Alaksiej Baciukoŭ dziesiać hadoŭ adpracavaŭ dyrektaram Muzieja historyi Mahilova. Jon taksama viadomy jak žurnalist i piśmieńnik. Za čas pracy Baciukoŭ papoŭniŭ kalekcyju muzieja takimi kaštoŭnymi artefaktami, jak aryhinalnaje vydańnie Statuta VKŁ 1588 hodu i inšymi redkimi knihami.
Svaboda parazmaŭlała Alaksiejem Baciukovym pra padziei, jakija adbyvalisia ź im u apošnija hady.
«Zvolnili ŭ samy zmročny čas»
Z Alaksiejem Baciukovym byli znajomyja mnohija mahiloŭskija čynoŭniki. U 2020 hodzie dyrektar muzieja padtrymaŭ pratest, atrymaŭ štraf za ŭdzieł u adnoj z akcyj. A ŭžo ŭ pačatku 2021-ha jaho zvolnili z pracy.
«Zvolnili mianie vielmi prosta — 6 studzienia 2021 hoda. Heta było napiaredadni pravasłaŭnaha Rastva, samy zmročny čas u hodzie, kali niačystyja siły majuć najbolšuju moc. U hety dzień mnie paviedamili, što sa mnoj nie buduć praciahvać kantrakt. Jon u mianie skančaŭsia 17 lutaha 2021 hoda. Roŭna dziesiać hadoŭ ja adpracavaŭ. Z taho času i pačałosia novaje žyćcio», — raskazvaje mieniedžar.
Zvalniali Baciukova va ŭpraŭleńni kultury Mahiloŭskaha harvykankama.
«U mianie tady jašče spytalisia: «Alaksiej Mikałajevič, a čamu vy nie pytajeciesia, čamu my vas zvalniajem?« — «Mnie i tak usio zrazumieła», — adkazaŭ ja. Na hetym my i skončyli».
Paśla hetaha Baciukoŭ staŭ fryłansieram — zajmaŭsia kapirajtynham, napisańniem tekstaŭ. Byŭ zaprošany vieści sieryju histaryčnych lekcyj na youtube-kanał 6TV.
«U ludziej apuchali nohi, heta było katavańnie»
27 lipienia 2023 hodu Alaksieja Baciukova ŭpieršyniu zatrymali. Zatrymańnie adbyvałasia doma, i pravodzili jaho supracoŭniki KDB.
«Mianie pasadzili da sudu na troje sutak. Na sudzie adpuścili, bo byŭ niapravilna składzieny pratakoł. Potym byŭ jašče adzin sud i taksama niapravilna składzieny pratakoł. Na trecim sudzie mnie prysudzili vosiem dzion administracyjnaha aryštu, mnie treba było dasiedzieć jašče piać. Na volu ja vyjšaŭ ci 28-ha, ci 29 žniŭnia».
Piśmieńnik raskazvaje, što ŭmovy ŭtrymańnia ŭ mahiloŭskim IČU byli vielmi žorstkimi.
«Na praciahu ŭsiaho terminu nam nie dazvalali siadzieć udzień — tolki stajać i chadzić. U ludziej apuchali nohi, heta było vielmi surjoznaje katavańnie».
Pryčynaj aryštu stała spasyłka ŭ kamientarach na vydańnie, jakoje ličycca «ekstremisckim». Sama nazva vydańnia nie była ekstremisckaj, ale takim było ličbavaje aznačeńnie kanała, raskazvaje Alaksiej.
«Zabrali noŭtbuk, telefon. Pabačyli, što ja pracuju z resursam mogilev.media. Heta było padstavaj dla dopytaŭ. Supracoŭniki KDB pavodzilisia ŭ cełym narmalna, spakojna».
Pry hetym Alaksiej Baciukoŭ havoryć, što žadańnia pakidać krainu ŭ jaho nie było navat paśla zatrymańnia.
«Ja ŭparta nie chacieŭ vyjazdžać, dla mianie heta nie było temaj dla abmierkavańnia i dumak», — kaža jon.
«Mianie prymusili na kamieru patelefanavać Sałaŭjovu»
Druhim razam Alaksieja Baciukova znoŭ zatrymali doma, znoŭ KDB. Heta adbyłosia 5 śniežnia 2023 hoda.
«Hetym razam było bolš žorstka, z amapaŭcami, pakłali na padłohu. Potym advieźli ŭ KDB i dapytvali da hadziny načy. Znoŭ znajšli ŭ fejsbuku śled ad niejkaj padabajki za 2020 hod i znoŭ skłali administracyjny pratakoł za raspaŭsiud «ekstremisckaj pradukcyi».
Za čas źniavoleńnia žurnalista dvojčy dapytvali supracoŭniki KDB jak śviedku ŭ kryminalnaj spravie inšych ludziej. Na sudzie ž Alaksieju Baciukovu prysudzili 15 dzion aryštu.
«Kali mianie zatrymali, to nibyta zatrymali jašče šeść čałaviek. Ich prymušali zapisać videa. Sa mnoj taksama zapisvali videa. Ad mianie zapatrabavali, kab ja sa svajho telefona pazvaniŭ Źmitru Sałaŭjovu (hałoŭny redaktar prajektu 6TV. — RS), i pisali razmovu na dyktafon i kamieru adnačasova. Tyja kadry, jakija potym pakazvali na mahiloŭskaj televizii, heta była jakraz razmova z Sałaŭjovym na kamieru, a nie niejkaje prasłuchoŭvańnie».
