Fota: Ksienija Hajduk
Pavieł i Jana paznajomilisia praz tyndar u 2021 hodzie, kali aboje žyli ŭ Kijevie. Dziaŭčyna tłumačyć, što jany hladziać na hetuju prahramu jak na sposab znajści chutčej novych znajomych, a nie patencyjnych partnioraŭ. Budučyja siabry papierapisvalisia z paŭhadziny i pajšli hulać razam.
Siońnia jany zhadvajuć, što ŭ pieršyja chviliny sustrečy razmova ŭ ich nie kleiłasia. «Spačatku mnie zdavałasia, što Jana zašmat raskazvaje pra markietynh, svaju pracu. Potym Jana pačała havaryć pra svaje tvorčyja chobi, pakazvała mnie, jak umieje tančyć rehieton, kazała, što zdymałasia ŭ muzyčnych klipach. Pra kino ŭ nas taksama zajšła razmova. Ja havaryŭ, što ja žurnalist, ale taksama cikaŭlusia kino», — raskazvaje Pavieł.
Tak biełarus i ŭkrainka pačali kamunikavać. Vybiralisia na špacyry, chacia išła pandemija, stali pravodzić razam bahata času. Śviadoma vyrašyli, što zamiest ramanu lepš buduć siabrami.
Pavieł raskazvaje, što acaniŭ emacyjnaść novaj znajomaj i zdolnaść adrazu vykazvać, što jana dumaje. Dziaŭčyna ž adznačaje, što joj prosta stała cikava kamunikavać z Paŭłam: vyjavilisia padobnyja žyćciovyja mety, ahulnyja temy dla hutarki — kino, startapy, inviestycyi.
Jana zaŭvažaje, što na toj čas duža mała viedała pra Biełaruś: «Čuła ab pratestach 2020 hoda, ale nie pra toje, što ŭ krainie pratestujuć z 1996-ha, usie hetyja ŭnutranyja rečy byli mnie viadomyja nie bolš, čym siaredniamu ŭkraincu. Pačała adkryvać hety [biełaruski] śviet tolki z Pašam».
Adnoj z supolnych temaŭ dla siabroŭ stała kino. Jana raskazvaje, što joj ź dziacinstva cikavaje akciorstva: dziaŭčyna šmat času pravodziła ŭ teatralnaj studyi i na roznych fiestyvalach, ale ŭ siamnaccać hadoŭ vyrašyła zamiest aktrysy iści ŭ markietołahi. Bajałasia, što nie ŭsio ŭdasca ŭ teatry i što jaje čakaje nie bahataje žyćcio.
Praz ekspansiju rasijskaha kantentu, kaža Jana, ukrainskaje kino nie mieła da apošnich časoŭ vialikaj papularnaści. Ciapier halina raźvivajecca, ale biudžety dahetul nieparaŭnalnyja z zachodnimi: «Učora ja chadziła na film «Doŭbuš», źniaty za 120 miljonaŭ hryŭniaŭ (amal 3,25 miljona dalaraŭ. — «NN»). Heta najdaražejšy film u historyi Ukrainy, ale jaki-niebudź halivudski režysior naŭrad ci zmoh by štości źniać za takuju sumu».
Tamu dziaŭčyna abrała markietynh i zvykłasia z novaj pracaj, taja joj padabajecca, ale i kinošnyja ambicyi nikudy ŭ jaje nie źnikli, chiba što źmianilisia. Raniej Jana bačyła siabie ŭ akciorstvie, ciapier ža jaje cikavić vyrab kinapraduktu, stvareńnie scenaryja i režysura. Na intaresie da hulniavoha kino ŭkrainka nie spyniajecca i ciapier piša scenar ułasnaha multfilma.
Što da Paŭła, jon jašče sa školnych časoŭ pracuje žurnalistam. Paralelna z hetym u junactvie biełarus zajmaŭsia akciorstvam na kursach, chadziŭ u amatarski teatr, adnojčy źniaŭ ź siabram klip. Ale, raskazvaje Pavieł, jamu było cikava trapić u kinošnuju tusoŭku — zdavałasia, što tam kłasnaja atmaśfiera.
