Fota: Jean-Claude Marquet, CC-BY 4.0 (creativecommons.org/licenses/by/4.0/)
Ciapier u histaryčnaj navucy ahulnapryniataje mierkavańnie, što nieandertalcy byli, tak by mović, niaprostymi stryječnymi bratami Homo sapiens, jakija źnikli ź Ziamli kala 40 000 hadoŭ tamu. Našy stračanyja svajaki stali jašče bolš składanymi z adkryćciom staražytnych piačornych hraviur u Francyi.
Hraviury znajšli ŭ La-Roš-Katar — piačory, jakaja znachodzicca prykładna za 20 kiłamietraŭ na zachad ad horada Tur. Malunki składajucca z paralelnych linij, zroblenych palcami i praciahnutych pa ścianie piačory ŭ vyhladzie ŭzoraŭ. Hetyja vyjavy papiaredničali prybyćciu Homo sapiens u rehijon, što prymusiła hrupu daśledčykaŭ mierkavać, što jany byli stvoranyja nieandertalcami (Homo neanderthalensis). Daśledavańnie kamandy apublikavali na hetym tydni ŭ PLoS One.
«Hetyja ścienki byli ŭpryhožanyja pradumanymi strukturnymi linijami», — skazaŭ Žan-Kłod Markie, archieołah z Univiersiteta Tura, u kamientary dla Gizmodo.
Dostup u piačoru spyniŭsia 57 000 hadoŭ tamu, kali sapiens jašče nie prybyli ŭ Zachodniuju Jeŭropu, tamu hetyja hraviury možna adnieści tolki da tvorčaści nieandertalcaŭ, bo paśla taho ŭ piačoru nichto nie zachodziŭ. Heta vyjaviŭ mietad aptyčna stymulavanaha luminiescentnaha datavańnia piačornych adkładaŭ.
Kali b havorka išła pra piačoru ź niekalkimi ŭvachodami, to možna jašče było b sumniavacca, bo roznyja ŭvachody mahło zavalić u roznyja časy, ale adnosna nievialikaja La Roche-Cotard była dakładna niedastupnaja čałavieku paźniej, jak kažuć daśledčyki, što prymušaje ich być pierakananymi, što heta mastactva było stvoranaje rukami akurat nieandertalcaŭ.
Kaliści ŭ histaryčnaj navucy nieandertalcaŭ ujaŭlali adstałymi i durnymi ŭ paraŭnańni z «čałaviekam razumnym», ale źjaŭlajecca ŭsio bolš dokazaŭ, što jany byli nie mienš składanymi i navatarskimi. Nieandertalcy pracavali razam u hrupach, dzialilisia ježaj, palavali hurtam i navat umieli lačyć niekatoryja chvaroby. Nieandertalcy ŭmieli raspalvać vohniščy i vykarystoŭvać ahoń hetak ža, jak i našy niepasrednyja prodki. Miarkujecca, što nieandertalcy nie vymierli całkam, a chutčej byli ŭklučanyja ŭ hienafond Homo sapiens u vyniku skryžavańnia našych dvuch vidaŭ.
Videa, jakoje demanstruje, što saboj ujaŭlajuć staražytnyja malunki
Nieandertalcy źnikli kala 40 000 hadoŭ tamu, pakinuŭšy paśla siabie niekatoryja hienietyčnyja asablivaści ŭnutry našaj DNK, a taksama pryłady pracy, jakija čas ad času znachodziać archieołahi. Vyjaŭlajecca, u ich było i mastactva.
Znaki z La Roche-Cotard možna ličyć samym starym viadomym tvoram mastactva, zroblenym pradstaŭnikami vidu neanderthalensis: daśledčyki kažuć, što znojdzienym miecinam kala 60 000 — 75 000 hadoŭ.
U navukoŭcaŭ užo byli dokazy taho, što nieandertalcy vykarystoŭvali pihmienty i malavali arnamienty na terytoryi sučasnaj Ispanii. Francuzskija znachodki śviedčać, što jany, mahčyma, rabili toje samaje va ŭsim svaim areale pražyvańnia. Arnamienty jany stvarali, malujučy palcami pa syroj hlinie ci vapnavych parodach, jak kažuć daśledčyki.
Nie ŭsie pahadžajucca z takoj hipotezaj. «Ja mahu pahadzicca z tym, što mieciny palcami byli zroblenyja čałaviekapadobnaj istotaj, ale my pavinny być aściarožnymi z praźmiernaj interpretacyjaj», — rastłumačyŭ Majkł Pietrahlija, dyrektar Aŭstralijskaha daśledčaha centra evalucyi čałavieka pry Griffith University.
Spadar Pietrahlija adznačyŭ, što pryčyny hetych «palcavych malunkaŭ» nieviadomyja: jany mahli być zroblenyja niekalkimi ludźmi na praciahu niejkaha adrezku času i nie abaviazkova pavinny ličycca prajavami naŭmysnaha mastactva, abstrakcyjami abo simvałami.
Pietrahlija kaža, što niekatoryja danyja śviedčać pra mihracyju Homo sapiens na terytoryju sučasnaj Francyi 55 000 hadoŭ tamu, što ŭskładniaje kančatkovaje vyklučeńnie datyčnaści našaha vidu da spraŭ u La Roche-Cotard.
Daśledčyki spadziajucca pravieści ŭ piačory dadatkovy analiz. Dziakujučy raźvićciu ŭ halinie hienietyki i vizualizacyi navukoŭcy pa-novamu hladziać na naša staražytnaje minułaje: chto ŭvachodziŭ u rod Homo, jak hetyja asobiny ŭzajemadziejničali pamiž saboj, a taksama kali i jak jany raspracoŭvali ŭłasnyja technałohii.
Čytajcie taksama:
Archieołahi znajšli śviedčańnie kantaktaŭ Homo sapiens ź nieandertalcami
