Fota: Gavriil Grigorov, Sputnik, Kremlin Pool Photo via AP
Žurnalisty vydańnia Financial Times ad zachodnich krynic atrymali 29 sakretnych dakumientaŭ, składzienych u pieryjad z 2008 pa 2014 hod, u tym liku scenary vajennych vučeńniaŭ i prezientacyi dla aficeraŭ vajenna-marskich sił, u jakich abmiarkoŭvajucca pryncypy ŭžyvańnia taktyčnaj jadziernaj zbroi. Razam z ekśpiertami jany praviali ich analiz.
«Heta pieršy raz, kali my bačym padobnyja dakumienty ŭ adkrytym dostupie. (…) Jany pakazvajuć, što apieratyŭny paroh dla ŭžyvańnia jadziernaj zbroi davoli nizki, kali žadany vynik nie moža być dasiahnuty zvyčajnymi srodkami», — cytuje vydańnie słovy dyrektara Rasijska-Jeŭrazijskaha centra Karniehi ŭ Bierlinie Alaksandra Habujeva.
Što ŭ dakumientach
Chacia dakumienty dastatkova daŭnija, ekśpierty śćviardžajuć, što jany pa-raniejšamu aktualnyja dla sučasnaj rasijskaj vajennaj daktryny. Zhodna ź imi, uzbrojenyja siły Rasii praviali repietycyju ŭžyvańnia taktyčnaj jadziernaj zbroi na rańniaj stadyi kanfliktu z bujnoj suśvietnaj dziaržavaj.
U adnym sa scenaryjaŭ, jakija apisvajuć hipatetyčnuju ataku «Poŭdnia», adznačajecca, što Rasija, nazvanaja ŭ ramkach vajennaj hulni «Paŭnočnaj Fiederacyjaj», moža adkazać taktyčnym jadziernym udaram, kab spynić prasoŭvańnie praciŭnika z druhoj chvalaj sił uvarvańnia. Pad «Poŭdniem» ekśpierty bačać Kitaj.
U asobnaj vučebnaj prezientacyi dla aficeraŭ VMS pradstaŭleny bolš šyrokija kryteryi dla patencyjnaha jadziernaha ŭdaru, uklučajučy vysadku praciŭnika na rasijskaj terytoryi, paražeńnie padraździaleńniaŭ, jakija adkazvajuć za achovu pryhraničnych rajonaŭ, abo niepaźbiežny napad praciŭnika z vykarystańniem zvyčajnych uzbrajeńniaŭ.
Na słajdach paroh vyznačajecca jak sukupnaść faktaraŭ, pry jakich straty rasijskich vojskaŭ «niezvarotna pryviaduć da ich niazdolnaści spynić bujnuju varožuju ahresiju», što źjaŭlajecca «krytyčnaj situacyjaj dla dziaržaŭnaj biaśpieki Rasii».
Kryteryi dla patencyjnaha jadziernaha adkazu varjirujucca ad uvarvańnia praciŭnika na terytoryju Rasii da bolš kankretnych tryhieraŭ. Siarod ich — źniščeńnie 20% stratehičnych padvodnych łodak z balistyčnymi rakietami, 30% atamnych udarnych padvodnych łodak, troch i bolš krejsieraŭ, troch aeradromaŭ abo adnačasovaje paražeńnie asnoŭnaha i reziervovaha bierahavych kamandnych punktaŭ.
Miarkujecca, što rasijskija ŭzbrojenyja siły zmohuć vykarystoŭvać taktyčnuju jadziernuju zbroju dla dasiahnieńnia šyrokaha śpiektru met, uklučajučy «strymlivańnie dziaržaŭ ad ahresii […] ci eskałacyi vajennych kanfliktaŭ», «spynieńnie ahresii», pieraduchileńnie parazy rasijskich vojskaŭ u bajach ci na terytoryi, a taksama «pavyšeńnie efiektyŭnaści» vajenna-marskich sił Rasii.
Sam ža Pucin u červieni minułaha hoda zajaviŭ, što niehatyŭna stavicca da vykarystańnia taktyčnych jadziernych udaraŭ, ale zatym pachvaliŭsia, što ŭ Rasii bolšy niestratehičny arsienał, čym u krain NATA. Pa acenkach ZŠA, u Maskvy nie mienš za 2000 takich adzinak zbroi.
Vydańnie nahadvaje, što letaś Pucin zajaviŭ, što rasijskaja jadziernaja daktryna dapuskaje dva mahčymyja parohi ŭžyvańnia jadziernaj zbroi: udar u adkaz na jadzierny ŭdar praciŭnika i ŭ situacyi, kali «samo isnavańnie Rasii jak dziaržavy akažacca pad pahrozaj, navat kali budzie vykarystanaja zvyčajnaja zbroja».
