Art-abjekt u vyhladzie čałaviečaj kakaški na vystavie «Oh Shit!» u Muziei cyvilizacyi ŭ Kviebieku. Fota: Musée de la civilisation
Što takoje transpłantacyja fiekalnaj mikrabijoty
Kišečnaja fłora, taksama viadomaja jak kišečnaja mikrabijota, ujaŭlaje saboj składanuju i raznastajnuju ekasistemu, jakaja adyhryvaje vyrašalnuju rolu ŭ rehulavańni funkcyjanavańnia ŭsiaho čałaviečaha arhanizma i ličycca adnoj z hałoŭnych pieradumoŭ zdarovaha žyćcia. Strata hetaha bałansu — adna z hałoŭnych pryčyn vialikaj kolkaści nie tolki straŭnikava-kišečnych, ale i inšych zachvorvańniaŭ.
Transpłantacyja fiekalnaj mikrabijoty (FMT), taksama viadomaja jak transpłantacyja kišečnaj fłory (GFT), ujaŭlaje saboj praces pieranosu kišečnaj mikrabijoty ad zdarovaha donara ŭ straŭnikava-kišečny trakt chvoraha čałavieka.
Hety praces adnaŭlaje kišečnuju fłoru recypijenta i pavialičvaje bakteryjalnuju raznastajnaść, dapamahajučy dasiahnuć aptymalnaj funkcyi kišečnaj sistemy.
Schiema adnaŭleńnia raznastajnaści mikrobnaj papulacyi kišečnika. Krynica: https://www.frontiersin.org/
Historyja prymianieńnia
Pieršaje vykarystańnie donarskich fiekalij u jakaści lačebnaha srodku pry charčovych atručvańniach i laksach (dyjarei) było apisanaje ŭ «Daviedniku pa nieadkładnaj miedycynie» kitajcam Chun He ŭ IV stahodździ. Praz dvanaccać stahodździaŭ lekar dynastyi Min Li Šyčžeń vykarystoŭvaŭ «žoŭty sup» ź fiekalij i vady dla lačeńnia zachvorvańniaŭ brušnoj połaści.
Viadomy vypadak z časoŭ Druhoj suśvietnaj vajny, kali niamieckim sałdatam z Afrykanskaha korpusa pryjšłosia prytrymlivacca prykładu tubylcaŭ i ŭžyvać viarbludžyja fiekalii, što dapamahło im akryjać ad bacylarnaj dyzienteryi chutčej.
Pieršaje vykarystańnie transpłantacyi fiekalnaj mikrabijoty (FMT) u zachodniaj miedycynie było apisana ŭ 1958 hodzie hrupaj chirurhaŭ z Kałarada, jakija lačyli čatyroch krytyčna chvorych ludziej z fulminantnym kalitam z dapamohaj fiekalnych klizmaŭ, što pryviało da chutkaha ich vyzdaraŭleńnia.
U 1988 hodzie hrupa aŭstralijskich lekaraŭ vylečyła pieršaha pacyjenta ź jazvavym kalitam z dapamohaj FMT, što pryviało da poŭnaha źniknieńnia ŭsich prykmiet i simptomaŭ u doŭhaterminovaj pierśpiektyvie.
Jak lečać
FMT možna ŭvodzić praz zond i vahinalna (z vykarystańniem klizmy ci kałanaskopa). Ź niadaŭnich časoŭ pačynaje raspaŭsiudžvacca treci sposab — pryjom usiaredzinu kapsuł z zamarožanym i vysušanym preparatam fiekalnaj mikrabijoty.
U pieršym vypadku vykarystoŭvajecca nazahastralny zond ci hastrastoma. Heta najbolš balučy mietad, jaki moža pryvieści da roznych uskładnieńniaŭ (rvoty, spazmu straŭnika, vostraj zapalenčaj reakcyi). Jon pravodzicca pad narkozam i patrabuje dastatkova šmat času na ŭviadzieńnie 50 mł hatovaj masy. U niekatorych vypadkach rekamiendujecca pakidać zond na pieryjad da piaci dzion dla praviadzieńnia paŭtornych infuzij.
U vypadku vykarystańnia kałanaskopa atrymlivajecca dasiahnuć kupała ślapoj kiški. Praź jaho ŭvodzicca 250 mł hatovaj masy. Pracedura supravadžajecca niepryjemnymi adčuvańniami, ale vykonvać jaje pad narkozam biessensoŭna, bo niemahčyma budzie kantralavać utrymańnie suśpienzii. Praciahłaść adnaho sieansa — da 20 chvilin.
U inšym vypadku padrychtavanaja mikrabijota ŭ abjomie 350 mł uvodzicca z dapamohaj klizmy ŭ kišečnik. Heta dazvalaje zasialić zdarovuju mikrafłoru na hłybiniu 30 sm da sielazionkavaha vyhibu toŭstaj kiški. Technika nie vyklikaje dyskamfortu i zajmaje nie bolš za 5 chvilin.
Jak atrymlivajuć fiekalnuju mikrabijotu
Dla padrychtoŭki transpłantantaŭ sparažnieńni donara suśpienzirujuć, filtrujuć u śpiecyjalnych anaerobnych umovach, kab vydalić usie adkidy, takija jak reštki pieravaranaj ježy, śliź, miortvyja kletki, harmony i h. d.
