Ilustracyjny zdymak. Fota: AP Photo/Julio Cortez, File
«Kłasna pracavać na zavodzie, ni ab čym nie dumać»
Viktaru amal 25 hadoŭ, pracuje ŭ ajci. Jon miarkuje, što jahonaja tryvožnaść maje svaje vytoki z žadańnia dahadzić baćkam.
— Ciapier modna razmaŭlać pra toje, što baćki byli chałodnymi, dzieci nie viedali, čaho ad ich čakać. U vyniku namahalisia hladzieć baćkam u rot, kab zrazumieć, jakuju reakcyju atrymajuć na svaje dziejańni. Zbolšaha byŭ aktyŭnym dziciem, ale ž paźbiahaŭ niejkich stresavych situacyj, — zhadvaje jon.
Chłopiec raspaviadaje, što ŭ junactvie amal prafiesijna zajmaŭsia sportam i mieŭ «zanadta hłybokija» pieražyvańni adnosna stresavych situacyj i «absalutysckija nachiły» ŭ svaich reakcyjach. Kali choć krychu niešta išło nie tak, pačynałasia samakapańnie i hipierbalizacyja prablemy.
— U hadoŭ 17—18 pačaŭsia hetaki eskapizm, jaki pryvioŭ da maštabnaha zbočvańnia z žyćciovaha viektara, kali ja padaŭsia ŭ vučobu, pačaŭ vybudoŭvać dla siabie najmienš stresavuju atmaśfieru. U vybary pamiž niejkimi stresami i sprobami vyrašeńnia svaich prablem abiraŭ bolš prosty i spakojny šlach: lepiej ja pajdu pracavać aficyjantam, čym budu zmahacca sa svaimi spartovymi prablemami, fizičnym i psichałahičnym stresam z boku trenieraŭ.
Pavodle biełarusa, jon pa-dobramu zajzdrościŭ ludziam, u jakijach załožana «tupoje abstrahavańnie».
— Kłasna pracavać na zavodzie, ni ab čym nie dumać, — razvažaŭ u tyja momanty jon. — Praściej klapać na stanku detalki, čym namahacca raskryć sutnaść prablem.
Asensavańnie, što heta nie rysa charaktaru, a prablema, da Viktara pryjšło, kali jamu było 21—22 hady. Tady jahonaja dziaŭčyna skončyła žyćcio samahubstvam.
— Pačalisia pachody da psichaterapieŭtaŭ, u tym liku i dziaržaŭnych. Doŭhi čas ja paźbiahaŭ miedykamientoznaha lačeńnia i byŭ upeŭnieny, što samakapańniem i dapamohaj śpiecyjalistaŭ heta možna niejak papravić. U toj čas ja bolš zvaliŭsia ŭ depresiŭny, čym tryvožny stan i pastajanna adčuvaŭ vinu za toje, što buduć adčuvać navakolnyja.
Taksama biełarus adčuvaŭ vinu za samahubstva jahonaj dziaŭčyny, chacia navokał usie jamu kazali zvarotnaje.
— Ale ja ŭsio roŭna znachodziŭ miljon pryčyn, čamu adkaznaść lažała na mnie. Łahičnych sposabaŭ razabracca na toj momant amal nie bačyŭ. I lubyja inšyja prablemy nahniatali ŭsio bolš niehatyŭnych reakcyj. Naprykład, padviarnuŭ nahu ci nie zakryŭ zadaču pa pracy i dumaŭ: a jašče ž ja źvioŭ čałavieka ŭ mahiłu.
Paśla zhadvaješ, jak čymści pakryŭdziŭ maci ci 5-hadovym nie atrymaŭ žadany kanstruktar leha, bo ŭ siamji nie było hrošaj — tak ja ŭ svaich dumkach apuskaŭsia da čaho zaŭhodna. Dapamahaje najpierš źmiena «škła ŭ akularach» i inšy punkt myśleńnia.
«Ja rezaŭ siabie tupym nažom i adčuvaŭ palohku»
Viktar pryznajecca, što jamu vielmi ciažka apisvać hety stan, bo mozh starajecca paźbiahać uspaminaŭ. Ale najpierš nazyvaje pačućcio biezvychodnaści.