Pry hetym Pucin dadaŭ, što nivodny z kryteryjaŭ, chutčej za ŭsio, nie budzie vykanany, i adchiliŭ publičnyja zakliki prychilnikaŭ žorstkaj linii źnizić paroh.
Kitaj jak pahroza Rasii
Jak zaznačaje vydańnie, abarončyja płany raskryvajuć padazreńni Rasii adnosna Kitaja. Chacia Maskva zbliziłasia ź Piekinam, a taksama pierakinuła vojski z uschodu va Ukrainu, jana praciahvaje ŭmacoŭvać abaronu na svaich uschodnich rubiažach.
«Rasija praciahvaje vypraboŭvać rakiety ź jadziernymi bojehałoŭkami na Dalokim Uschodzie pablizu miažy z Kitajem. (…) Mnohija z hetych sistem zdolnyja nanieści ŭdar tolki pa Kitaju», —
cytuje vydańnie słovy dyrektara adździeła stratehii, technałohij i kantrolu nad uzbrajeńniami ŭ Mižnarodnym instytucie stratehičnych daśledavańniaŭ Uiljama Albierkie, jaki raniej pracavaŭ u NATA i Ministerstvie abarony ZŠA pa kantroli nad uzbrajeńniami.
Jon dadaŭ, što Rasija, vierahodna, zaniepakojena tym, što Kitaj moža pasprabavać skarystacca situacyjaj, kali Maskva pieraklučyła ŭvahu na inšaje, «kab vycieśnić ruskich z Centralnaj Azii».
Ekśpiert nahadvaje, što ŭ červieni i listapadzie minułaha hoda Rasija praviała vajskovy vučeńni z vykarystańniem rakiet «Iskander», jakija niasuć jadziernuju zbroju, u dvuch rehijonach, jakija miažujuć z Kitajem.
Jak adznačaje vydańnie, MZS Kitaja admaŭlaje najaŭnaść jakich-niebudź padstaŭ dla padazreńniaŭ u dačynieńni da Maskvy. «Dahavor ab dobrasusiedstvie, siabroŭstvie i supracoŭnictvie pamiž Kitajem i Rasijaj jurydyčna zamacavaŭ kancepcyju viečnaha siabroŭstva i nievarožaści pamiž dźviuma krainami. «Teoryja pahrozy» nie maje rynku zbytu ŭ Kitai i Rasii», — skazaŭ pradstaŭnik MZS Kitaja.
Kreml nie adkazaŭ na prośbu ab kamientaryjach.
«Eskałacyja dla deeskałacyi»
Nizki paroh užyvańnia taktyčnaj jadziernaj zbroi, pakazany ŭ dakumientach, adpaviadaje daktrynie, jakuju niekatoryja zachodnija naziralniki nazyvajuć «eskałacyjaj dla deeskałacyi».
Zhodna z hetaj stratehijaj, taktyčnaja zbroja moža być vykarystana dla taho, kab pieraduchilić uciahvańnie Rasii ŭ šyrokamaštabnuju vajnu, asabliva ŭ tuju, u jakuju mohuć umiašacca ZŠA.
Vykarystoŭvajučy tak zvanaje «nahniatańnie strachu», Maskva budzie imknucca zaviaršyć kanflikt na svaich umovach, šakujučy praciŭnika rańnim užyvańniem jadziernaj zbroi nievialikaj siły abo damahajučysia ŭrehulavańnia z dapamohaj pahrozy jaje ŭžyć.
Ukrainskija čynoŭniki śćviardžajuć, što jadziernyja pahrozy Pucina pierakanali ZŠA i inšych sajuźnikaŭ nie ŭzbrojvać Kijeŭ bolš rašuča ŭ pačatku kanfliktu, kali sučasnaja zachodniaja zbroja mahła b pierałamać chod padziej na karyść Ukrainy.
Albierkie adznačaje, što ŭ Rasii, vierahodna, budzie bolš vysoki paroh dla ŭžyvańnia taktyčnaj jadziernaj zbroi suprać Ukrainy, jakaja nie maje ŭłasnaha jadziernaha patencyjału ci zdolnaści pačać naziemnaje ŭvarvańnie takoha ž maštabu, čym suprać Kitaja albo ZŠA.
Na dumku amierykanskaha analityka, rasijskija lidary ličać, što ŭ toj čas jak jadzierny ŭdar pa Kitaju abo ZŠA moža być «vyćvieražalnym», jadzierny ŭdar pa Ukrainie, chutčej za ŭsio, pryviadzie da eskałacyi kanfliktu i pramoha ŭmiašańniu ZŠA abo Vialikabrytanii. «Heta apošniaje, čaho choča Pucin», — cytuje vydańnie słovy Uiljama Albierkie.
Čytajcie jašče:
Rasija źbirajecca vyvieści jadziernuju zbroju ŭ kosmas
Raźmiaščeńnie rasijskaj taktyčnaj jadziernaj zbroi ŭ Biełarusi idzie pa płanie — MZS Rasii
