Matč 1875 hoda ŭ Manreali (Kanada)
Hartajučy staryja vydańni, možna znajści šmat nievierahodnych faktaŭ. Mahčyma, sučasny chakiej maje staražytnyja biełaruskija karani. U časopisie «Kłosy» (№ 236 za 1870 hod) była źmieščana natatka Edvarda Chłapinskaha z cykłu «Kartki z darožnaj papki». Chłapinski naprykancy 1869 hoda padarožničaŭ pa Zachodniaj Biełarusi, drukujučy toje, što bačyŭ, u hetym vydańni. Hetym razam jon nakiroŭvaŭsia ŭ Niaśviž.
Jak piša Chłapinski, u Baranavickim rehijonie jon načavaŭ u Tuhanavičach i Pałanečcy. Paśla dajechaŭ da Iškałdzi, «zakładzienaj jak dvor ciapier vialikaha pasialeńnia sialan i panujučaha nad biarozavym šeraham adnaho z samych starych kaściołaŭ u hetym krai».
Hulnia, padobnaja da chakieja
«Za Iškałdziu, siarod raŭnin davoli manatonnych, prajazdžaju viorst z 10 i za schiłam lohkaha ŭzhorka zajazdžaju da Łysicy. Jana składajecca ź sialanskaj vioski i šlachieckaha zaścienka.
Prajazdžajučy hetuju viosku, spynilisia na niejki čas, kab dać kaniam adpačynak. Na placoŭcy kala karčmy adbyvałasia ŭ hety śviatočny dzień dziŭnaja narodnaja hulnia pad nazvaj «Kačałki» albo «Kružok».
Viaskovaja moładź, padzielenaja na dźvie hrupy, stajała nasuprać za 40 sažniaŭ adzin ad adnaho. Kožny chłopiec byŭ uzbrojeny doŭhaj, na paru łokciaŭ, pałkaj.
Paśla pastrajeńnia ŭ roŭnuju liniju adna z hrup pačała pichać kijami kinutuju pierad joj šajbu. Šajba była try cali šyrynioj i calu vyšynioj. Sam kružok byŭ draŭlany.
Druhaja kamanda ŭvieś čas adbivała svaimi kijami šajbu ŭ inšy bok. Adbivańnie toje adbyvałasia ŭ roznych napramkach, padobna, jak streły z harmat. Heta značycca haryzantalna, rykašetam, z padlotam u vyšyniu — u zaležnaści ad udaru. Adbitaja takim čynam šajba ŭzdymałasia ŭ pavietra, časta nanosiačy zabojčyja ŭdary pa roznych čaściach cieła, kali tolki jaje nie paśpiavali adbić, i tady jana lacieła dalej».
Skan cytaty z časopisa
Jak bačna, biełaruskaja narodnaja zabava «Kačałki» vielmi nahadvaje sučasny chakiej. Chiba što niama bramki. Ale i ŭ Kanadzie jana źjaviłasia tolki ŭ 1875 hodzie. Mahčyma, takaja infarmacyja zacikavić biełaruskich historykaŭ, što vyvučajuć nacyjanalny sport. Jak bačna z natatki, u chakiej mahli hulać i našyja prapradziedy.
Chto i kali pačaŭ hulać u chakiej
Šmat u jakich krainach Jeŭropy zhadvajucca narodnyja hulni, padobnyja da chakieja na travie. Radzimaj ža sučasnaha chakieja na lodzie ličycca ŭsio ž taki Kanada. U 1763 hodzie brytanskija sałdaty pryvieźli z saboj na hetuju ziamlu chakiej na travie. Adnak u hetaj krainie doŭhija i surovyja zimy. Prymacoŭvajučy razaki dla syru da svaich čaravikaŭ, anhła– i frankamoŭnyja kanadcy hulali ŭ hetuju hulniu na zamierzłych rekach, aziorach i inšych vadajomach.
3 sakavika 1875 hoda ŭ Manreali na katku «Viktoryja» byŭ praviedzieny pieršy chakiejny matč, infarmacyja pra jaki była zafiksavanaja ŭ manrealskaj haziecie Montreal Gazette. Kožnaja z kamandaŭ składałasia ź dzieviaci čałaviek. Hulali draŭlanaj šajbaj («šyni»), a achoŭnuju ekipiroŭku zapazyčyli ź biejsboła. Upieršyniu na lodzie pastavili chakiejnyja varoty.
U 1877 hodzie niekalki studentaŭ Manrealskaha ŭniviersiteta Makhił raspracavali pieršyja siem chakiejnych praviłaŭ. U 1879 hodzie zrabili humovuju šajbu. Praź niekatory čas hulnia stała nastolki papularnaj, što ŭ 1883 hodzie jana była pradstaŭlenaja na štohadovym Manrealskim zimovym karnavale. U 1885 hodzie ŭ Manreali była zasnavana Amatarskaja chakiejnaja asacyjacyja.
Čytajcie taksama:
Pad Vilniaj adšukali mahiłu Staroha Ułasa
Chto taki Uładzimir Katruk — karnik Chatyni, jakoha pieršym pačynajuć sudzić paśmiarotna
Jak Francysk Skaryna staŭ Hieorhijem. Histaryčnaja pamyłka na słužbie impieryjalizmu
