Andrej Chadanovič byŭ znajomy ź Viktoryjaj Amielinaj. Jany pierasiakalisia na roznych litaraturnych imprezach jašče da poŭnamaštabnaj vajny va Ukrainie. Pierapisvalisia niekalki razoŭ i paśla.
«Jana była adnoj ź pieršych ukrainak, jakija napisali mnie paśla pačatku poŭnamaštabnaj vajny. I sprava jakraz tyčyłasia pierakładu — nie mastackaha. Ja pierakładaŭ ukrainski zvarot da biełaruskich vajskoŭcaŭ. Viktoryi było istotna, kab jon byŭ ahučany pa-biełarusku, — raskazvaje Chadanovič. —
Potym jašče niekalki razoŭ jana źviartałasia pa inšych pytańniach.
Była adnojčy žartaŭlivaja fraza: «My paśla ciabie pabjom, a zaraz davaj rabić ahulnuju karysnuju spravu». Na što ja adkazaŭ smajlikam, i my rabili ahulnuju spravu».
Viktoryja Amielina pamierła ŭ balnicy paśla taho, jak była paranienaja padčas udaru pa Kramatorsku.
«Pakolki ja jaje viedaŭ i jak čałavieka, i jak piśmieńnicu i simpatyzavaŭ, ja nie moh nie zreahavać i zrabiŭ toje, što mnie zdavałasia samym adekvatnym — napisaŭ niekalki słoŭ pra toje, kim jana była, pra abstaviny śmierci i vybraŭ tekst, jaki mianie najbolej uraziŭ u časy vajny, bo jon śviedčyć pra jaje paetyčny talent, z adnaho boku, a z druhoha — pra śvietłyniu hetaj asoby. Hety vierš («Istorija dla poviernieńnia») pra dom i biazdomnaść nastolki ž padtrymlivaje ŭkraincaŭ, jak i biełarusaŭ», — razvažaje paet.
Adnak paśla publikacyi pierakładu ŭ fejsbuku svajo abureńnie vykazali ŭkrainskija piśmieńnicy.
«Vika pisała, što nikoli nie budzie vystupać ni z ruskimi, ni ź biełaruskimi piśmieńnikami. Jana b nie była rada hvałtoŭnamu pierakładu», — pakinuła kamientar piśmieńnica Luba Jakimčuk.
«Darahi Andrej, nie maju mety vas pakryŭdzić, ale sapraŭdy, siamja Viki prosić ustrymacca ad pierakładaŭ. Pa-pieršaje, Vikina siamja pavinna pachavać jaje i akryjać ad strašnaha hora. Siabry, siamja suprać pierakładaŭ na ruskuju i biełaruskuju [movy]. Usia naša supolnaść dziakuje vam zahadzia za razumieńnie», — vykazałasia piśmieńnica i pierakładčyca Aksana Łucyšyna.
Andrej Chadanovič takoj reakcyi nie čakaŭ.
«Ja pra heta nie viedaŭ, ale mahu ŭjavić, što Viktoryja mahła havaryć takoje, mahu ŭjavić hetyja emocyi, abvostranyja vajnoj, bol. I, zrazumieła, pačuŭšy ad viadomaj piśmieńnicy jak by ad imia ŭsioj ukrainskaj hramady vykazanuju prośbu, ja vybačyŭsia, prybraŭ pierakład i zamianiŭ jaho aryhinałam. Mnie zdajecca, tut nijakich kryŭdaŭ, abraz niama — mnie zrabili zaŭvahu, ja jaje ŭličyŭ», — dzielicca jon.
Paet razvažaje pra toje stanovišča, u jakoje trapiła biełaruskaja mova i sami biełarusy praz saŭdzieł režymu Łukašenki ŭ vajnie.
«U kožnaha biełarusa, ja dumaju, zastajecca heta pačućcio horyčy, što biełaruskaja mova atajasamlivajecca ź biełaruskim režymam, jaki jość suahresaram rasijskaha akupanta. Kryŭdny stereatyp, jaki, kaniečnie, treba razburać.
Pryčyna pierš za ŭsio — što my zamała viedajem adno adnaho. Daloka nie ŭsie ŭkraincy viedajuć miesca biełaruskaj movy ŭ siońniašniaj Biełarusi. Toje, što biełaruskaja mova — taki samy, jak i ŭkrainskaja, vorah našych uschodnich impieryjalistyčnych susiedziaŭ, jakija stahodździami jaje namahalisia źniščyć.
A pa-druhoje, u kankretnyja pieradvajennyja i vajennyja časy biełaruskaja mova — heta mova, na jakoj nie havorać vorahi Ukrainy. Vorahi Ukrainy ŭ Biełarusi havorać na inšaj movie.
Zatoje na biełaruskaj havoryć častka abaroncaŭ Ukrainy ŭ pałku Kalinoŭskaha, pa-biełarusku havaryŭ moj znajomy Mirasłaŭ Łazoŭski, jaki niadaŭna zahinuŭ za Ukrainu. Važna, kab bolej ukraincaŭ pra heta viedali, tady, moža, buduć inšyja asacyjacyi».
Paet miarkuje, što dzialicca vieršami času vajny i pierakładać ich važna jašče i tamu, što prapahanda sieje nianaviść i padzialaje biełarusaŭ i ŭkraincaŭ, a mastactva, u tym liku paezija, havoryć pra luboŭ i abjadnoŭvaje, niasie padtrymku ŭ ciažkija časy.
Čytajcie taksama:
Ab čym była pieršaja biełaruskaja litaraturnaja dyskusija? I była jana na staronkach «Našaj Nivy»
«Niama skandału — moža, i na žal». Čachoŭski pakidaje Radu kultury
