Sučasnyja abjavy «Dziaŭčyna pryjemna prabavić čas...» — heta kvietački. Voś 100 hadoŭ tamu...
U 1900ia na prastorach Rasijskaj Impieryi kvitnieli haziety, praź jakija adzinokija ludzi šukali sabie paru. I ŭ realnaści pošuki vyhladali zusim nie tak, jak u rafinavanaj tahačasnaj litaratury.
Asnoŭnaj z takich haziet była «Bračnaja hazieta», jakaja raspaŭsiudžvałasia navat u Jeŭropie i ZŠA. Ź jaje možna daviedacca, što sučasnyja abjavy takoha kštałtu — heta kvietački. Čytali jaje i ŭ Biełarusi.
Šukaju rajal. Meta — šlub
Amal nichto nie chavaŭ svaich sapraŭdnych metaŭ: šukajučy šlubu dziela hrošaj, tak i pisali. Kab vyłučycca z ahulnaj masy, aŭtary abjavaŭ prydumlali aryhinalnyja farmuloŭki. Hałoŭnym było pieršaje słova (ci słovy), jakoje vyłučałasia tłustym šryftam. Naprykład: «Addaju pieravahu chvorym na suchoty». Dalej u abjavie tłumačycca, što maładaja ŭdava šukaje spadara stałaha vieku z kapitałam, meta — šlub. Nu i adras.
Uvohule frazaj «meta — šlub» zakančvajucca amal usie abjavy, navat tyja, u jakich hetaja fraza vyhladaje eklektyčna. «Małady muzyka šukaje muzyčnuju panienku (rajal, pažadana sałonny). Meta — šlub». Heta ciapier maładyja muzyki nie viedajuć, jak šukać sabie jakasnyja instrumienty, nie toje što tady.
Asobnaja katehoryja — daktary, jakim treba adkryć kliniku ci raspačać praktyku, a dla hetaha patrebny pieršapačatkovy kapitał (meta, zrazumieła, šlub). Vyhlad, uzrost, maralnyja jakaści budučaj žonki bolšaści daktaroŭ nie cikavyja. A voś «kapitał u tysiač piaćšeść» — biez hetaha nikudy.
Prosta ździŭlaje kolkaść panienak, stałych žančyn i pannačak, jakija znachodziacca ŭ pošuku miljanieraŭ, pryčym luboha ŭzrostu i luboj prapiski. Ad miljanieraŭ prapanovaŭ mała — čaściej źjaŭlajecca šlachta, zhodnaja abmianiać tytuł na ŭznaharodu ŭ formie pasahu. Suma pasahu padajecca. Ale što my ŭsio pra hrošy dy pra hrošy…
Paetymistyki i «pju, kuru, hulaju ŭ karty»
Pałova tych, chto šukaŭ praz hazietu kachańnie, — paety. U lepšym vypadku jany prosta ŭkazvali heta jak svoj asnoŭny plus. U najhoršym — afarmlali abjavu ŭ vieršach. Pra siabie zvyčajna pisali, što «pakutujuć u žyćciovaj imhle».
Ščyryja ludzi zahadzia papiaredžvali pra svaje zvyčki. Naprykład: «Pju, kuru, hulaju ŭ karty — navošta heta chavać?». Inšym ža patrebnaja žonka, jakaja b «malavała partrety alejem, hrała na hitary, była razumnaj, adukavanaj i pryhožaj, lubiła sport — katałasia na rovary i pažadana lubiła litaraturu i pisała vieršy». Paśla hetaha zvyčajna dajucca dakładnyja paramietry: rostvahabiust.
Asobna treba ŭzhadać ludziej, što ŭ pošukach kachańnia ekanomili hrošy. Naprykład, hetuju abjavu nie toje što pierakłaści — jaje pračytać i zrazumieć niemahčyma: «Doktor'. prav., moł., nies. s' chor. char., int., svob., imiejuŝij poka 3 t.r., h.d., žiełajet' vstupiť v' zak. brak' s' bar. ili vdovoj, simp., sost». Adzinaje, što tut možna zrazumieć, — najaŭnaść 3000 rubloŭ u sknarykavalera.
Asobnaje miesca zajmajuć abjavy, u jakich maładaja panienka, što cierpić finansavyja prablemy, pahadžajecca sustrecca z maładym čałaviekam, kab pazyčyć 15 rubloŭ. Zhadziciesia, miłaja i całkam prystojnaja rekłama.
Šmat znojdziecca tekstaŭ i na polskaj, i na ŭkrainskaj movie. Navat samadziejnyja vieršy z paznakaj: «Cie nie šutijno» («Heta nie žartam») i zvarotnym adrasam — horad Baku. Biełaruskamoŭnych abjavaŭ niama. Naprykład, bresckija dapisčyki ŭsie jak adzin ličyli siabie palakami. Čamu tak? Historyk Aleś Paškievič ličyć, što heta abumoŭlena macniejšym raźvićciom nacyjanalnaha ruchu va ŭkraincaŭ: «Na pačatku XX stahodździa nie było jašče ŭnarmavanaj piśmovaj biełaruskaj movy: asobnyja brašury kali i vychodzili pabiełarusku, dyk łacinkaj. Mova była chutčej razmoŭnaj — uzoraŭ piśmovaj nie było, taja ž «Naša Niva» źjaviłasia tolki ŭ 1906 hodzie. Ź inšaha boku — niedachop śviadomaści ŭ toj čas, biełarusy narodam aficyjna nie ličylisia, voś i zapisvalisia chto ŭ palaki, chto ŭ rasiejcy».
