Dapuścim, suśvietnaviadomy chimik Barys Kit nie vynajšaŭ svajho cud-paliva dla kaśmičnych rakietaŭ. Nie naradziŭsia na hety śviet uvohule ci pajšoŭ inšym prafiesijnym šlacham: naprykład, handlavaŭ kaktusavaj rasadaj ci raspracoŭvaŭ bienzapiłki dla paznohciaŭ — niavažna. Ci padniałasia b kaśmičnaja rakieta ŭ pavietra pry takich umovach?Bo ŭ čałaviectva i biez chimika Kita niešta-niejkaje było: bienzin, haza, salarka. Siakija-takija radoviščy vuhalu abo torfu. Tamu varta dapuścić, što kaśmičny karabiel — chaj sabie niechlamiaža, z dryžykami, ale ŭsio ž uzdymajecca, i — moža, nie tak šparka, jak chaciełasia, — adnak lacić. Tak, viadoma: na kožnyja sto kiłamietraŭ u jaho vydatkoŭvajecca na jakija dźvie tony litraŭ paliva bolš, i na druhuju stupień jon pierachodzić nie adrazu, a tolki minuŭšy jakuju-niebudź strataśfieru. Adnak daliboh, zorki pakrysie bližejuć.
Pojdziem dalej: dapuścim, ludzi nie vynajšli tytanavych spłavaŭ — dyk navałam aluminiju, čyhunu ŭrešcie. Tak, niama hetych bliskučych tumbleraŭ z prociŭdarnym škłom, nikielavanych puskačoŭ i jarkich čyrvonych knopak. Adnak, ź lohkaściu pierabudziem biez płastyku dy inšych zichotkich zbytkoŭnaściaŭ. Zhoda: kaśmičny karabiel pačynaje nahadvać šarahovy aŭtamabil — chiba niestandartny pamierami, — što imčycca pa viertykali, u jakim tvaju chutkaść i ŭsio astatniaje pakazvajuć nie kampjutarnyja datčyki, a zvyčajnyja śpidomietry i miechaničnyja pakazčyki ŭzroŭniu alivy.
Prapała karoŭka, dyk chaj sabie i viaroŭka: ježa kasmanaŭta taksama zrabiłasia zvyčajnaj. Tak źnikła adčuvańnie śviata: u piłota bolš niama ŭśviedamleńnia, što jon abraniec čałaviečaha rodu. Bo ž rod musić karmić svajho abranca ź ciubikaŭ, ź jakich prostyja, nieŭhanaravanyja ludzi zazvyčaj vyciskajuć zubnuju pastu. Nie, nu viadomaja reč: kab pierad startam rakiety matka prynosiła synku, kaśmičnamu piłotu, kastrulku ciafcielek — nie budzie takoha. Majem śpiecyjalnuju kansiervu, skažam, «Śniadanak kasmanaŭta». I kansierovy nož, na dziaržalnie jakoha pa-majstersku vyhraviravanyja drobnyja zarkalot i sonca. Taki achajny pryjemny zarkalocik i fajnieńkaje soniejka. Jany i dajuć našamu kasmanaŭtu adčuvańnie abranaści: chaj sabie na niejkim svaim, nie duža vysokim, łakalnym uzroŭni.
Dapuścim, ja sustreŭ nie ciabie, a inšuju žančynu. Bo, bačyš, navat bieź ciabie ŭ mianie jaŭna mahli być siakija-takija varyjanty. Jana amal jak ty, ništo sabie takaja. Jana, moža, nie nadta efiektnaja, ale vielmi efiektyŭnaja. I ŭsie siabry, jakija bačać nas razam, pahadžajucca: ja zrabiŭ słušny vybar. Kali my ź joj niaśpiešna idziem pa vulicy, na nas zaŭždy azirajucca — my, moža, nie samaja pryhožaja para, ale duža harmaničnaja. Ci, chutčej, azirajucca na našych dzietak. Tak, ja zabyŭsia: u mianie naradzilisia ad jaje dzieci-anioły, jakija ŭvohule pa-za paskudstvami darosłych razboraŭ.
Usio, usio ŭ normie — ja ž uvohule nie viedaju, što ty isnuješ. I ŭ nas nie adbyłosia hetaha piakučaha rasstańnia, bo nie było sustrečy. Usio narmalna: ja, badaj, nikoli nie płaču ad lubaści, kali hladžu na śpiačuju žonku.
Dapuścim, što kaśmičny karabiel — usio hetaje pradpryjemstva z kansieravymi blašankami i rovarnymi nasosami dla napampoŭki śviežaha pavietra — tak-siak adarvałasia ad ziamnoha pryciahnieńnia i ciapier maje na mecie skaryć Miesiac.
