Vizualizacyja Boeing X-37B. Fota: Wikimedia Commons
Jašče ŭ siaredzinie 1990-ch hadoŭ NASA pačała razhladać mahčymaść pierachodu ad piłatavanych da bieśpiłotnych aŭtanomnych palotaŭ. Šmatrazovyja bieśpiłotnyja karabli mahli b istotna źnizić košt vyvadu karysnaj nahruzki na kalaziamnuju arbitu. U 1999 hodzie NASA sumiesna z Boeing pačali raspracoŭku, a ŭ 2010 hodzie byŭ ździejśnieny pieršy zapusk Boeing X-37B, viadomy jašče jak OTV — Orbital Test Vehicle. Sama nazva śviedčyć pra jaho hałoŭnuju zadaču — vyprabavańnie novych technałohij.
Daŭžynia Boeing X-37B składaje prykładna 8,8 mietra, a vyšynia — 2,9 mietra. Razmach kryłaŭ — 4,6 m. Vaha — kala piaci ton. Na arbitu jon vyvodzicca rakietaj-nośbitam. A paśla moža manieŭravać samastojna na vyšyni ad 200 da 800 kiłamietraŭ (dla paraŭnańnia — Mižnarodnaja kaśmičnaja stancyja lotaje na adlehłaści 400 km ad Ziamli) i chutka mianiać arbity. Viartajecca na Ziamlu jon jak zvyčajny samalot.
Ciapier isnujuć dva samaloty X-37B, jakija pa čarzie vyvodziacca ŭ kosmas. Realizavana šeść misij. Siomaja pačałasia 29 śniežnia 2023 hoda. Pry hetym kožnaja nastupnaja misija była bolš praciahłaj za papiaredniuju. Pieršaja doŭžyłasia 224 dni, šostaja — 908. A siomaja, jak miarkujecca, praciahniecca nie mienš za 1000 dzion.
Dla čaho vykarystoŭvajecca Boeing X-37B
Niahledziačy na siem vyletaŭ X-37B, da hetaha času zastajecca zahadkaj jaho sapraŭdnaje pryznačeńnie. Čaŭnok maje nievialiki hruzavy adsiek pamieram prykładna jak kuzaŭ hruzavika. Heta dazvalaje jamu nieści roznyja hruzy i spadarožniki ahulnaj vahoj da tony.
Boeing X-37B paśla pryziamleńnia 12 listapada 2022 hoda. Fota Wikimedia Commons
Viadoma, što Boeing X-37B maje mahčymaść vyviadzieńnia na arbitu spadarožnikaŭ-špijonaŭ vahoj da niekalkich kiłahramaŭ. Kiraŭnik Instytuta kaśmičnaj palityki Rasii Ivan Maisiejeŭ u 2019 hodzie zajaŭlaŭ, što nie sumniajecca ŭ vykarystańni X-37B u vajskovych metach dla sačeńnia za padziejami ŭ «haračych kropkach» z dapamohaj małych spadarožnikaŭ, zabieśpiačeńnia naziemnych vojskaŭ suviaźziu, navihacyjaj i raźvieddanymi.
Za hady isnavańnia X-37B zjaviłasia šmat fantastyčnych teoryj adnosna jaho mahčymaściaŭ. Tak, zajaŭlałasia, što heta kaśmičny bambavik-pierachopnik, srodak stvareńnia pieraškodaŭ i źniščeńnia spadarožnikaŭ inšych krain, aparat sačeńnia za kitajskaj kaśmičnaj stancyjaj.
Adnak ekśpierty abviarhajuć hetyja dadumki, śćviardžajučy, što dla vykanańnia takich misij patrabavałasia b šmat paliva. Da taho ž pieramiaščeńni čaŭnaka lohka adsočvajucca. Pra zapuski Boeing X-37B zaŭsiody paviedamlajecca aficyjna. A jaho znachodžańnie na arbicie fiksujuć navat astranomy-amatary.
Boeing X-37B u Kaśmičnym centry NASA ŭ Fłarydzie. Fota: U.S. Air Force via AP
U 2020 hodzie amierykanskija vajskoŭcy paviedamili pra madyfikacyju X-37B. U jaho zjaviŭsia novy modul, zamacavany ŭ zadniaj častcy. Heta dazvalaje vyvieści na arbitu bolš abstalavańnia, nieabchodnaha dla ekśpierymientaŭ.
Jość mierkavańni, što Boeing X-37B moža pieramiaščacca pa eliptyčnaj arbicie, addalajučysia ad Ziamli da 35 tysiač kiłamietraŭ i navat abrać šlach, jaki nablizić jaho da Miesiaca. U 2019 hodzie tahačasnaja ministarka VPS ZŠA Chizier Uiłsan zajaŭlała, što X-37B moža lotać na vielmi nizkaj arbicie, zachodziačy ŭ atmaśfieru Ziamli dla taho, kab raźviarnucca. Takija manieŭry śpiecyjalna zapłanavanyja dla taho, kab źbić z pantałyku Rasiju i Kitaj.
29 śniežnia 2023 hoda Boeing X-37B adpraviŭsia ŭ siomuju kaśmičnuju misiju. Dla jaho vyvadu na arbitu ŭpieršyniu vykarystali ciažkuju rakietu-nośbit Falcon Heavy. Akramia sakretnaj misii, padčas znachodžańnia ŭ kosmasie, jak paviedamlajecca, buduć praviedzieny ekśpierymienty z technałohijami budučyni «dla pavyšeńnia daśviedčanaści ŭ kaśmičnych śfierach i vyznačeńnia doŭhaterminovaha ŭździejańnia kaśmičnaha vypramieńvańnia».
Taksama NASA abviaściła, što ŭ chodzie misii budzie praviedzieny ekśpierymient pa praviercy pavodzin nasieńnia raślin, jakija padviarhajucca praciahłamu ŭździejańniu kaśmičnaha vypramieńvańnia. Atrymanyja vyniki mohuć mieć vialikaje značeńnie ŭ kantekście płanavańnia budučych kaśmičnych misij, naprykład, na Mars.
Rakieta-nośbit Atlas V pierad zapuskam na arbitu Boeing X-37B. 10 śniežnia 2012 hoda. Fota: AP Photo/John Raoux
Ciapier, akramia X-37B, na kalaziamnoj arbicie znachodzicca taksama kitajski kaśmičny samalot Shenlong («Boski cmok»), jaki byŭ zapuščany 14 śniežnia minułaha hoda. Adznačajecca, što jon raźmiaściŭ za miežami Ziamli šeść nieviadomych abjektaŭ, niekatoryja ź jakich pieradajuć sihnały. Nieviadoma, ci maje dačynieńnie misija X-37B da dziejańniaŭ kitajcaŭ.
Čytajcie jašče:
ZŠA ŭpieršyniu za 50 hadoŭ adpravili aparat na Miesiac. Pryčym zrabiła heta pryvatnaja kampanija
«Anka» — novaja supierzbroja Turcyi
Indyja płanuje daśledavać čornyja dzirki — na arbitu vyviedzieny spadarožnik XpoSat
Źbity NASA z arbity asteroid pačaŭ kryšycca na častki. Ale heta było vielmi darahoje zadavalnieńnie
