Dom Basieviča ŭ Sankt-Pieciarburhu. Fota: vk.com / dom_basevicha
Šeść sankt-pieciarburhskich hramadskich arhanizacyj, jakija zajmajucca achovaj haradskoj histaryčnaj spadčyny, zakłapočanyja tym, što ŭłady Sankt-Pieciarburha chočuć źnieści dom uradženca Pinska Isachara Basieviča, jany ŭpeŭnienyja, što Łukašenku taksama vielmi chvaluje, što budzie z pamiaćciu pra jaho vialikaha suajčyńnika. Tamu jany skłali da jaho emacyjny zvarot z prośbaj ab zastupnictvie.
Na toj małavierahodny vypadak, kali Łukašenka raptam ničoha pra hetaha vialikaha suajčyńnika nie viedaje, pieciarburžcy dajuć pra jaho karotkuju bijahrafičnuju daviedku:
«Prahresiŭny inžynier, jon unios vialiki ŭkład u technałahičnaje raźvićcio jak Biełarusi, tak i Pieciarburha. Isachar Isakavič naradziŭsia ŭ 1870 hodzie, skončyŭ Ryžski politechničny instytut pa śpiecyjalnaści «inžynier chimik-technołah», zatym budavaŭ fabryki ŭ Pinsku, a ŭ 1901 hodzie pierajechaŭ u Pieciarburh.
I. I. Basievič byŭ uładalnikam štampovačnaj fabryki. Na vulicach Leninhrada jaho imia časta sustrakałasia. Na luku kanała elektrasietki na Viciebskim vakzale da niadaŭniaha času było viečka z nadpisam «Inžynier Basievič S.-Pb». Jon viadomy jak inžynier-budaŭnik, jaki braŭ udzieł va ŭźviadzieńni mnostva damoŭ.
U 1912 hodzie Basievič niepasredna ŭdzielničaŭ u budaŭnictvie ŭłasnaha dachodnaha doma na Vialikaj Puškarskaj vulicy. Dom budavaŭsia pavodle prajekta jaho blizkaha siabra, viadomaha architektara, aŭtara mnostva budynkaŭ, ciapier — pomnikaŭ architektury, Alaksieja Ivanaviča Zazierskaha.
Isachar Basievič. Fota: t.me / sos_spb_snos
Ź inicyjatyvy Basieviča budynak uzvodziŭsia z najnoŭšymi inžyniernymi raspracoŭkami: cahlanaja kładka viałasia z zamknionymi pavietranymi pustečami, što pamianšała vahu budynka. Bieton tut ža vyrablali ŭ bietonamiašałcy. U domie była zroblena ŭnutranaja elektrapravodka. Paśla zaviaršeńnia budaŭnictva ŭ domie adkryłasia budaŭniča-techničnaja kantora I. I. Basieviča».
Stary fotazdymak doma Basieviča. Fota: t.me / sos_spb_snos
Paśla 1917 hoda dom u Basieviča byŭ eksprapryjavany, a jahony były ŭładalnik pamior tut ža, u maleńkim pakojčyku, u 1934 hodzie. Dačka ž inžyniera Aida Basievič u studenckija hady pa sfalsifikavanym abvinavačańni ŭ anarchiźmie pajšła pa etapie, pražyŭšy kala 30 hadoŭ u ssyłkach i łahierach, a syn Michaił pamior ad hoładu ŭ 17 hadoŭ. Unučcy Basieviča Maryjanie Piatroŭnie ciapier 95 hadoŭ, jana šmat hadoŭ nie vychodzić z kvatery, ale «ŭsie hetyja hady adčajna zmahajecca za pamiać pra svajho dziadulu, sprabujučy adstajać dom Basieviča». Ale «ŭłady hłuchija i cyničnyja», tamu na jaje listy i zvaroty nie reahujuć.
Dalej abaroncy histaryčnaj spadčyny vykładajuć fakty, jakija musiać aburyć čałavieka, na ichniuju dumku, «dobra viadomaha bieražlivym staŭleńniem da abjektaŭ kulturnaj spadčyny i histaryčnych budynkaŭ na terytoryi Biełarusi»:
«Z maja 2023 hoda i až siońnia viadziecca znos doma Basieviča. Znos niezakonny: budynku harantavana abarona jak histaryčnamu, a taksama jak pomniku architektury. Adnak ułady, kab dahadzić novamu ŭłaśniku, jaki choča bačyć na hetym kaštoŭnym miescy budynak inšaj płoščy i kanfihuracyi, naŭmysna nie prysvojvajuć jamu achoŭnaha statusu, niahledziačy navat na toje, što na hetym nastojvaje ŭsia supolnaść, što abaraniaje histaryčnyja pomniki, i atestavanyja Ministerstvam kultury Rasii ekśpierty».
«Znos doma viadziecca hruba, cynična, pa-naplavacielsku ŭ dačynieńni da haradžan, da Maryjany Piatroŭny, da lehiendarnaha Isachara Isakaviča, apošniaj pamiaćciu pra jakoha jon jość», — sprabujuć urazić Łukašenku aŭtary zvarotu.
I dadatkova pryvodziać fakty, jak spraŭna pracujuć u Pieciarburhu struktury hramadzianskaj supolnaści:
«U znak pratestu suprać razbureńnia hetaha ahulnapryznanaha pomnika architektury pieciarburžcy navat arhanizavali zbor podpisaŭ za pazbaŭleńnie Ejfmana, zakazčyka hetaha znosu, zvańnia hanarovaha hramadzianina: svaje podpisy pastavili tysiačy prostych haradžan, a taksama dziasiatki dziejačaŭ kultury Pieciarburha i Rasii».
Staŭleńniu da histaryčnaj spadčyny z boku Łukašenki i biełaruskich uład, pavodle pryznańnia pieciarburžcaŭ, «tut, u Rasii, my možam tolki zajzdrościć». A tamu,
«viedajučy vašy ciesnyja, siabroŭskija adnosiny z hubiernataram Pieciarburha Alaksandram Biahłovym, my prosim vas umiašacca ŭ situacyju i nie dapuścić źniščeńnia pamiaci ab vašym lehiendarnym suajčyńniku, jaki svaim hieraičnym žyćciom dakazaŭ prava ŭvachodzić u panteon hierojaŭ Biełarusi».
Ironija situacyi ŭ tym, što akurat biełaruski režym i jahony kiraŭnik, da jakoha źviartajucca pieciarburhskija horadaachoŭniki, vyznačajecca zusim nie bieražlivym staŭleńniem da histaryčnaj spadčyny. Kali brać tolki architekturnuju spadčynu, to za apošnija dziesiacihodździ ŭ Biełarusi byli śviadoma i metanakiravana źniščany dziasiatki histaryčnych budynkaŭ, prytym niaredka tolki dziela taho, što jany zaminali novamu budaŭnictvu. Prytym sankcyja na heta davałasia źvierchu, a ŭ mnohich vypadkach, jak, naprykład, pry znosie histaryčnaha budynka byłoj pieršaj minskaj elektrastancyi dziela budaŭnictva biznesmienam Juryjem Čyžom hatela «Kiempinski», rašeńnie vidavočna prymałasia na ŭzroŭni Łukašenki. Apošnija ž hady straty histaryčnaj spadčyny tolki jašče bolš pavialičylisia, bo da prahmatyčnych mierkavańniaŭ dałučylisia i ideałahičnyja.
Čytajcie taksama:
Na histfaku BDU źniščyli pano z vyjavaj Kalinoŭskaha
