Kaścioł Biezzahannaha Začaćcia Najśviaciejšaj Panny Maryi. Krasavik 2022 hoda. Fota: 1387.by
«Kab atrymać budynak va ŭłasnaść, treba płacić arendu»
Ksiondz-probašč Andrej Jarkaviec adrazu paśla abviestki pra arendu zapeŭniŭ viernikaŭ i zvyčajnych babrujcaŭ, što niepakoicca niama pra što, a naadvarot — jość nahoda dla radaści — narešcie raspačaŭsia praces pieradačy kaścioła parafii.
«Reč u tym, što pa dziaržaŭnych narmatyvach, kab pieradać budynak va ŭłasnaść kaściołu, treba, kab pierad tym apłačvałasia jaho arenda. Hetaksama płaciŭ za arendu mahiloŭski kaścioł, a potym atrymaŭ budynak na piać hadoŭ u biazvypłatnaje karystańnie», — skazaŭ ksiondz Andrej u intervju «Viečierniemu Bobrujsku».
Pamier arendy dahetul nidzie nie nazyvaŭsia. Viadoma, što hrošy buduć źbiracca z parafijanaŭ, a kab źmienšyć sumu, buduć vyzvalenyja niekatoryja pamiaškańni ŭ kaściole, jakimi karystalisia vierniki. Zastanucca biblijateka, pamiaškańni dla katechezaŭ i nabaženstvaŭ.
U sacsietkach i niekatorych ŚMI možna było sustreć infarmacyju, što ŭłady zahadali razabrać arhan. Ksiondz Andrej śćviardžaje, što muzyčny instrumient nichto raźbirać nie budzie — «heta ŭžo čutki sami naprydumvalisia». Adnačasova supołka «Adnaŭleńnie babrujskaha kaścioła» ŭ fejsbuku tłumačyć, adkul heta ŭsio pajšło:
«Pryjšła kamisija pa abmiery pamiaškańniaŭ, kab padličyć pamier arendnaj płaty, i kaža padčas abmieraŭ: «Voś tut u vas arhan staić, a kab vuń tudy pierastavili, apłata vyjšła b mieniej». Chacieli dapamahčy paradaj, ale nie razumiejucca na arhanach. Tut i pačałosia…».
Adnak urešcie muzyčny instrumient vyrašyli pakinuć u spakoi, tam, dzie jon i staić.
Kaścioł Biezzahannaha Začaćcia Najśviaciejšaj Dzievy Maryi. Babrujsk, studzień 2023 hoda. Fota: 1387.by
U Babrujsku budzie, jak u Mahilovie i Niaśvižy. A što tam u Mahilovie dy Niaśvižy?
Staršynia parafijalnaj rady Viktar Malinoŭski ŭ kamientaryi ŭ supołcy «Kataliki Biełarusi» ŭ fejsbuku zaklikaje zachoŭvać spakoj, bo nibyta ničoha strašnaha nie adbyvajecca, a nasamreč raspačaŭsia praces biazvypłatnaha viartańnia kaścioła parafii.
«Raspačaŭsia, narešcie, praces biazvypłatnaha viartańnia katalickaj supolnaści Babrujska našaha pakutnaha kaścioła, u kompleksie ź piacipaviarchovaj prybudovaj. Jurydyčnaja pracedura adbyvajecca hetak ža, jak toje było ŭ Mahilovie, adnačasna i ciapier u Niaśvižy. Ułady Babrujska zacikaŭlenyja, kab pieradać kaścioł viernikam.
Taksama ŭzhodnienyja i zaćvierdžanyja ŭsie zachady, kab na čas jurydyčnaha afarmleńnia ŭsioj pracedury pamier arendnaj płaty byŭ aptymalnym i najmienšym, — piša staršynia parafijalnaj rady. — Nichto nie źbirajecca raźbirać arhan, vynosić kaścielnuju meblu, čynić pieraškody ŭ dziejnaści śviatyni. Peŭnyja nieparazumieńni paŭstali praź niekarektnyja pytańni z boku kamisii pa abmiery pamiaškańniaŭ i na siońniašni dzień jany nie majuć nijakaj aktualnaści».
