«I usio ž my dojdziem, dojdziem my da Biełarusi!» + archiŭnaje videa vystupu Hileviča na 75-hodździ BNR + videa, aŭdyjo piesień + novy vierš pra maŭklivyja pratesty 38

U litaratury Nił Hilevič 65 hadoŭ — pieršyja jaho vieršy źjavilisia ŭ druku ŭ 1946-m.

Mnohija momanty bijahrafii aŭtara pieršaha biełaruskaha ramana ŭ vieršach sami saboj vartyja ramana — ad źmieny «savieckaha» imia Ninieł («Lenin» naadvarot) na hučnaje i karotkaje Nił da składańnia kultavaha «Skaza pra Łysuju haru» i dvaccacihadovaha maŭčańnia pra jaho. Ad aŭtarstva chita «Vy šumicie, biarozy» da siońniašnich śmiełych publicystyčnych vieršaŭ.

Ad dziaržaŭnych uznaharodaŭ da niehałosnaj zabarony…

Simvalična, što jubilej Hileviča supaŭ ź jubilejem Niezaležnaści, da ŭstalavańnia jakoj i jon prykłaŭsia. «U Viarchoŭnym Saviecie Nił Symonavič uznačalvaŭ Kamisiju pa adukacyi, kultury i zachavańni histaryčnaj spadčyny, — uzhadvaje Lavon Barščeŭski, siabra Apazicyi BNF u VS XII sklikańnia. — 

Jaho pavažała partyjnaja namienkłatura, i heta davała mahčymaść ruchać biełarusizacyju.

Heta jaho zasłuha ŭ tym, što ŭdałosia ŭ pačatku 90-ch chutka pieravieści pieršyja kłasy na biełaruskuju movu».

Luboŭ da rodnaha kraju -vyznačalnaja charaktarystyka paezii Hileviča — ci liryka heta, ci publicystyka.

«Heta prostaja, śpieŭnaja paezija, ahulnazrazumiełaja, jakuju nie treba rasšyfroŭvać, — kaža Vieranika Kušniarevič, zahadčyca kafiedraj biełaruskaj movy i litaratury Liceja BDU. — Klučavyja radki Hileviča — chrestamatyjnyja:

My — trojčy dzieci ŭ viečnym kruzie:
My — dzieci rodnaje siam ji,
I- dzieci Maci-Biełarusi,
I — dzieci Matuchny-Ziamli.

I ŭžo narodnyja:

Vy šumicie, šumicie nada mnoju, biarozy,
Kałyšycie, lulajcie svoj napieŭ viekavy,
A ja lahu-prylahu kraj haścinca staroha
Na duchmianym prakosie niedaśpiełaj travy.

«Da Niła Hileviča nichto nie źviartaŭsia da ramana ŭ vieršach,

 — kaža paet i litaraturaznaŭca Viktar Žybul. — U 1940-ja byŭ raman Źmitraka Astapienki, adnak heta, chutčej, paema. «Rodnyja dzieci» -unikalny raman dla biełaruskaj litaratury, nie viedaju, ci buduć kali-niebudź jašče padobnyja tvory».

Unikalnaje vałodańnie słovam, erudycyja, tonkaje adčuvańnie stylu dazvalaje Hileviču stvarać takija raznapłanavyja rečy: ad vieršavanaha ramana da narodnych pieśniaŭ i mahutnaj, źniščalnaj publicystyki. Jak nie zhadać kłasičnaje:

Byŭ čas, byŭ viek, była epocha,
Kali, najeŭšysia ŭ advał,
Siojtoj prykinuŭ, što «pančocha» —
Zusim nie kiepski ideał.

…Kali ŭ kampanii paroju
Nie zrazumieć było, choć płač —
Chto lezie čokacca z taboju:
Ci lepšy siabar, ci stukač.

«Hałoŭnaja zasłuha Hileviča ŭ tym, što jon jość, jon piša, i my možam śpiavać jahonyja pieśni, — kaža salist «Siabroŭ» Anatol Jarmolenka, vykanaŭca supierchita 1980-ch «Vy šumicie, biarozy» na słovy Niła Symonaviča. — Ja zyču spadaru Hileviču zdaroŭja, kab u jaho atrymałasia šmat novych tvoraŭ, jakija ŭ nas buduć vyvučać, a my z zadavalnieńniem budziem śpiavać pieśni na jaho vieršy».

Hałoŭnymi radkami Hileviča Anatol Jarmolenka ličyć «I usio ž my dojdziem, dojdziem my da Biełarusi»

:

… Ravuć viatry, hrymiać hramy,
Pył zaścić vočy nam, i ŭsio ž,
I ŭsio ž my dojdziem, dojdziem my
Da Biełarusi!..

Šlach da Biełarusi, pabačany paetam u 1992-m, niby ilustruje dzień siońniašni. Pieraadoleńnie sumnievaŭ, pieraadoleńnie strachu -lejtmatyŭ jaho paezii siońnia. Sučasnyja vieršy — harkava-iraničnyja. Ale i leki byvajuć horkimi.

Tak,

adhuknuŭsia patryjarch biełaruskaj paezii i na maŭklivyja akcyi pratestu, dakładna schapiŭšy ich nastroj:

I. Vo chitruha!
Nie bje ŭ baraban.
Nie piaje,
Nie kryčyć.
A staić i maŭčyć. Jak niamy!
Voś u nas i napruha.
Kab jon prosta maŭčaŭ —
Dyk ža nie!
Jon pra niešta maŭčyć!
A pra što?
A pra što jon maŭčyć?
Pryznavajsia, chitruha!

II.

O narod biełaruski!
Ty tak krasamoŭna maŭčyš,
Što maŭčańnie tvajo
Im strašniej
Za buntoŭnyja kryki.
Nie, nie doŭha ŭžo nieści tabie
Svoj pakutnicki kryž.
Ty — nie rab.
Ty — vialiki.
Va ŭsim.
I ŭ maŭčańni vialiki.

Siabry / słovy Niła Hileviča / muzyka Mikałaja Sacury. Šlach da Biełarusi:

Vystup Niła Hileviča na śviatkavańni 75-hodździa Biełaruskaj Narodnaj Respubliki:

Pieršy, saviecki klip na pieśniu «Vy šumicie, biarozy»:

Juraś Uskoŭ, Siarhiej Mikulevič

Chočaš padzialicca važnaj infarmacyjaj ananimna i kanfidencyjna? Pišycie redaktaru «Našaj Nivy» ŭ TH