U Finiksie, što ŭ štacie Aryzona dva tydni tamu było +47°S, pryčym unačy słupok termomietra nie apuskaŭsia nižej za 32 hradusy. AP Photo / Matt York, File
Da kanca lipienia jašče niekalki dzion, ale navukoŭcy ŭžo ciapier praktyčna ŭpeŭnienyja, što jon stanie samym haračym miesiacam na płaniecie za ŭsiu historyju mietearałahičnych nazirańniaŭ, piša Bi-bi-si.
Niekatoryja navukoŭcy navat miarkujuć, što lipień 2023 hoda stanie samym haračym miesiacam na Ziamli za apošnija 120 tysiač hadoŭ. Jany pierakananyja, što ciapierašniaje paciapleńnie, u adroźnieńnie ad dahistaryčnych, vyklikana dziejnaściu čałaviectva, u pieršuju čarhu — spalvańniem vykapniovaha paliva.
Navat kali apošnija niekalki dzion lipienia buduć adnosna prachałodnymi, heta ŭžo naŭrad ci pieraškodzić jamu pabić rekord siaredniamiesiačnaj tempieratury, pastaŭleny ŭ 2019 hodzie.
Ciapierašni lipień z samaha pačatku ŭziaŭ kurs na abnaŭleńnie rekordu. 6 lipienia staŭ samym haračym dniom na płaniecie ŭ historyi nazirańniaŭ. Zatym, jak paviedamlaje Klimatyčnaja słužba Jeŭrasajuza Copernicus Climate Change Service, byli zarehistravanyja 23 rekordy siaredniasutačnaj tempieratury. Adrazu ŭ niekalkich rehijonach Paŭnočnaha paŭšarja ŭstalavałasia piakielnaja śpioka.
Pavodle papiarednich padlikaŭ navukoŭcaŭ, siaredniaja tempieratura na płaniecie ŭ pieršyja 25 dzion lipienia skłała 16,95°S. U lipieni 2019 hoda siaredniaja tempieratura była 16,63°S.
Doktar Karsten Chaŭštajn ź Lejpcyhskaha ŭniviersiteta padličyŭ, što lipień 2023 hoda budzie na 1,3—1,7 hradusa ciaplejšy za siaredni lipień toj epochi, kali čałaviectva jašče nie pačało masava palić vykapniovaje paliva.
«Heta budzie nie tolki samy ciopły lipień, ale i samy ciopły miesiac naohuł, u sensie siaredniaj tempieratury na płaniecie. Kab znajści ŭ historyi takija ŭmovy na našaj płaniecie, pryjdziecca zazirnuć, mahčyma, na tysiačy, kali nie dziasiatki tysiač hadoŭ tamu», — zajaviŭ doktar Chaŭštajn.
Siaredniesuśvietnuju tempieraturu vyličvajuć, zakładvajučy danyja z mnostva mietearałahičnych stancyj u kampjutarnuju prahramu, jakaja ich analizuje i stvaraje ahulnuju tempieraturnuju kartu: jana pakryvaje ŭvieś śviet, a nie tolki rajony mieteastancyj.
Navukoŭcy kažuć, što apošni raz klimat na płaniecie byŭ takim ciopłym kala 120 tysiač hadoŭ tamu, kali ŭzrovień Suśvietnaha akijana byŭ vyšejšy prykładna na vosiem mietraŭ, a na poŭnačy Jeŭropy žyli biehiemoty.
Čamu nadvorje bje rekordy
Navukoŭcy pierakananyja, što hałoŭnaja pryčyna paciapleńnia — heta parnikovyja hazy, jakija traplajuć u atmaśfieru ŭ vyniku masavaha spalvańnia vykapniovaha paliva.
«Ekstremalnaje nadvorje, jakoje ŭdaryła pa miljonach ludziej u hetym lipieni — heta, na žal, prajava surovaj realnaści źmieny klimatu i namiok na toje, što nas čakaje ŭ budučyni. Siońnia jak nikoli vidavočnaja nieabchodnaść terminova źnizić vykidy parnikovych hazaŭ. Abarona klimatu — heta nie raskoša, a nieabchodnaść», — kaža hienieralny sakratar Suśvietnaj mietearałahičnaj arhanizacyi Pietery Taałas.
Ekśpierty miarkujuć, što na lipieni tempieraturnyja rekordy sioleta nie skončacca.
Na efiekt ad parnikovych hazaŭ ciapier pačynaje nakładvacca El-Nińjo — pieryjadyčnaje pavyšeńnie tempieratury vady va ŭschodniaj častcy Cichaha akijana. Jano jašče bolš razahreje atmaśfieru i, mahčyma, 2023-y abo 2024 hod stanie samym haračym hodam u historyi nazirańniaŭ.
Śpioku apošnim časam mahli ŭzmacnić jašče niekalki faktaraŭ. Naprykład, da niadaŭniaha času ŭ atmaśfiery było adnosna mała pyłu z Sachary. Hetyja parušynki ŭ niejkaj miery adbivajuć soniečnaje ciapło nazad u kosmas, i ich niedachop moh unieści nievialiki ŭkład u rekordnuju śpioku ŭ paŭnočnaatłantyčnym rehijonie.
Akramia taho, vyviaržeńnie padvodnaha vułkana ŭ Tonha ŭ 2022 hodzie dadało ŭ atmaśfieru pary, jakaja, jak i vuhlakisły haz, daje parnikovy efiekt.