Što ž adbyvajecca ŭ kaściołach Mahilova i Niaśviža, jakija pradstaŭniki pryvodziać jak pazityŭnyja prykłady? Z razmovaŭ z daśviedčanymi asobami stała viadoma, što ŭ Mahilovie kaścioł nie naležyć parafii i hetaje pytańnie pakul navat nie padymajecca — prosta praciahvajecca damova na biazvypłatnaje karystańnie.
Prykładna toje samaje i ŭ Niaśvižy — u hetym hodzie ŭłady vyrašyli brać arendnuju płatu, a potym možna budzie zaklučyć damovu na biazvypłatnaje karystańnie. Jak minimum pakul idzie restaŭracyja kaścioła. Abiedźvie śviatyni praciahvajuć zastavacca ŭ kamunalnaj ułasnaści.
Kaścioł Biezzahannaha Začaćcia Najśviaciejšaj Dzievy Maryi. Babrujsk, studzień 2023 hoda. Fota: 1387.by
Biskup Jašeŭski: budzie biazvypłatnaje karystańnie, nie afarmleńnie va ŭłasnaść
Tak pačalisia sumnievy, ci nasamreč u Babrujsku havorka idzie pra pieradaču kaścioła va ŭłasnaść parafii? Pakolki nijakich dakumientaŭ nichto nie pradstaviŭ, dakładnaj infarmacyi nie było, zastavałasia tolki zadavacca pytańniami i čakać dalejšych źviestak.
Sumnievy paćvierdziŭ Hienieralny vikaryj Minska-Mahiloŭskaj archidyjacezii biskup Alaksandr Jašeŭski. Pra los babrujskaha kaścioła jon raspavioŭ padčas sustrečy śviataroŭ u Horkach.
«Ryma-katalickaja parafija Biezzahannaha Začaćcia Najśviaciejšaj Panny Maryi ŭ horadzie Babrujsku nie źjaŭlajecca ŭłaśnikam adzinaha dziejnaha kaścioła ŭ hetym horadzie. Pa hetaj pryčynie jana atrymała pastanovu ad vykankama Leninskaha rajona horada Babrujska, što z 1 studzienia 2023 hoda (zadnim čysłom? Bo probašč parafii kazaŭ pra 1 lutaha. — red.) nieabchodna zaklučyć damovu ab arendnaj płacie za tyja pamiaškańni, jakimi karystajecca parafija dla svaich metaŭ, pakolki biazvypłatnaje karystańnie hetymi pamiaškańniami bolš niemahčymaje pavodle zakanadaŭstva. Za pamiaškańni prybudavanaha budynka byłoha «Babrujskbudkompleksa», jakimi parafija nie karystajecca, arenda vypłačvacca nie budzie», — paviedamiŭ hienieralny vikaryj.
Paśla padliku arandavanaj płoščy babrujskaja parafija padpiša damovu z ułaśnikam budynka na minimalny termin u šeść miesiacaŭ na apłatu arendy i budzie čakać rasparadžeńnia ŭładaŭ ab pieradačy kaścioła ŭ biazvypłatnaje karystańnie. Dalej biskup Jašeŭski znoŭ zhadaŭ kaścioł u Mahilovie, dzie parafija bolš za hod apłačvała budynak kaścioła, haraža i prylehłaj terytoryi, a potym atrymała hetyja abjekty na 5 hadoŭ u biazvypłatnaje karystańnie.
«Nastupnym krokam stanie prośba ab pieradačy va ŭłasnaść budynka kaścioła, jaki byŭ pabudavany i adramantavany katalickimi viernikami Babrujska i šmatlikimi dabračyncami parafijalnaj supolnaści», — zaznačyŭ ijerarch.
Kaścioł Biezzahannaha Začaćcia Najśviaciejšaj Dzievy Maryi. Babrujsk, studzień 2023 hoda. Fota: 1387.by
Čarhovaja prajava cisku na Kaścioł?
Takim čynam, situacyja ŭ Babrujsku sapraŭdy padobnaja da taho, što adbyvajecca ŭ Mahilovie i Niaśvižy, i havorka pra pieradaču kaścioła va ŭłasnaść parafii ciapier nie idzie. Vierniki buduć ciaham šaści miesiacaŭ płacić arendu, a paśla ŭsio vierniecca da statusu-kvo — horad pieradaść kaścioł u biazvypłatnaje karystańnie, ale nie va ŭłasnaść. Pierśpiektyva afarmleńnia ŭłasnaści znoŭ abiacajecca ŭ niejkim budučym časie, ale biez kankretyki. To-bok, pa sutnaści, kaścioł u Babrujsku jak nie naležaŭ viernikam, tak nie budzie naležać i dalej.
