Amierykanski bieły matyl (Hyphantria cunea)
Škodnik hety ŭ Biełarusi identyfikujecca treci hod, aktyŭna vyjaŭlaŭ siabie ŭ Mazyry, vusieni byli vyjaŭlenyja ŭ dziasiatku inšych rajonaŭ krainy — u Pinskim, Ivanaŭskim, Stolinskim rajonach.
Matyl
U hetym hodzie situacyja paŭtarajecca. Škodnik hety karancinny, to-bok usie drevy, na jakich buduć vyjaŭlenyja hniozdy vusieniaŭ, buduć zrazać i spalvać. Asablivaść — zdolnaść chutka adaptavacca da źmienlivych umoŭ. Škodnik moža vykarystoŭvać u charčavańni 300-400 vidaŭ raślin, raspaŭsiudžvacca z transpartam.
Cikavaja asablivaść ličynak (vusieniaŭ) u tym, što heta psieŭdarojevyja nasiakomyja. Heta značyć, ličynki hrupami žyvuć u pavucińnievych hniozdach, znachodziać tam ža partnioraŭ, razam rehulujuć tempieraturu i abaraniajucca ad drapiežnikaŭ. Domiki dla vusieniaŭ lohka paznajucca pa svaim vonkavym vyhladzie.
Hniazdo vusieniaŭ amierykanskaha biełaha matyla
Cikavaja asablivaść ličynak hetaha nasiakomaha ŭ tym, što vusieni mohuć praz peŭnyja pramiežki času sinchronna kałychacca («tancavać»). I da hetaha času nie ŭstanoŭlena, jak jany sinchranizujuć hetyja ruchi, asabliva kali hniozdy raźniesienyja na značnuju adlehłaść, i dla čaho vusieniam patrebny hety niezvyčajny rytuał.
Što rabić ź niezvyčajnym vusieniem?
Možna prytrymlivacca prykładaŭ usialakich ŽESaŭ i pačynać pad korań valić usie drevy. Na Zachadzie, adkul matylok rodam, dla baraćby ź im vykarystoŭvajucca t.zv. sadovyja alei. Heta lohkipučyja vuhlevadarody, jakija nanosiać u aerazolnaj formie na škodnikaŭ. Hety sposab, darečy, dazvoleny dla prymianieńnia ŭ arhaničnym ziemlarobstvie z-za svajoj ekałahičnaści.
Jość śpiecyjalisty, jakija rajać spalvać hniozdy z dapamohaj prapanavaj harełki. Taki sposab maje prava na žyćcio. Ale padumajcie pra abaronu na vypadak, kali padpalenaje hniazdo ŭpadzie vam na hałavu, abo na draŭlanuju pabudovu. Što ž da insiektycydaŭ, to tut situacyja nastupnaja.
Isnujuć «ekstrannyja insiektycydy», jakija ŭžyvajuć, kali lik pavucinnych hniozdaŭ pieravaliŭ za sotni štuk. Samy papularny preparat — heta Sevin (jon ža karbarył). Dastatkova viadomy ŭ sadavodaŭ i aharodnikaŭ piestycyd hrupy karbamataŭ. Da minusaŭ adnosicca toje, što karbarył nie vałodaje asablivaj vybiralnaściu i moža być niebiaśpiečny dla karysnych nasiakomych — pčoł, žužalaŭ, bahovak, daždžavych čarviakoŭ. Taksičnaść dla mlekakormiačych zaležyć ad pamieru žyvioły, h. zn., naprykład, dla drobnych mlekakormiačych i nasiakomych jon vysokataksičny, dla žyvioł siaredniaha pamieru, dla bujnych žyvioł i čałavieka — umierana taksičny. Vielmi niebiaśpiečny dla chaładnakroŭnych žyvioł, jakija žyvuć u vadajomach (ryby, ziemnavodnyja).
Za karbamatami pa papularnaści iduć fosfaraarhaničnyja piestycydy. Naprykład, małacijon, viadomy strach dla ŭsiakaha vusienia (jon ža karbafos abo fufanon). Adnosicca da insiektycydaŭ šyrokaha śpiektru dziejańnia z kłasu fosfararhaničnych złučeńniaŭ. Z pryčyny dosyć vysokaj taksičnaści vialikich doz małacijonu dla čałavieka i žyvioł, da srodkaŭ na jaho asnovie dadajucca aramatyzatary ź vielmi niepryjemnym pacham (adaranty). Dla čałavieka i ciepłakroŭnych žyvioł małacijon siarednietaksičny, stupień taksičnaści zaležyć ad čyścini preparatu.