Usio šeraje, hruvastkaje. Tušanina z kansaroŭki vytrybušyłasia i durnym mietearytam łunaje ŭ biazvažkaści, a tłušč biaźlitasna peckaje ababityja vahonkaj ścienki karabla i kasmanaŭckaje tryko. Ruchavik luta dryhcić — ažno ŭ ziamlanina zajmaje serca. Učapiŭšysia ŭ čornuju abaranku rula, kasmanaŭt ablivajecca potam i ahalaje tors, bo karabiel, pazbaŭleny niavynajdzienych kandycyjanieraŭ, raspaliŭsia da biełaha. Praź niedaskanałaść zamkoŭ — jany naviasnyja — praciakli šluzy, i ŭ zadnich adsiekach plochajecca adkryty kosmas... Adnak pa vialikim rachunku, žyć, a dakładniej lacieć, možna.
Dapuścim, ty na niejkim etapie taksama znajomišsia ź inšym chłopcam: paŭhoda vy sustrakajeciesia, jašče hod žyviacie razam i ŭrešcie ženiciesia. Jon stanoŭčy čałaviek, u mieru pryhožy, moža, i nie da kanca tabie padabajecca, ale — at, sydzie. Tabie ź im niakiepska, spakojna. Kali b ja sustreŭ jaho na vulicy, dyk abaviazkova zabiŭ by, ci, prynamsi, złamaŭ nos. Ale ja i dumać nie dumaju pra jaho — jak, darečy, i pra ciabie — bo my ž adno adnamu čužyja ludzi.
I voś na svaim niedaskanałym karabli kasmanaŭt da Miesiaca dapiaŭ. I jon užo hatovy rasčynić nahoju šluz, kab vyjści na pavierchniu, jak raptam jamu prychodzić da hałavy, što ździejśnić heta niama ŭ čym. Pamiatajecie, my ž skazali, što ŭ našym karabli ŭsio budzie trošački horš, na ŭzrovień nižej? Dyk voś, u hetaj trochi horšaj realnaści adpraŭščyki kaśmičnaha karabla zabylisia vynajści skafandr. Nu, jasnaja reč, u ich było stolki prablemaŭ: z tarfianym palivam dy ź inšymi niahiehłymi prystasavańniami. I za hetymi ŭvichańniami i zmarnavanym impetam jany zabylisia na vynachodnictva takoha, pa sutnaści, prostaha aksesuara, jak hiermietyčny skafandr. Ruki nie dašli da rečy, bieź jakoj skarać Miesiac niazručna i niedarečna.
U daviaršeńnie niaščaściaŭ, u bakach skončyłasia zvyčajnaje paliva, jakoha vydatkoŭvałasia ŭdvaja bolš, čym taho, jakoje moh by vynajści Barys Kit. Dalot nazad jaŭna admianiajecca.
Dapuścim, niejak pasiarod usiaho hetaha majho žyćcia ja sustrakaju ciabie. Na vulicy, u čarzie, u Navahradku, u Ńju-Jorku, na luboj ničyjoj terytoryi, poŭnaj idealna čužych ludziej. Jany iduć nasustrač niaspynnaj masaj, a abapał chodnika kišyć mašynami drapiežnaja Scyła darohi i navisajuć Charybdaj šeryja chmaračosy. Tak, viedaješ, najchutčej u Ńju-Jorku.
Ja ŭbačyŭ ciabie — i mianie prašyvaje niejkaja takaja bliskavica, adnak ja nie parupiŭsia ničoha zrabić: ja śpisvaju svajo zachapleńnie taboju na ałkahol, jaki ja tolki što ŭžyŭ u słanovych dozach, ci na svaju tvorčuju ekzaltavanuju naturu, pra jakuju pry lubym niaŭdałym pavarocie majho žyćcia zaŭsiody lubiać nahadvać maje siabry. Ty taksama paziraješ na mianie i chočaš paznajomicca, ale i sama nie duža viedaješ, što treba skazać mnie, za što začapicca.