Takaja situacyja składvajecca daloka nie z usimi kaściołami ŭ Biełarusi. U nas jość śviatyni, jakija źjaŭlajucca ŭłasnaściu Kaścioła. Naprykład, u Viciebskaj dyjacezii niama nivodnaha kaścioła, jaki b naležaŭ haradskim ci abłasnym uładam. U Minska-Mahiloŭskaj my viedajem pra čatyry takija vypadki — u Mahilovie, Babrujsku, Minsku (situacyja z Čyrvonym kaściołam), Niaśvižy.
Svaim mierkavańniem z «1387» padzialiŭsia čałaviek, abaznany ŭ kaścielnych spravach. Jon ličyć, što pieraškody na šlachu afarmleńnia kaściołaŭ va ŭłasnaść — heta prajava cisku na katolikaŭ u Biełarusi, i što zakanadaŭstva nie pieraškadžaje sproščanuju pieradaču ŭ vałodańnie — była b tolki dobraja vola.
Kaścioł Biezzahannaha Začaćcia Najśviaciejšaj Dzievy Maryi. Babrujsk, studzień 2023 hoda. Fota: 1387.by
Taksama situacyju paprasili prakamientavać jurysta, jaki skazaŭ, što niama takich narmatyvaŭ, jakija abaviazvajuć arendadaŭcu brać apłatu. Heta zaŭsiody zaležyć ad žadańnia ŭłaśnika — zdavać za hrošy ci biaspłatna.
Čamu kaścioł nie viarnuli całkam u 1990-ch?
U kastryčniku 1989 hoda było pryniataje rašeńnie ab pieradačy kaścioła, jaki byŭ zakryty savieckaj uładaj jašče da vajny, a paśla šmat hadoŭ vykarystoŭvaŭsia nie pa pryznačeńni, viernikam, adnak realizavanaje jano było tolki ŭ sakaviku 1990 hoda. 13 lipienia 1990 kaścioł aśviaciŭ biskup Tadevuš Kandrusievič. Tady śviatyni i parafii nadali tytuł Śviatych Apostałaŭ Piatra i Paŭła, jaki niekali nasiŭ kaścioł na terytoryi babrujskaj krepaści. 9 śniežnia 1996 hoda adbyłasia rekansekracyja kaścioła ŭ honar Biezzahannaha Začaćcia Najśviaciejšaj Panny Maryi.
U kaściole adnavilisia słužby, relihijnaje žyćcio, adnak uvachod u śviatyniu ŭściaž byŭ praz faje AAT «Babrujskbudkompleks», jakoje praciahvała pracavać u prybudavanym u savieckija časy da kaścioła piacipaviarchovym budynku. Kataliki pačali šukać sposaby, što zrabić z hetym dziŭnym simbijozam.
Kaścioł Biezzahannaha Začaćcia Najśviaciejšaj Dzievy Maryi. Babrujsk, studzień 2023 hoda. Fota: 1387.by
Adnym ź pieršych, chto źviarnuŭ uvahu haradskim čynoŭnikam, što prybudova parušaje pravy viernikaŭ, byŭ ksiondz Raman Faksinski. U liście ŭ vykankam u 1995 hodzie jon prapanoŭvaŭ znajści kampramis praz roznyja varyjanty vyrašeńnia prablemy. U pryvatnaści, siarod jahonych idejaŭ było ŭstalavańnie ŭ faje budaŭničaha kambinata hłuchich pieraharodak, kab adździalić uvachod u kaścioł ad administracyjnaha budynka.
Taksama pa inicyjatyvie ksiandza Faksinskaha ŭ 1990-ch hadach u kaściole adbyŭsia plener z udziełam zamiežnych architektaraŭ, jakija sprabavali prydumać, jak možna vykarystoŭvać prybudovu, kali jaje nie znosić.
Tym nie mienš, pytańnie z poŭnaj pieradačaj kaścioła parafii va ŭłasnaść i jaho adbudovaj tak i nie atrymałasia davieści da paśpiachovaha vyrašeńnia.
Kuplać prybudovu Kaścioł admoviŭsia
AAT «Babrujskbudkompleks» nieadnarazova prapanoŭvaŭ katolikam kupić prybudovu. Ale Kaścioł zaŭsiody ličyŭ, što ŭłady sami pavinny prybrać toje, što nadbudavali, nie patrabujučy za heta hrošaj.
