«Siońnia na fiestyvali «Listapad» pahladzieła film «Aŭsianki» ŭralskaha režysiora Alaksieja Fiadorčanki pavodle apovieści Dzianisa Asokina,— raskazvaje ŭ svaim błohu viadomaja ramanistka i ahladalnica «Sovietskoj Biełoruśsii». — …Horad u rasiejskaj hłybincy. Hałoŭny hieroj — sarakahadovy chałaściak, syn miascovaha samadziejnaha paeta, piśmieńnik Aist Siarhiejeŭ (jak by sam aŭtar)…
Pracuje na papiarovym kambinacie. U dyrektara kambinata, bujnoha pramysłoŭca Mirona pamiraje maładaja žonka, i jon prosić Aista dapamahčy jamu zavieźci žončyna cieła nibyta ŭ susiedni horad…
Mužčyny iduć dachaty, abmyvajuć niabožčycu, tady zaplatajuć joj u łabkovyja vałasy niejkija nitački…Hruziać hołaje cieła, zahornutaje ŭ koŭdru, u mašynu… Niekudy viazuć…
I raptam razumieješ, pra što hety film. Što hetyja hieroi — ni razu nie ruskija, nie pravasłaŭnyja i ŭvohule nie chryścijanie. Jany — miera.
Pamiatajecie, letapisnaje: čudź, vieś, miera… Nasamreč u encykłapiedyjach značycca, što miera vymierli. Ale ŭ filmie i apovieści jeść ludzi, jakija ličać siabie miera.
U ich adabrali ŭsio. Jany abrusieli, zabyli svaju movu, svaich bahoŭ. Ale ŭ ich inšaje myśleńnie. Zastalisia jašče tradycyi— viasielli, pachavańni — i jany trymajucca ich, niahledziačy ni na što…
Tak, narod źniščyć niemahčyma. Adna z tradycyj miera — niabožčykaŭ spalvajuć, a popieł vysypajuć u vadu. Bo miera vierać u vadu. Jana — ich raj, dzie niabožčyki nabyvajuć novyja cieły… Rybinyja. Padjazdžajučy da Vołhi, kažuć spakojna tak — vialikaja mieranskaja raka…»
Udaviec pa darozie raspaviadaje čullivyja, vielmi intymnyja, drabnicy svajho žyćcia.
Razam ź niabožčycaj, pavodle staroj tradycyi, jany viazuć dźvie aŭsianki. Šeryja takija ptušački, lasnyja vierabji. Kulminacyja karciny — pachavalnaje vohnišča na bierazie Aki.
«Film paetyčny, — piša Rubleŭskaja. — A publika naša! Adny vyraśli na savieckim kino, druhija — na błokbasterach. Bačać hołuju babu —
Pa darozie nazad aŭsianki, apynuŭšysia ŭ sałonie aŭtamabila vonki kletki, uźlatajuć pierad tvaram Mirona, jaki za rulom — i mašyna źlataje z mosta ŭ Vołhu. Hałoŭnyja hieroi hinuć. Ale patanuć, zhodna ź mieranskaj vieraj, — značyć nabyć nieśmiarotnaść.
Rubleŭskaja pabačyła ŭ «Aŭsiankach» zaklik «zachoŭvać aŭtentyčnaść narodu.Zachoŭvać kulturu i movu. Čałaviečuju hodnaść, svabodu tvorčaści i myśleńnia».
Tyja samyja idei jana znajšła i ŭ inšych karcinach fiestyvalu: «Z taho, što ja pabačyła na «Listapadzie», film «Asadnie» byŭ pra rusinaŭ, film «Kačahar» — pra jakutaŭ, «Aŭsianki» — pra miera. Pakazana, jak narody vymirajuć. Stračvajuć aŭtentyčnaść, zmahajucca za jaje da apošniaha».
«A našym — što publicy, što žury — hety padtekst niaŭciamny, — z horyčču piša ahladalnica. — Bo ŭ ich nie balić za biełaruskaje.Za svajo. Čałaviek, jakomu nie balić za svajo, nikoli nie zrazumieje čyjhości bolu za inšuju kulturu. Zatoje kali pakazali film Łaźnicy «Ščaście majo», hledačy na
Fiestyval «Listapad» praciahvajecca ŭ Miensku da 12 listapada. Jak i zvyčajna, na im pakazvajuć najlepšyja filmy apošniaha hoda, pieravažna z krain byłoha SSSR i Centralnaj Jeŭropy.
U jaho miežach prachodziać čatyry konkursy: asnoŭny mastackaha kino, maładoha kino, niemastackich filmaŭ, maładoha niemastackaha kino, a taksama fiestyval dziciačaha i padletkavaha kino «Listapadzik».
Padrabiaźniej z prahramaj kinafiestyvalu možna paznajomicca tut.