Alaksiej raskazvaje, što Źmicier Sałaŭjoŭ prapanoŭvaŭ jamu evakuacyju, ale piśmieńnik admoviŭsia.
«Ja skazaŭ, što nie, bo spałochaŭsia taho, kab nie pryjechała niejkaja evakuacyjnaja bryhada, jakuju mohuć taksama zatrymać. Nijakaha praciahu potym nie było, mianie nie vykarystoŭvali jak niejkaha «žyŭca«».
«Abniaŭ rodnych i staŭ vybiracca z krainy»
19 śniežnia, kali ŭ Baciukova kančaŭsia 13-y dzień aryštu, jaho znoŭ pryvieźli ŭ KDB.
«Tam mnie abvieścili, što ja prachodžu ŭ jakaści padazravanaha ŭ kryminalnaj spravie pavodle artykułu 361-4 č. 2 («Sadziejničańnie ekstremisckaj dziejnaści«). Skazali, što mianie čakaje termin da 7 hadoŭ. Paśla hetaha viarnuli ŭ IČU. Supracoŭniki KDB papiaredzili, što ŭ dzień vyzvaleńnia ja budu davać pakazańni ŭ Śledčym kamitecie».
Alaksiej čakaŭ, što jaho adrazu aryštujuć pry vyzvaleńni. Mahčyma, zrobiać heta jašče ŭ ścienach IČU.
«A mianie čamuści a pieršaj hadzinie nočy prosta vypuścili. Nijakaj padpiski ab niavyjeździe ci z patrabavańniem źjaŭlacca na dopyty nie było. Abniaŭ rodnych i staŭ vybiracca z krainy».
«Siem dzion byli bieź vierchniaj vopratki»
Alaksiej Baciukoŭ kaža, što druhi raz na «sutkach» usio ž dazvalali siadzieć udzień na padłozie.
«Usie astatnija abmiežavańni takija samyja — biez matraca, biez paduški, bieź ničoha. Niama mahčymaści pamycca, kantaktavać z rodnymi, śviatło haryć i ŭdzień, i ŭnočy. Try razy na dzień pravierka z vychadam u kalidor, dva razy ŭnačy budziać z patrabavańniem nazvać svaje proźviščy».
Žurnalist raskazvaje, što ŭ kamieru da ich padsadžvali chulihanaŭ, za ich parušeńni dyscypliny karali ŭsiu kamieru.
«Adnojčy pazbavili ŭsich rečaŭ, jakija pieradali rodnyja — zubnoj pasty, sucharykaŭ, piečyva, tapak. Dzion siem my byli biaź vierchniaj vopratki — tolki nahavicy, majka, škarpetki. Nočču pry hetym było dastatkova choładna, ludzi abdymalisia z batarejaj. Byvała, što addavali adzin adnomu švedry».
U kamiery z Alaksiejem siadzieli pieravažna palityčnyja viaźni, dachodziła da vaśmi čałaviek.
«Usie «palityčnyja» byli za reposty, padabajki, kamientary. Było niekalki čałaviek, jakija mieli pahrozu kryminalnaha pieraśledu. Ich dalejšaha losu ja nie viedaju».
«Padpišaš damovu ab supracoŭnictvie»
Ci vierbavali Alaksieja padčas aryštu?
«Ja nie adčuŭ vierbavańnia. Była razmova, jakaja bolš nahadvała manałoh, čym dyjałoh. Mnie skazali: «Voś nieŭzabavie ty pryjedzieš u KDB, padpišaš damovu ab supracoŭnictvie i my budziem adpraŭlać ciabie pa spravach«. Takija razmovy byli, ale ničoha mnie ŭ realnaści nie prapanoŭvali padpisvać».
U dzień zatrymańnia Baciukova vydańnie 6TV było pryznana «ekstremisckim farmavańniem».
«Mogilev.media — heta asobny pradukt, nijak nie źviazany z 6TV. Potym ža mnie pakazvali dakumient, dzie mogilev.media pryznavaŭsia padraździaleńniem 6TV. Heta ŭsio nie tak. Ja nakont hetaha pratestavaŭ, ale ŭsio heta ihnaravałasia. Usio, u čym jany abvinavačvali 6TV, aŭtamatyčna pieranosiłasia i na mianie jak na pradstaŭnika mogilev.media. Ich najpierš cikavili finansavyja pytańni».
Ciapier Alaksiej Baciukoŭ znachodzicca ŭ biaśpiečnym miescy.
«Narod u stanie depresii i złości»
Były dyrektar muzieja kaža, što asablivaj źmieny staŭleńnia ad ludziej u dačynieńni siabie nie adčuŭ za apošnija try hady.
«Ludzi, jakija pavažali, praciahvali pavažać. Padtrymka stała adčuvalnaj. Ja časta sustrakaŭ ludziej na vulicy, jakich ja nie viedaŭ, ale jany ličyli svaim abaviazkam padyści da mianie i vykazać słovy padziaki, pacisnuć ruku. Z čynoŭnikami ja asabliva nie pierasiakaŭsia, ale zastalisia i čynoŭniki, i byłyja čynoŭniki, jakija praciahvali dobra stavicca».
Što tyčycca ahulnaj atmaśfiery ŭ Biełarusi i Mahilovie, to piśmieńnik charaktaryzuje jaje tak:
«Narod pryhniečany, spałochany. Ludzi złyja, navat kryminalniki ŭ turmie nadzvyčaj złyja: jany bačać usiu niespraviadlivaść, što robicca. Ja b skazaŭ, što narod razahrety. Pry hetym u stanie takoj depresii i złości».