U niekalkich krokach ad vyrašeńnia pytańnie adnaŭleńnia kaścioła było ŭ 2009 hodzie. Tady Ministerstva architektury i budaŭnictva było hatovaje pieradać budynak katolikam, ale pry ŭmovie pieradačy horadam raŭnaznačnaj pabudovy dla pradpryjemstva. Horad prapanavaŭ administracyjny budynak na 31 kabiniet pa vulicy Parkavaj. Ale Minbud admoviŭsia ad jaho, — maŭlaŭ, zanadta daloka.
U kaściole Biezzahannaha Začaćcia Najśviaciejšaj Dzievy Maryi. Babrujsk, studzień 2023 hoda. Fota: 1387.by
Babrujskija ŭłady ŭvieś čas kažuć, što całkam padtrymlivajuć ideju adnaŭleńnia kaścioła. Ale zaŭsiody znachodziacca pryčyny, čamu heta zrabić niemahčyma. U 2017 hodzie nieabyjakavyja babrujčanie sabrali bolš za 500 podpisaŭ za adnaŭleńnie kaścioła, raspačali kamunikacyju z uładami, chadzili na pryjomy ŭ Babrujski harvykankam, razmaŭlali sa staršynioj vykankama i jaho namieśnikam, pisali zvaroty ŭ Mahiloŭ i administracyju Alaksandra Łukašenki. Nijakaha vyniku heta ŭsio nie pryniesła.
Tady ž, u 2017 hodzie, AAT «Babrujskbudkompleks» zbankrutavała. Administratyŭny budynak pradpryjemstva niekalki razoŭ vystaŭlaŭsia na aŭkcyjon, adnak achvočych nabyć jaho tak i nie znajšłosia.
U babrujskaha kaścioła niama haspadara?
Kaścioł Biezzahannaha Začaćcia Najśviaciejšaj Dzievy Maryi. Babrujsk, studzień 2023 hoda. Fota: 1387.by
Na pačatku 2018 hoda aktyŭnyja kroki parafijanaŭ datyčna temy viartańnia i adnaŭleńnia kaścioła zacichli, u tym liku praź niežadańnie pradstaŭnikoŭ kaścielnaj ijerarchii, kab hramadskaść udzielničała ŭ hetaj spravie.
Nieŭzabavie parafija atrymała papiaredžańnie, što ŭvosień 2018 hoda budynak kaścioła budzie pryznany biezhaspadarnym, kali nie buduć zroblenyja niejkija zachady. Ci rabiła niešta parafija, nam nieviadoma. Atrymlivać infarmacyju z taho času stanaviłasia ŭsio składaniej.
U kastryčniku 2018 hoda sud Babrujskaha rajona i horada Babrujska pryznaŭ budynak kaścioła biezhaspadarnym i pieradaŭ u kamunalnuju ŭłasnaść.
Probašč Andrej Jarkaviec tady kazaŭ, što raniej asnoŭny kredytor AAT «Babrujskbudkompleks», jakoje zbankrutavała, prapanoŭvaŭ pieradać katalikam i budynak kaścioła, i prybudovu, ale parafija admoviłasia praź niedachop srodkaŭ na znos prybudovy ci jaje achovu.
«My ŭdziačnyja horadu i banku za takija prapanovy, ale što rabić z prybudovaj? My nie finansavaja arhanizacyja i ŭ nas niama hrošaj, kab arhanizavać znos, — kazaŭ ksiondz Jarkaviec. — Pakul budynak znachodzicca va ŭłasnaści horada, jaho achoŭvajuć, a ŭ nas niama srodkaŭ navat na toje, kab jaho achoŭvać — mała chto budzie błukać pa hetych piaci pavierchach?».
«Hrošy b znajšli, sabrali b»
Tady ž śviatar skardziŭsia, što ŭ Babrujsku niama arhanizacyj, jakija mahli b źnieści prybudovu biez škody dla kaścioła, a na apłatu admysłoŭcaŭ ź Miensku ŭ parafii niama hrošaj i navat u haradskim biudžecie jany naŭrad ci znajšlisia b.