Razam ź Janaj chłopiec pryjšoŭ da vysnovy, što mnohija biełarusy i ŭkraincy žyvuć u rasijskaj infarmacyjnaj prastory, i heta datyčyć i videakantentu: «Kali pačałasia poŭnamaštabnaja vajna, my pahladzieli na kino pa-inšamu. Prajekt Backstage staŭ dla nas, pa-pieršaje, mahčymaściu realizavać važnyja dla nas ź junactva rečy, a pa-druhoje, my možam zrabić štości karysnaje, kab źjaŭlałasia bolš praduktaŭ dla biełarusaŭ i ŭkraincaŭ i kab krychu adciskać rasijski kantent».
Pačatak vajny staŭ dla chłopca i dziaŭčyny vyprabavańniem ich siabroŭstva. Z taho času kamunikacyja pierajšła ŭ zbolšaha ŭ anłajn-farmat: Pavieł žyvie ŭ Litvie, Jana hod prabyła ŭ Słavienii, a ciapier viarnułasia va Ukrainu.
Chapała i asabistych pytańniaŭ: «Ja ładziła Pašu dopyty, ci nie źjaŭlajecca jon dyviersantam, bo tady jakraz prachodziła infarmacyja pra dyviersantaŭ ź Biełarusi. Heta było naiŭna, śmiešna i biazhłuzda. Ale potym my pahavaryli i ŭsio vyrašyli. Z-za taho, što my aktyŭna kamunikavali pamiž saboj, my ŭsio bolš pačynali razumieć adno adnaho i toje, što adbyvajecca».
Dziaŭčyna raskazvaje, što paśla 24 lutaha ich z Paŭłam adnosiny navat trochi ŭzmacnilisia. Kali ty prachodziš z čałaviekam peŭny kryzisny pieryjad, časta byvaje tak, što vy robiciesia bližejšymi, čym było raniej, jašče bolš pačynajecie daviarać adno adnamu, ličyć jana.
U pačatku vajny byŭ čas, kali rakiety vybuchali zusim pobač z domam, dzie žyła Jana. Jon razumieŭ, što siabroŭka piša jamu abvinavačvańni na emocyjach: «Patłumačyŭ joj, što tak rabić nieprymalna, i praź niekalki dzion usio heta zhładziłasia. Pabačyli, što niama sensu niekaha abvinavačvać, bo ja pa stanie na 24 lutaha žyŭ u Kijevie i pryjechaŭ va Ukrainu, bo nie padtrymlivaju dziejańni biełaruskich uładaŭ».
«Mnie davodzicca šmat tłumačyć ludziam va Ukrainie, što nasamreč adbyvałasia i adbyvajecca ŭ Biełarusi»
Jašče letam 2022-ha siabry pačali havaryć pra toje, što varta zrabić sumiesny prajekt. Abmiarkoŭvali, što heta budzie, i vyrašyli pačać sa staronki ŭ instahramie — jana źjaviłasia ŭ žniŭni 2022-ha.
Adnoj ź pieršych idej było stvaryć kinakłub, potym — vieści dźvie asobnyja staronki dla biełarusaŭ i ŭkraincaŭ. A potym Jana zacikaviłasia biełaruskaj temaj, i siabry pačali rabić pierš za ŭsio biełaruski prajekt.
Pavieł kaža: «Majem u Vilni supołku dla tych, chto zdymaje filmy. Płanujem rabić afłajn-iventy, dzie ŭsie hetyja ludzi mahli b sustrecca, daviedacca bolš pra toje, jak treba zdymać kino, mahčyma, zrabić što-niebudź razam. Dumajem i pra anłajn-padziei, dzie zmahli b prysutničać ludzi ź Biełarusi, tam taksama byli b rečy navučalnaha charaktaru: jak prydumać ideju filma, sabrać kamandu i źniać pieršuju karcinu».
Fota: Ksienija Hajduk
Adna z metaŭ Backstage — raskazvać pra ŭkrainskaje kino dla biełaruskaj aŭdytoryi. Situacyja va ŭkrainskaj kinaśfiery lepšaja, čym u biełaruskaj, i tamu ŭkrainskija filmy mohuć stać dla biełarusaŭ prykładam, jak možna zdymać. Dla biełaruskich filmmiejkieraŭ heta šans pabačyć dla siabie novyja mahčymaści.
«Kali my byli na źjeździe Belarusian Filmmaking Network, [polski režysior] Kšyštaf Zanusi skazaŭ, što adziny šlach dla biełaruskaha filmmiejkiera — ubudoŭvać siabie ŭ jeŭrapiejskuju kinaindustryju. Kali ty bačyš kłasny kiejs, ty možaš jaho realizavać abo chacia b natchnicca im», — upeŭnienaja Jana.
