja movy), amal usie nadpisy — na biełaruskaj.
Ździviła, što ŭ pieraliku na dalar u vašych kramach možna vielmi tanna kupić smačnyja pradukty. Mnie asabliva da smaku pryjšoŭsia chałodny boršč i strava «Fantazija» — z bulby i miasa.
Pryjemna ŭrazili spakojnyja pavodziny moładzi: vucha nie reža brydkasłoŭje, hučnyja kryki, nie davodziłasia sustrakać (prynamsi, u centry horada i dniom) chłopcaŭ i dziaŭčat, jakija razmachvajuć piŭnymi butelkami».
Čžan Iveń: «Biełarusy zrazumieli, što lubić svaju krainu — značyć pierš za ŭsio navieści paradak i čyściniu»
«Chaču padzialicca ŭražańniami pra Biełaruś. Nie chaču ŭdavacca ŭ palityčnyja i ekanamičnyja nietry, prosta raskažu pra paŭsiadzionny dośvied. Minsk — malaŭničy horad, adno z najpryhažejšych miescaŭ, miesca z tysiačahadovaj historyjaj. Kali ja ŭpieršyniu tut apynułasia, mianie ŭraziła jaho čyścinia — kvietkavyja kłumby na vulicach, čystyja tratuary, mnostva ludziej, jakija hulali. Biełaruskaja stalica — nie vielmi vialiki horad (z punktu hledžańnia kitajca), tut pražyvaje ŭsiaho 1,8 młn čałaviek. Ale jon vielmi cikavy i tut jość što pahladzieć. Hramadski transpart pracuje dobra, ale mnie bolš da dušy piešyja prahułki: lublu pahladzieć pomniki, muziei, chramy, atrymać asałodu ad vidaŭ voziera. Mnie padabajecca centr horada ź jaho typovaj «stalinskaj» zabudovaj: heta viadomyja damy z arkami, jakija viaduć va ŭnutranyja dvary, bahata azdoblenyja lapninaj, i mileńkija bałkončyki.
Špacyrujučy pa stalicy, lubujučysia skvierami, vulicami, ja pytałasia ŭ biełaruskich studentaŭ, jakim čynam atrymałasia tak źmianić horad. Mnie raskazali, što tut — i nie tolki ŭ Minsku, ale i pa ŭsioj krainie, — rehularna pravodziacca subotniki. Na ich vychodziać usie — i rabotniki bankaŭ, i dziaržsłužboŭcy, i pradaŭcy, i nastaŭniki, i školniki, i chatnija haspadyni — prybirać vulicy i dvary. Biełarusy, mabyć, daŭno zrazumieli, što kali narod lubić svaju krainu i choča joj hanarycca, to treba pierš za ŭsio navieści paradak i čyściniu, bieražliva i kłapatliva stavicca da rodnych miescaŭ. Tady i žyćcio stanie bolš radasnym».