— Što b ty ni zrabiŭ dla vyrašeńnia prablemy, heta ŭsio roŭna zdajecca biessensoŭnym: ty pačynaješ adčuvać i bačyć tolki ciomnyja baki, stanovišsia mienš prahmatyčnym, bolš intuityŭnym.
Ty žyvieš byccam na «mjucie», na aŭtamacie. Luby łahičny łancužok maje nie bolš jak try-čatyry składniki, płanavańnia bolš jak na paru dzion niama. Ty prosta płyvučaje bierviano, kali nie horš, kali nie va ŭnitazie niešta karyčnievaje.
Kali padsumavać, to heta adčuvańnie biezvychodnaści, abstrahavańnie ad luboha stresu, adsutnaść płanavańnia i sacyjalnych kantaktaŭ (ludzi adčuvajuć siabie z taboj niajomka i niaŭtulna), zabiraješsia ŭ svoj kokan i nijak da ciabie nie padstupicca. Adčuvaješ, by znachodzišsia va ŭcichamirvalnaj kašuli, jakaja taboj samim na ciabie nadzieta, a vyleźci ź jaje nie možaš.
U 16-17 hadoŭ chłopiec dachodziŭ navat da sełfcharmu — pryčynieńnia fizičnaj škody samomu sabie.
— Niejak ja čytaŭ hazietnuju vyrazku pra Džoni Depa i ŭspomniŭ, što ŭ mianie było toje ž samaje. Ja rezaŭ siabie tupym nažom i adčuvaŭ palohku: isnuje pieranos z emacyjnaha bolu na fizičny.
Ty bješsia i bješsia, ale emacyjny horyč i bol pierachodziać ledź nie ŭ fizičny: nibyta niešta sprabuje vyleźci praz kadyk, ale nie moža. Emocyi całkam zabłakavanyja.
Časta ludziej z depresijaj supravadžaje bytavaja dysfunkcyja, kali ŭ chvoraha brakuje sił na štodzionnyja rečy: pryniać duš, pačyścić zuby dy ŭsio takoje. Padobnyja simptomy byli i ŭ našaha surazmoŭcy, chacia jon pa spartyŭnaj zvyčcy imknuŭsia trymacca dyscypliny.
— Dzieści ŭ 18 hadoŭ niaredkaj źjavaj była dvuchtydniovaja adložka, praz try-čatyry hady heta paŭtaryłasia. Ja staraŭsia aŭtamatyčna chadzić na pracu, kab nie pahoršyć situacyi. Fizičnyja nahruzki nie nadta dapamahali, kali skatvalisia da ruciny, ale źmiena zvykłych praktykavańniaŭ i vidaŭ aktyŭnaści dazvalali adčuvać siabie namnoha lepiej.
Ale ŭ pieryjad pikaŭ depresiŭnych epizodaŭ navat padniacca z łožku vielmi ciažka, tamu pra fizičnuju aktyŭnaść nie było havorki.
Praktyčna ŭsio atačeńnie Viktara viedaje pra jaho chvarobu, kožny ź ich pastaviŭsia da prablemy z razumieńniem — sam jon nazyvaje heta ŭdačaj.
— Jak pa mnie, hałoŭnaje pry tryvožna-depresiŭnaj razładzie — nie hublać kantakt z saboj, bo paśla šukać jaho budzie vielmi składana. Kali peŭnyja sproby vyjścia ciažka samomu davieści da intuityŭnaha paternu — heta ŭžo tryvožny zvanočak. Taksama vielmi važna nie bajacca lekaŭ: z dobrym śpiecyjalistam i biez fanatyzmu nichto nie budzie padvodzić čałavieka da zhubnych vynikaŭ.
«Mnie, jak zaŭsiody, «paščaściła» na kaściach»
Čas depresiŭna-tryvožnaha razładu supaŭ z pryzyvam Viktara ŭ armiju. Chłopiec pryznajecca, što na vizitach da dziaržaŭnych śpiecyjalistaŭ troški pierabolšvaŭ svaju situacyju, što zabłytała i jaho samoha. Taksama mienavita z pryčyny vierahodnaha pryzyvu pačaŭ pić antydepresanty (tak mieniej šancaŭ patrapić u vojska).
— I miedykamientoznaje lačeńnie dapamahło, dzieści praz paŭhoda paśla pačatku pryjomu ja źlez z davoli vialikich dazirovak pihułak. Mnie pašancavała sa śpiecyjalistkaj, jakaja prapanoŭvała antydepresanty najnoŭšaha pakaleńnia. Ja zrazumieŭ, što bajacca miedykamientoznaha lačeńnia nie varta.
