Pik kreatyŭnaści zdarajecca abo ŭ samym pačatku našaj karjery, abo paźniej — u zaležnaści ad stylu myśleńnia čałavieka. Fota: «Naša Niva»
Ekanamisty, spartyŭnyja navukoŭcy i psichołahi praanalizavali alimpijskija vystupy i šachmatnyja matčy, a taksama tysiačy anłajn-apytańniaŭ, kab vyznačyć siaredni ŭzrost, kali ludzi dasiahajuć piku razumovaha i fizičnaha raźvićcia.
Viadoma, dla roznych vidaŭ dziejnaści (jak i dla roznych ludziej) vyniki buduć roznyja, ale jość peŭnyja tendencyi, adznačaje The Wall Street Journal.
Tak, płyŭcy časta dasiahajuć piku jašče ŭ 20 hadoŭ, paŭerliftary — u 35, a końniki — jašče paźniej. Što datyčyć kreatyŭnaści, jana zvyčajna dasiahaje roskvitu abo ŭ samym pačatku našaj karjery, abo paźniej — u zaležnaści ad stylu myśleńnia čałavieka.
Pa-roznamu na praciahu žyćcia vyjaŭlajucca i čałaviečyja zdolnaści: naprykład, zdolnaść chutka zasvojvać fakty dasiahaje apahieju ŭ poźnija padletkavyja hady, a słoŭny zapas dasiahaje maksimumu, kali čałavieku bolš za 60. Chutkaść i siła, jakuju zabiaśpiečvajuć ciahličnyja vałokny, što chutka skaračajucca, imkliva raźvivajucca, kali my maładyja. Kali my bolš stałyja, u našych ciahlicach bolš raźvityja vałokny, źviazanyja ź ciahavitaściu.
Takim čynam, uzrost uvieś čas upłyvaje na toje, što vy stanoviciesia lepšyja ŭ adnych vidach dziejnaści i horšyja — u inšych.
Adpaviedna, kali ŭ niejkaj śfiery vy zrabili ŭsio, što mahčyma, — samy čas źviarnucca da niejkaj inšaj, jakaja budzie bolš prydatnaj dla vašych mahčymaściaŭ.
Fizičnaje raźvićcio i sport
U vidach sportu, jakija patrabujuć chutkaści, siły i maksimalnaha spažyvańnia kisłarodu (naprykład, u biehu na karotkija dystancyi), spartsmieny zvyčajna dasiahajuć piku kala 20 hadoŭ. U takich vidach sportu, raźličanych na ciahavitaść, jak marafony, pik zvyčajna dasiahajecca da 40 hadoŭ. U taktyčnych vidach sportu ź nizkaj udarnaj nahruzkaj, jak parusny i konny sport, spartsmieny spaborničajuć na prafiesijnym uzroŭni ŭ 50 hadoŭ.
Heta adpaviadaje tym vysnovam pra kahnityŭnyja zdolnaści, što maładyja ludzi lepš dajuć rady zadačam, jakija patrabujuć hrubaj pracoŭnaj siły, tady jak ludzi bolš stałaha vieku majuć pośpiech u stratehii.
Jašče adna vysnova z daśledavańnia spartsmienaŭ: siońnia ŭzrost pikavych dasiahnieńniaŭ dla prafiesijnych spartsmienaŭ pavialičvajecca. Naprykład, siaredni viek 100 najlepšych mužčyn i žančyn u tenisie siońnia na čatyry i šeść hadoŭ adpaviedna bolšy, čym byŭ u 1980-ja. Spartsmieny spaborničajuć daŭžej, zbolšaha dziakujučy dasiahnieńniam u treniroŭkach, ekipiroŭcy i spartyŭnaj navucy.
Razumovaje raźvićcio i kreatyŭnaść
Razumovyja piki taksama prypadajuć na rozny ŭzrost. U bolšaści ludziej kreatyŭnaść asacyjujecca z maładościu, ale heta zaležyć ad typu kreatyŭnaści.