Siabry sutykajucca i ź nierazumieńniem biełaruskaha kantekstu.
«Mnie davodzicca šmat tłumačyć ludziam va Ukrainie, što nasamreč adbyvałasia i adbyvajecca ŭ Biełarusi, što takoje 2020 hod i čamu niapravilna dumać pra «niedacisnuli».
Patrebny čas i peŭnyja miery, kab heta danieści, i jany ŭžo robiacca. Taćciana Hacura-Javorskaja pravodziła kinafiestyval dla ŭkrainskaj aŭdytoryi. Ale pakul što va Ukrainie panujuć emocyi, idzie vajna i ludzi na ŭzvodzie. Słovy i dziejańni mohuć tut usprymacca vielmi vostra, i kali ty chočaš danieści peŭnuju infarmacyju, patrebna stratehija, treba rabić heta pravilna», — tłumačyć Jana.
«Niahledziačy na ŭsiu składanaść situacyi, biełaruskaje kino ciapier maje najbolšy patencyjał»
Pavieł zhadvaje źjezd filmmiejkieraŭ Belarusian Filmmaking Network i piesimistyčnyja dumki pra budučyniu biełaruskaha kino, jakija tam hučali. Pavieł z takim pohladam nie zhodny:
«My, naadvarot, prytrymlivajemsia dumki, što, niahledziačy na ŭsiu składanaść situacyi, biełaruskaje kino ciapier maje najbolšy patencyjał za doŭhija hady, bo ŭ Jeŭropu pierajechała šmat biełarusaŭ. Heta jak kali kvietku pierasadžvajuć ź miesca, dzie niama sonca, na bolš aśvietlenuju hlebu. Stvaryłasia niezaležnaja kinošnaja ekasistema, i ja dumaju, što heta moža stymulavać ludziej rabić bolš kantentu, navat režysioraŭ, jakija pracujuć unutry krainy. Tak, biełaruskaje kino ciapier znachodzicca va ŭraźlivym stanie, ale ŭ jaho vialiki patencyjał».
Jana dadaje, što jość ludzi, hatovyja ŭkładacca ŭ toje, kab biełaruskaje kino isnavała. Prykład — režysiorka Vola Čajkoŭskaja, jakaja pravodzić kinafiestyval «Paŭnočnaje źziańnie» i zapuściła z kamandaj stryminhavuju płatformu Vodblisk, na jakoj pakazvajuć biełaruskija filmy.
Niekatoryja biełaruskija režysiory ŭžo intehravalisia ŭ jeŭrapiejski kantekst. Pavieł nahadvaje pra Alaksieja Pałujana, jaki ŭžo šmat hadoŭ žyvie ŭ Hiermanii — vy, napeŭna, čuli pra jaho film Courage. «Kali my naviedvali Varšavu, hety film tam pakazvali ŭžo šosty raz u vialikim kinateatry, i ŭ šosty raz jon sabraŭ poŭnuju zału», — raskazvaje Pavieł.
Biełarus nazyvaje taksama i Maru Tamkovič — režysiorku, jakaja žyvie ŭ Polščy, ale zachoŭvaje suviaź ź biełaruskim kantekstam. Jana źniała spačatku karotkamietražku, a potym i poŭnamietražku pra Kaciarynu Andrejevu i Darju Čulcovu, žurnalistak «Biełsata». Paśla takich ludziej, ličyć Pavieł, inšym biełarusam budzie praściej prabivacca.
Jak siabry bačać vynik svajoj pracy? «Było b cikava, kali b ja zmoh pryjechać va Ukrainu, jakaja pieramahła, i pahladzieć u vialikim kijeŭskim kinateatry premjeru biełaruskaha filma. Dumaju, kali b Jana pryjechała ŭ Minsk, kab pahladzieć ukrainski film u svabodnaj Biełarusi, heta taksama było b cudoŭna», — padsumoŭvaje Pavieł.
«Naša Niva» — krynica jakasnaj infarmacyi i bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ «NN»U «Biełaruśfilma» novy kiraŭnik — čamu źniali papiaredniaha?
Na płatformie Vodblisk staŭ dastupny karotkamietražny film «Voziera radaści»
lično ja rydaju vot ot etoho - https://d16gbq1owzocfa.cloudfront.net/325707 - nad ta pra niz livaaa