Taksama karysny dośvied chłopiec atrymaŭ, kali trapiŭ u adzin z abłasnych psichanieŭrałahičnych dyspansieraŭ krainy.
— U maim adździaleńni było bolš za ŭsio biassońnikaŭ, depresiŭnikaŭ i tryvožnikaŭ, dzie bolšaja častka ludziej byli niemaładymi. Vielmi dapamoh abmien dośviedam i parady pra toje, jak lepiej spraŭlacca.
U asnoŭnym tam ludzi, jakija pracujuć na siabie, bo inšym časta soramna pryznacca na pracy pra svoj stan zdaroŭja. Umovy dla ich davoli niadrennyja: chvajovyja vanny, ŁFK, słavackija i polskija ŭkoły.
Ale byli i minusy, bo dyspanseryzacyja — sucelny stres.
— Ciabie nie lečać, a dyjahnastujuć. Vialikim instrumientam dla ich źjaŭlajecca pastajannaje ŭtrymańnie ciabie ŭ stresavym nastroi. Mnie kazali, maŭlaŭ, za dva hady (paśla suicydu dziaŭčyny — NN) moh by ŭžo… I maŭčańnie, na jakoje ja ŭdakładniŭ: «Pajści za joj?» Paśla taho pahražali zakrytym adździaleńniem, dzie raźmiaščajucca ludzi z narkamanijaj, ałkahalizmam i schilnyja da samahubstva.
Viktar zhadvaje, što pieršyja dva tydni prosta lažaŭ u dyspansery i ničoha nie rabiŭ, a paśla źnianacku jamu naznačyli kamisiju. Na joj, jak jon kaža, źbirajucca 15 čałaviek — paru prafiesaraŭ i supracoŭniki ŭstanovy — i «davodziać da maksimalnaha stresu: hladziać, jak budzieš siabie pavodzić».
— Mnie kazali: ty ajcišnik, adrazu zvališ z krainy ad pryzyvu. Adznačyŭ, što kali i zvalu, to ŭ domik la vady. Jany: adkaz niepravilny, treba było kazać vaźmu kamień i pajdu na dno — tady b adrazu dali vajskovy bilet. Paśla takich kamisij ja bačyŭ 21—22-hadovych chłopcaŭ (darečy, psichołahaŭ), jakija zvalvalisia ŭ realnyja paničnyja ataki.
Ale ž našamu surazmoŭcu pašancavała, i ŭ vyniku ŭ vojska jaho nie adpravili.
— Mnie, jak zaŭsiody, «paščaściła» na kaściach. Pa čutkach, jakraz pierad kancom pryzyva, u adnoj z vajskovych častak zdaryłasia trahiedyja z adnym «sročnikam». Pavodle zdahadak, u jaho byŭ taki ž samy dyjahnaz, jak i ŭ mianie.
Kali vam taksama pryjšłosia pieražyć ciažki dośvied (ź lubymi inšymi dyjahnazami) i vy hatovy padzialicca svajoj historyjaj, napišycie nam u telehram-bot @nn_editor abo na poštu [email protected].
***
Kali ŭ vas uźnikli prablemy psichałahičnaha charaktaru, kryzisnyja situacyi, to vy možacie źviarnucca ŭ słužbu ekstranaj psichałahičnaj dapamohi pa nastupnych telefonach:
telefon davieru dla darosłaha nasielnictva — +375 (17) 352-44-44, +375 (17) 304-43-70,
telefon davieru dla dziaciej, padletkaŭ i ich baćkoŭ — +375 (17) 263-03-03,
telefon davieru Respublikanskaja «Dziciačaja telefonnaja linija» — 8 801 100 1611.
Usie telefony, zhodna z danymi ad Minzdrava, pracujuć kruhłasutačna.
Čytajcie taksama:
Kluč da lačeńnia depresii, artrytu i Alchiejmiera chavajecca ŭ błukajučym niervie
U ZŠA ŭchvalili pieršuju tabletku ad paślarodavaj depresii
Błohier Blišč: «Najvialikšaja duraść, jakuju prydumali milenijały, — vyharańnie». Jamu adkazali