Ratunku niama. Sumota kasmanaŭta ŭ zachrasłym na Miesiacy mižpłanietnym tarantasie nie padobnaja ni da čaho. I navat nie budziem paraŭnoŭvać jaje z kinami pra sapsavanyja padłodki, dzie ekipaž ceły film čakaje ŭratavańnia i na ekranie pakazvajuć, jak prajaŭlajucca ich najlepšyja pačućci: spahada, łahoda, čullivaść. U procivahu padvodnikam, kasmanaŭt adzin i nichto nie źbirajecca zdymać jaho na kinastužku. Jon biesprytulna hojsaje pa adsiekach, miž čatyroch ścienaŭ, usio roŭna jak šukajučy inšych čalcoŭ ekipažu, u jakich jon zmoh by papłakać na plačy ci prynamsi pakazać fotku siamji. Usio astatniaje taksama nie na karyść paraŭnańnia zachrasłaha na Miesiacy karabla z zahruzłaj na dnie akijana padłodkaj: ni tabie rybaŭ, jakich možna praź iluminatar ubačyć, ni tarpiedy, jakuju možna puścić dziela spahnańnia ślapoj złości. Raz-poraz kasmanaŭt blamkajecca łabacinaj ab čyhunnyja ścienki rakiety i raźjatrana plažyć nahami katamarannyja piedali ŭ kabinie piłota.
Adno dobra — radyjo na Miesiacy choć i nie vielmi, ale pracuje. Jaho ž dla čałaviectva vynachodzili dvojčy: italjaniec Markoni i rasijec Papoŭ. Choć tut pašenciła. Kasmanaŭt dasyłaje na Ziamlu paviedamleńnie: tak i tak, dastaŭcie, kali łaska, na Miesiac paliva i skafandr...
Adpraŭščyki rakiety na Ziamli ŭ niedalikatnaj maniery, ułaścivaj hetaj niedaskanałaj viersii byćcia, adpraŭlajuć kasmanaŭta jašče dalej, bo druhoha kaśmičnaha karabla niama i hadoŭ -naccać nie budzie — absalutna ŭsie siły čałaviectva byli kinutyja na pieršy. Bolš za toje: im niajasna, jak kasmanaŭt uvohule dapiaŭ da Miesiaca, bo praź niedaskanałyja dasiahnieńni našaj cyvilizacyi ad jaho čakali nu maksimum pary vitkoŭ vakoł Ziamli i jakoha traŭmatyčnaha zvarotu napaśledak. Što da skafandra — jany ŭvohule nie ŭ kursie, što značyć hetaje słova.
I nie viedajem, ci varta dabivać kasmanaŭta źviestkami pra adsutnaść flikieraŭ. U krychu horšym śviecie apošnija chviliny kasmanaŭta buduć azmročanyja ŭ prostym sensie hetaha słova: jon budzie pazbaŭleny navat hetaj drobnaj asałody — u svajoj nikčemnaj blašancy-karabli lubavacca adlustravanym blaskam zorak.
I voś mnie i tabie, jakija ŭčepista ŭpierylisia adno ŭ adnaho pozirkami na ńju-jorkskaj vulicy, naśpiavaje čas raźminucca, jak usim nieznajomym ludziam. I ŭ samuju hetuju chvilu starečy hołas z uschodniejeŭrapiejskim akcentam hučna prapanuje nam kupić rasadu dla kaktusaŭ. Ja zapavolvaju krok: na chistkim stoliku vuličnaha dzivaka strakacić usio-ŭsialakaje: telefonnyja słuchaŭki z uštukavanymi ŭ ich nievialičkimi televizijnymi ekranami, minijaciurnyja piečki, što palacca ščepkami i mohuć źmiaścić usiaredzinie drobnyja buterbrody ci nievialikuju talerku katletaŭ. Ty taksama padyšła i paśmichaješsia, hatovaja raśśmiajacca. My znoŭ pobač. Ja lichamankava šukaju vačyma, za što b začapicca na dziadoŭskim stale, kab razhavarycca, ale ničoha takoha, pra što možna spytać. «Boža, choć što-niebudź!» — prašu ja ŭ dumkach. Ale adzinaje, što mnie ŭdajecca prydumać, heta ŭdavana hučnym, raźličanym na publiku tonam spytacca: «A moža, u vas jašče, dziedu, i bienzapiła dla paznohciaŭ jość?» «Nu tak, jakraz dniami vynajšaŭ!» — adkazvaje ŭschodniejeŭrapiejski dziadok i da majho ździŭleńnia i radaści vyhrabaje sa svajho zbornaha majna minijaciurnuju skrynačku, jakaja čymści nahadvaje hiljacinu dla palcaŭ. Tvaje vočy šyroka raspluščvajucca, jak u dziaŭčynki, jakaja tolki što ŭbačyła fokus. Ty ščyra rahočaš i niečakana pa-siabroŭsku lapaješ mianie pa plačy. My narešcie pazirajem tvar u tvar, vočy ŭ vočy, a ty padaješ ruku i surjozna kažaš: «Vola».
Tym časam kasmanaŭt pry poŭnym paradzie — biez skafandra, ale ŭ błakitnaj lotčyckaj piłotcy i tryko, z hołym torsam i kansarovym nažom u kišeni — robić svoj pieršy, jaŭna nie samy daskanały, krok pa Miesiacy.