Vusień amierykanskaha biełaha matyla
Siudy ž pojdzie i dyjazinon. Piestycyd, jaki aktyŭna vykarystoŭvajecca nie tolki ŭ sielskaj i asabistych prysiadzibnych haspadarkach, ale i ŭ praktycy miedycynskaj i bytavoj dezinsiekcyi dla baraćby z roznymi, u tym liku sinantropnymi (źviazanymi z čałaviekam — prusaki, muchi i inš.), nasiakomymi. Varta adznačyć, što pry ŭžyvańni ŭ sielskaj i prysiadzibnych haspadarkach dyjazinon ujaŭlaje niebiaśpieku jak vysokataksičny piestycyd na pieryjad prymianieńnia i na praciahu 20 dzion paśla jaho. Ale praz 20 dzion preparat źniščajecca ultrafijaletam, va ŭradžai nie nazapašvajecca, u navakolnym asiarodździ nie identyfikujecca.
Dalej idzie pradstaŭnik fosfaraarhaniki, niebiaśpiečny dla vusieniaŭ — heta acefat abo arten — insiektycyd umieranaj stojkaści z reštkavaj sistemnaj aktyŭnaściu kala 10-15 dzion. Jon vykarystoŭvajecca ŭ asnoŭnym dla baraćby z tloj i listahryzučymi vusieniami, u tym liku ŭstojlivymi da inšych preparataŭ. Dla čałavieka słabataksičny, ale niekatoryja daśledčyki śćviardžajuć što rečyva zdolnaje parušać miechanizm aryjenciroŭki ŭ ptušak (vierabji i inš.)
Dla tych, kamu vyšej zhadanyja rečyvy zdajucca zanadta žorstkimi — nižej padborka ekałahičnych (časam mienš efiektyŭnych, ale zatoje bolš biaśpiečnych) srodkaŭ.
Pa-pieršaje, heta dreva nim (jano ž niim, jano ž marhoza, jano ž azadyrachta indyjskaja). Raście ŭ trapičnych i subtrapičnych rajonach Pakistana, Banhładeš, Indyi i Mjanmy. Nim, jaho nasieńnie i ekstrakt ź ich aktyŭna vykarystoŭvajecca žycharami zhadanych krain dla baraćby z nasiakomymi, u tym liku i z klaščami. Za insiektycydnuju i repielentnuju aktyŭnaść raśliny adkazvaje chimičnaje złučeńnie azadyrachcin.
Upieršyniu insiektycydnaja aktyŭnaść nima była vyjaŭlenaja ŭ dačynieńni da sarančy Schistocerca gregaria. Na hety momant śpis pašyrany na 200 vidaŭ nasiakomych. Azadyrakcin čaściej za ŭsio padaŭlaje rost i raźvićcio nasiakomych, u tym liku, i vusieniaŭ amierykanskaha matylka. Važna, što preparat vielmi biaśpiečny, navat sintezavany chimičnym šlacham azadyrachcin raskładajecca na praciahu 100 hadzin pry ŭździejańni soniečnaha śviatła i vilhotnaści, i časam prajaŭlaje vielmi nizkuju taksičnaść dla mlekakormiačych.
Cikavym ekałahičnym insiektycydam źjaŭlajecca chłorantraniliproł (Acelepryn, Ferterra, Coragen,Rynaxypyr). Jašče adzin vysokasielektyŭny piestycyd suprać vusieniaŭ — heta indaksakarb (Provaunt, Steward, Avaunt, Advion i Arilon ad Syngenta). Rečyva ŭvachodzić u skład prynad suprać prusakoŭ. Taksama časam sustrakajecca ŭ ašyjnikach suprać błoch. Nu i apošni bijainsiektycyd u nas — heta tebufienazid (Confirm). Ekałahičny za košt taho, što pa sutnaści, heta prosta harmon, jaki vyklikaje ŭ nasiakomych (vusieniaŭ u pryvatnaści) zaŭčasnuju lińku. Preparat vielmi nizkataksičny, kampanija-raspracoŭščyk Rohm&Haas navat atrymała premiju ŭ halinie ekałahičnaj chimii za taki ŭnikalny piestycyd.
Čytajcie taksama:
Biełaruś atakujuć moški. Viadomy chimik raspavioŭ, jak ad ich ratavacca
kali mnie nie źmianiaje pamiać (a pakul urodie nie źmianiaje)
jašče da 20-ha