Paciapleńnie klimatu — sielekcyjaniery pracujuć nad ajčynnymi hatunkami ekzotaŭ.
Kavuny na doślednym poli Instytuta pładavodstva. Fota BIEŁTA
Minuŭ toj čas, kali mandaryny źjaŭlalisia na stałach tolki pa vialikich śviatach. A banany, nabytyja ź vialikaj ciažkaściu, raskładvali na padvakońni, kab daśpieli. Siońnia tyja ž banany ŭ siezon kaštujuć tańniej za maładuju bulbu. Dla mnohich z nas cytrusavyja, banany, vinahrad dy kavuny z dyniami stali amal svaimi. Ale nie ŭsie viedajuć, što tyja ž kavuny i dyni ŭ chutkim časie svaimi stanuć u litaralnym sensie. Maje pačacca ich vyroščvańnie ŭ Biełarusi ŭ pramysłovych maštabach. Takuju mahčymaść dajuć dasiahnieńni sielekcyjanieraŭ i źmieny klimatu.
Pryžylisia piercy, pryžyvucca i kavuny
Dyrektar Instytuta pładavodstva Alaksandr Autka lubić pryhadvać historyju dvaccacihadovaj daŭniny. Na adnoj z naradaŭ jon vyklikaŭ uśmieški zajavaj pra toje, što ŭ chutkim časie ŭ Biełarusi źjaviacca ŭłasnyja piercy. Kaho ciapier ździviš vyhadavanymi na biełaruskim leciščy pierčykam?
Na siońnia na vopytnym poli Instytuta pładavodstva ŭ Samachvałavičach užo treci hod hadujuć kavuny i dyni. Vučonyja vyśviatlajuć pierśpiektyvy vyroščvańnia hetych bachčavych u pramysłovych maštabach. Doślednyja dzialanki jość u Homielskim, Rečyckim i Kobrynskim rajonach. Daśledavańni adbyvajucca ŭ ramkach dziaržaŭnaj prahramy.
Pa słovach supracoŭnikaŭ instytuta ŭ Samachvałavičach, dobry ŭradžaj dyniaŭ i kavunoŭ byŭ atrymany tut užo ŭ pieršy hod dośledaŭ. Letaś było niespryjalnaje nadvorje. A sioleta znoŭ čakajecca dobry ŭradžaj.
Pakul vučonyja zajmajucca dośledami, pradpryjemstva z kitajskim kapitałam ZAAT «SinaBiełAhra» ŭ Pružanskim rajonie abiacaje pieršy vialiki ŭradžaj kavunoŭ, dyniaŭ, a taksama piercaŭ i bakłažanaŭ užo zaraz.
Viartańnie vinahradnikaŭ
Vinahrad u Biełarusi maje bieź pierabolšvańnia tysiačahadovuju prapisku. Pieršaja zhadka pra jaho datujecca 1005 hodam. U pramysłovych ža maštabach biełarusy pačali vyroščvać jaho adnosna niadaŭna. U 1930-50-ja hady vinahrad ajčynnych, a taksama hibrydnych hatunkaŭ vyroščvaŭsia na pramysłovych płantacyjach na poŭdni i paŭdniovym zachadzie krainy. Pry kancy 50-ch prahrama była zhornutaja Maskvoj jak «niemetazhodnaja». Adnak nievialikija płantacyi pieražyli hetuju zabaronu.
Letaś na Homielščynie była zakładzienaja płantacyja vinahradnikaŭ płoščaj 10 ha. Heta pieršaja sproba adnavić vyroščvańnie vinahradu ŭ Biełarusi ŭ pramysłovych maštabach. A zaadno i pierajści ŭ pierśpiektyvie da vytvorčaści kańjaku z ułasnaj syraviny. U chutkim časie vinahradniki mohuć źjavicca ŭ Staradarožskim rajonie.
Biełaruskija pajza, čumiza i sorha
Hłabalnaje paciapleńnie zrabiła mahčymym vyroščvać u Biełarusi nie tolki dyni z kavunami. Uśled za kukuruzaj letniaja haračynia pryvodzić da nas novyja, nietradycyjnyja dla našaha kraju prasianyja kultury — čumizu, pajzu, sorha, sudanskuju travu. Pajza, jakaja zdaŭna vyroščvałasia ŭ Indyi, Kitai dy Japonii, užo dva hady, jak kultyvujecca ŭ šerahu rajonaŭ Minskaj vobłaści. Heta bahataja białkom kultura, jakaja vykarystoŭvajecca na zialony korm. Na korm budzie vyroščvacca i sorha. Dahetul biełarusy byli znajomyja z hetaj kulturaj chiba tolki ŭ vyhladzie vienikaŭ.
Sielekcyjaj kulturaŭ z małaviadomymi bolšaści biełarusaŭ nazvami zajmajecca žodzinski Navukova-praktyčny centr pa ziemlarobstvie.