Zatym vadkija implentanty, jakija ŭtrymlivajuć mikrabijotu kišečnika, zamarožvajuć pry -80° i źmiaščajuć u karancin nie mienš čym na 3 miesiacy pierad uviadzieńniem, pakolki niekatoryja zachvorvańni, takija jak VIČ, majuć inkubacyjny pieryjad u niekalki miesiacaŭ, pierš čym jany vyjaŭlajucca ŭ testach. Razmarožvańnie pravodzicca tolki za niekalki hadzin da pracedury ŭviadzieńnia.
Preparat fiekalnaj mikrabijoty. Fota: AP Photo/Steven Senne
Chto moža stać donaram
Jak adznačajuć śpiecyjalisty, donary — samy składany aśpiekt TMF. Heta bolš składanaje donarstva, čym donarstva kryvi.
Ličycca, što donaram moža być jak svajak abo znajomy pacyjenta, tak i nieznajomy jamu čałaviek. Miarkujecca, što najbolej biaśpiečnym donaram kišečnaj mikrafłory dla chvoraha budzie čałaviek z takoj ža hrupaj kryvi, padobnymi hienietyčnymi asablivaściami i ładam žyćcia. Ličycca, što donar nie pavinien dzialić z pacyjentam žyłoje pamiaškańnie, bo isnuje vialikaja imaviernaść taho, što jany mohuć mieć adzin i toj ža typ defiektnaj mikrafłory.
Donar pavinien mieć narmalny štodzionny stuł, u apošnija 6 miesiacaŭ nie prymać antybijotyki i być klinična zdarovym. Donar taksama pavinien prajści abśledavańnie na najaŭnaść C. difficile dla vyklučeńnia bieśsimptomnaha nośbictva.
Atrymany materyjał prachodzić praź sita šmatlikich analizaŭ, kab pierakanacca, što jon nie źmiaščaje virusaŭ, bakteryj abo lubych inšych parazitaŭ, jakija mohuć zarazić recypijenta. U cełym, pavodle acenak klinicystaŭ, paśla hetych testaŭ zastajecca tolki 5% ad pieršapačatkovaha abjomu.
Što lečać
FMT ličycca efiektyŭnym mietadam lačeńnia infiekcyi Clostridioides difficile, pryčynaj jakoj źjaŭlajecca bakteryja, jakaja vypracoŭvaje škodny dla ścienak kišečnika taksin. Hetaja infiekcyja vyklikaje vielmi mocnuju dyjareju. Jana ŭźnikaje spantanna ŭ vyniku prymianieńnia antybijotykaŭ, jakija asłablajuć mikrafłoru kišečnika.
Infiekcyja C. difficile na siońnia pryznanaja adzinym paćvierdžanym pakazańniem dla atrymańnia fiekalnaj transpłantacyi. Kožny hod infiekcyja paražaje kala 120 tysiač novych ludziej u Jeŭropie i vyklikaje 4000 śmierciaŭ.
Zhodna z daśledavańniem, apublikavanym u 2021 hodzie ŭ časopisie The Lancet, u 2019 hodzie ŭ Jeŭropie vykanali amal 2000 FMT, što adpaviadaje tolki 10% rekamiendavanych pakazańniaŭ.
Ahulnaja kliničnaja aktyŭnaść transpłantacyi fiekalnaj mikrabijoty (FMT) pa ŭsioj Jeŭropie i dla infiekcyj Clostridioides difficile z papraŭkaj na 100 000 nasielnictva. Źviestki na 2019 hod. Krynica: https://www.thelancet.com/
Hetaja novaja terapija była ŭklučanaja ŭ rekamiendacyi amierykanskich i jeŭrapiejskich orhanaŭ achovy zdaroŭja paśla publikacyi ŭ 2013 hodzie pieršaha randamizavanaha kliničnaha daśledavańnia, praviedzienaha hrupaj daśledčykaŭ u Niderłandach. Laksy, źviazanyja z C. difficile, źnikli paśla pieršaj transpłantacyi bolš čym u 80% pacyjentaŭ.
Jak adznačajuć aŭtary artykuła ŭ internet-časopisie Frontiers, FMT vykarystoŭvajecca ŭ jakaści ekśpierymientalnaha mietadu pry lačeńni sindromu razdražnionaha kišečnika, chvaroby Krona, zachvorvańniach piečani, nieŭrałahičnych zachvorvańniaŭ (siarod ich — chvaroba Parkinsana), endakrynnych zachvorvańniaŭ.
Efiekt vykarystańnia FTM źviazany z tym, što stan mikrabijomu kišečnika adyhryvaje značnuju rolu ŭ mietabaliźmie lekaŭ, što ŭpłyvaje na ich efiektyŭnaść.
Daśledniki z ZŠA praviali paraŭnańnie mikrafłory kišečnika ŭ chvorych, jakija prachodzili lačeńnie rakavych zachvorvańniaŭ. Jany vyjavili, što ŭ chvorych, jakija drenna reahavali na lačeńnie, nie chapała niekatorych mikrobaŭ. Heta naviało ich na dumku ab vykarystańni «kambinavanaj terapii», jakaja ŭklučaje TFM i chimijaterapieŭtyčnyja preparaty.
Adnak ekśpierty papiaredžvajuć: ciapier TFM zarekamiendavała siabie tolki pry vielmi redkich patałohijach, i da hetaha času nie viadomyja mahčymyja nastupstvy hetych pieradač pamiž ludźmi.
Čytajcie jašče:
Navukoŭcy adkryli niečakany efiekt zvyčajnaha słabicielnaha
Jak miljardy mikraarhanizmaŭ u kišečniku mohuć umacavać vaša psichičnaje zdaroŭje
Helicobacter pylori — niebiaśpiečnaja bakteryja. Jakija simptomy chvarob, jakija jana vyklikaje
