Jak zrazumieć niemaŭla?

Dzicia, jakoje płača na rukach u maci. Fota: www.vecteezy.com

Chiba kožny sutykaŭsia z prablemaj, sprabujučy zrazumieć, čaho choča dzicia: jeści, na ruki, palažać u łožku, kab jaho pahuškali ci pamianiali pampiers. Tata i mama, dziaduli i babuli, siabry i susiedzi imknucca dapamahčy maładym baćkam svaimi paradami. Niemaŭla znachodzicca pad pilnym dohladam, ale vyhladaje niezadavolenym. Usie imknucca ź im parazmaŭlać, pa niejkich svaich prykmietach vyznačyć jaho žadańni i najbližejšyja płany. Pastupova baćki vučacca raspaznavać sihnały svajho dziciaci nie tolki pa hukach, ale i pa movie jaho cieła.

My pačynajem razmaŭlać sa svaim naščadkam, kali jon jašče znachodzicca ŭ łonie maci. Kožnaja maci raspaviadzie pra svoj dośvied razmovy ź dziciem, jakoha vynošvaje, pra reakcyi płoda na roznyja hałasavyja razdražnialniki. Užo ŭ hety pieryjad niekatoryja baćki pačynajuć čytać dziciaci ŭ žyvacie ŭsłych knihi i śpiavać kałychanki. I ź ciaham času płod užo dobra adroźnivaje hołas maci ci baćki ad inšych.

Z prychodam na śviet dzicia pačynaje infarmavać navakolnych pra svaje patreby płačam. Prytym płač adroźnivajecca ŭ zaležnaści ad situacyi. Jon moža być hučnym ci cichim, praciahłym ci karotkim, praniźlivym ci spakojnym. Palitra hukaŭ vielmi raznastajnaja. Ź ciaham času ŭvažlivyja baćki pačynajuć raspaznavać huki i suadnosić ich z patrebami svajho dziciaci. Samo ž dzicia ŭžo ŭ pieršy miesiac žyćcia daviedvajecca, što pasłanyja im sihnały vyklikajuć reakcyju blizkich.

Užo praź niekalki tydniaŭ paśla naradžeńnia z raźvićciom matoryki i źjaŭleńniem zdolnaści lepš kantralavać ruchi hałavy da movy cieła dabaŭlajucca vierbalnyja znosiny. Dzicia zdolnaje lepiatać, vymaŭlać hartannyja huki.

Tak, na druhim miesiacy žyćcia niemaŭla pačynaje adčuvać patrebu ŭ stasunkach. Źjaŭlajecca hukańnie, radasnaje paviskvańnie. Pry kantakcie darosłaha ź niemaŭlom, jano adkazvaje cichimi, praciažnymi hukami kštałtu «hu-u» ci karotkimi typu «kch».

U kancy druhoha miesiaca žyćcia źjaŭlajecca dyfierencyjacyja kryku ŭ zaležnaści ad pryčyny, jakaja jaho vyklikała, intanacyi hnievu i pratestu. U hety čas značnuju rolu adyhryvaje i mova cieła. Va ŭzroście dva miesiacy dzicia vyrazam svajho tvaru daje zrazumieć, zadavolenaje jano ci nie. Ciapier, kali mama nad im schilajecca i pačynaje razmaŭlać, dzicia adkazvaje ŭśmieškaj.

Praź niekalki miesiacaŭ hukańnie źmianiajecca huleńniem. Dzicia pačynaje pierajmać pačutyja huki (ahu, aku, hu), śmiajecca ŭhołas. Jano padoŭhu hladzić u vočy, razmachvaje ručkami, pierabiraje nožkami, vyhibajecca ŭsim cielcam. U hety pieryjad baćki achvotna razmaŭlajuć ź im. I voś tut hałoŭnaje — imknucca vykarystoŭvać narmalnyja słovy padčas maŭleńnia, bo idzie aktyŭnaje zasvajeńnie movy. Zrazumieła, što dzicia nie paŭtoryć za nami słova pravilna. Ale ŭ jaho rozumie jano zasvoicca jak maje być.

Pra svaju stomlenaść niemaŭla paviedamlaje paziachańniem, treńniem vočak, rezkimi ruchami ručak ci nožak, smaktańniem palcaŭ, advaročvańniem ad darosłych. Kali jano nie bačyć čakanaj reakcyi, to pierachodzić na płač.

Kali niemaŭla hałodnaje, to jano infarmuje svaich baćkoŭ prycmokvańniem, vysoŭvańniem jazyčka, adkryvańniem rocika. Dzicia šukaje vočkami matulu ci ŭtykajecca joj u hrudzi, kali znachodzicca na rukach. Kali heta nie dapamahaje, to jano pačynaje krachtać, zasoŭvać u rot kułačok ci palcy. I tolki potym pačynaje płakać.

Na rukach u čužoha ci nie pryjemnaha jamu čałavieka niemaŭla napružvaje cieła abo padkurčvaje nožki. A zatym pačynaje płakać. Heta sihnał bolu ci strachu.

Va ŭzroście 4—6 miesiacaŭ małoje ŭžo suadnosić słova z pradmietam ci ź ludźmi, pačynaje razmaŭlać z darosłymi prostymi składami. Va ŭzroście čatyry miesiacy dzicia zacikaŭlena naziraje za tym, čym vy zaniatyja, hołasna śmiajecca ŭ adkaz na emacyjny kantankt ź im, ciahnie da vas ručki.

Prykładna ŭ 5 miesiacaŭ baćki mohuć upieršyniu pačuć składy (ma, pa, ba, va). Jany ŭžo sutykajucca z supraciŭleńniem takim niepažadanym dziejańniam, jak apranańnie ci kupańnie. Dzicia emacyjna hulaje ŭ hulniu «ku-ku», adroźnivaje łaskavy (śmiajecca) i strohi (chmurycca) zvarot da jaho.

A ŭ 7 miesiacaŭ vymaŭlaje pieršyja psieŭdasłovy. Dzicia paznaje hałasy blizkich ludziej, reahuje na svajo imia, aktyŭna prysłuchoŭvajecca da maŭleńnia darosłych. Piedyjatry rajać tolki z hetaha času pačynać vychoŭvać dzicia.

Paźniej havorka ŭdaskanalvajecca. Dzicia pačynaje vymaŭlać cełyja słovy (zvyčajna paśla 8 miesiacaŭ). Pry hetym robić ich bolš prostymi ci karotkimi. U kožnaha z baćkoŭ doŭha jašče zachoŭvajecca ŭ pamiaci zrazumieły tolki jamu i jaho dziciaci słoŭničak «śpiecyjalnych terminaŭ».

A voś razmova poŭnymi skazami farmujecca va ŭzroście ad dvuch da troch hadoŭ.

Pośpiech našaha parazumieńnia ź niemaŭlom zaležyć ad našaj naziralnaści i ŭvahi. Pieršyja miesiacy žyćcia — čas, kali dzicia i baćki prystasoŭvajucca adno da adnaho. I ad taho, nakolki budzie paśpiachovym emacyjanalny, cialesny i sacyjalny kantakt baćkoŭ sa svaim dziciem, zaležyć raźvićcio jaho emacyjanalnaj, intelektualnaj i fizičnaj śfiery.