«Inavacyi zvyčajna źjaŭlajucca dvuma roznymi šlachami», — miarkuje prafiesar ekanomiki Brus Vajnbierh, suaŭtar daśledavańnia, padčas jakoha praanalizavali ŭzrost, kali łaŭreaty Nobieleŭskaj premii pa ekanomicy apublikavali svaje najbolš značnyja daśledavańni.
Na dumku Vajnbierha, jość dźvie madeli myśleńnia: kanceptualnaja i ekśpierymientalnaja.
Ekanamisty, jakija kidali vyklik ahulnapryniatamu mierkavańniu i dumali bolš abstraktna, apublikavali svaju adzinuju najbolš značnuju pracu prykładna ŭ 25 hadoŭ. Ich možna ličyć kanceptualnymi myślarami. Ekanamisty, schilnyja ŭdaskanalvać svaju pracu na asnovie nazapašanych viedaŭ i dośviedu, napisali svaju samuju važnuju pracu va ŭzroście kala 50 hadoŭ. Ich možna ličyć myślarami-ekśpierymientatarami.
Pa słovach Vajnbierha, tyja ž dźvie inavacyjnyja madeli vyjaŭlajucca i ŭ daśledavańniach tvorčaści piśmieńnikaŭ i mastakoŭ.
Pabła Pikasa, jaki ličycca kanceptualnym mastakom, namalavaŭ niekatoryja z samych važnych karcin, kali jamu było kala 20-ci. Robiert Frost, bolš ekśpierymientalny navatar, pisaŭ šmat hadoŭ, pierš čym u 40 apublikavaŭ svaju pieršuju knihu vieršaŭ.
Jašče adno daśledavańnie maksimalnaj razumovaj pracazdolnaści datyčyła hulni ŭ šachmaty. Šachmaty ličacca dobrym indykataram umieńnia vyrašać kahnityŭna składanuju zadaču. Daśledčyki Miunchienskaha ŭniviersiteta praanalizavali 24 tysiačy prafiesijnych šachmatnych matčaŭ, kab adsačyć, jak pradukcyjnaść hulca źmianiałasia z hadami i kali jana dasiahnuła svajho roskvitu. Vyjaviłasia, što indyvidualnaja pradukcyjnaść aktyŭna rasła ź dziacinstva da 20 hadoŭ, potym pavialičvałasia bolš pavolna i dasiahnuła svajho piku prykładna ŭ 35 hadoŭ.
Ale kali kazać pra asobnyja navyki, to ich raźvićcio adbyvajecca ŭ rozny čas. Chutkaść apracoŭki danych — zdolnaść chutka dumać i zapaminać infarmacyju, naprykład imiony, — dasiahaje piku kala 18, śćviardžajuć navukoŭcy na padstavie standartyzavanych IQ i internet-testaŭ. A voś intelekt, zasnavany na ŭmieńni prymać rašeńni na padstavie nazapašanych faktaŭ i viedaŭ, — dasiahaje svajho piku paźniej.
Maksimalny słoŭnikavy zapas u čałavieka — u 65 hadoŭ, śćviardžajuć daśledčyki Bostanskaha kaledža. Pavodle ich nazirańniaŭ, zdolnaść zapaminać novyja formy ŭ hramatycy peŭnaj movy zachoŭvajecca ŭ čałavieka na praciahu 30 hadoŭ. Takim čynam, kali vy pačynajecie vučyć novuju movu ŭ 30, vašy navyki buduć udaskanalvacca da 60-ci.
My adkrytyja da navučańnia daŭžej, čym mahli b čakać, padsumoŭvajuć navukoŭcy.
Čytajcie jašče:
Kali zanadta šmat dumać, heta moža naškodzić zdaroŭju
Try mietady pieramahčy infarmacyjnuju pierahruzku ŭ śviecie, poŭnym rekłamy i škodnaj infarmacyi
nu nie znaju... vot u miestnoho zavsiehdataja Mikoły Romanova słovarnyj zapas kažietsia mieńšie, čiem u Ełłočki Ludojedki