U kaściole Biezzahannaha Začaćcia Najśviaciejšaj Dzievy Maryi. Babrujsk, studzień 2023 hoda. Fota: 1387.by
Adzin z parafijan, jaki pažadaŭ zastacca ananimnym, nie zhodny z takoj pazicyjaj probašča, i kaža, što hrošy zaŭsiody možna znajści:
«Dy elemientarna sabrali b, i znajšli b admysłoŭcaŭ, ale zatoje kaścioł byŭ by našym, i była b nadzieja na chutkaje adnaŭleńnie, — kaža viernik. — A ciapier nieviadoma, čaho čakać, i taksama niezrazumieła, čamu raniej nie chacieli zabirać z prybudovaj, a ciapier užo viadziecca havorka pra pieradaču ŭ karystańnie kompleksa — kaścioła i prybudovy».
Ci znosić prybudovu da kaścioła, ci prosta pierarabić jaje?
«1387» zapytaŭsia ŭ babrujcaŭ na svajoj Instahram-staroncy — chto pavinien vyrašać los kaścioła? Vynik taki: 4% ci 3 čałavieki ličać, što ŭłady, 50% (34 čałavieki) za parafijan, 46% (31 hołas) addajuć prava vyrašać usim babrujcam.
Adkazy babrujcaŭ na pytańnie pra toje, kamu pavinien naležać kaścioł, i chto musić vyrašać jahony los. Skrynšot: 1387.by/Instagram
Na druhoje pytańnie, ci treba całkam adnavić pieršapačatkovy vyhlad, ci možna pakinuć prybudovu i adaptavać jaje pad patreby kaścioła, 4% (4 čałavieki) vybrali druhi varyjant, 96% (86 padpisčykaŭ) ličać, što śviatyni treba viarnuć pieršasny vyhlad.
Adkaz babrujcaŭ na pytańnie pra toje, ci treba adbudavać kaścioł, ci možna pakinuć prybudovu i adaptavać jaje pad patreby haradžanaŭ. Skrynšot: Skrynšot: 1387.by/Instagram
Za adbudovu bolšaść vystupiła taksama ŭ niadaŭnim abmierkavańni hetaj temy na staroncy «Adnaŭleńnie babrujskaha kaścioła» u Fejsbuku.
Aŭtar staronki pryvodzić u tym liku arhumienty za toje, kab pakinuć i pierarabić prybudovu:
«Dzie aprača Babrujska možna ŭbačyć padobnaje źlićcio madernovaj nieahotyki z savieckaj biaźlikaściu? Ci nie robić heta naš prykład nastolki ŭnikalnym, što prybudovu nieabchodna adrestaŭravać razam z zachavanaj častkaj kaścioła i adkryć pry parafii takuju patrebnuju katalickuju škołku, vystavačnuju zału, urešcie — muziej katalickaj hramady horada, historyja jakoj naličvaje ci nie paŭtysiačahodździa… Abodva mierkavańni majuć svaje pieravahi i niedachopy».
I razvažaje dalej pra toje, što možna było b zrabić z byłoj administracyjaj «Babrujskbudkompleksa»:
«Ci nie lepš było b pakinuć abapał adbudavanaha fasadu frahmienty ścien vyšynioju ŭ paŭtara-dva pavierchi, nakryć ich dachoŭkaj i ŭpisać u ansambl budučaha skvieru na kaścielnym učastku, jak heta było kaliś, a na ścienach raźmiaścić histaryčnuju daviedku i vyjavy, što śviedčyli b ab praŭdzivaści pieršaj? Takim čynam my nie abrazim architekturnaha hienija Stanisłava Šabunieŭskaha, viarnuŭšy spradviečnaje abličča adnamu z najlepšych jaho architekturnych tvoraŭ, i razam z tym zachavajem elemienty staroha budynka, jak napamin ab pamyłkach prodkaŭ».
U kamientarach bolšaść padpisčykaŭ nie pahadzilisia z hetaj idejaj i vystupili za poŭnaje adnaŭleńnie ŭnikalnaha kaścioła.
A jak śviatynia mahła b vyhladać, kali jaje adbudavać, čatyry hady tamu babrujcam pakazali homielskija architektary Dźmitryj i Hanna Bašmaki, jakija zrabili 3D-rekanstrukcyju kaścioła. Pryvodzim tut hetyja vyjavy.
Tak moh by vyhladać babrujski kaścioł, kali b jaho adnavili. Rekanstrukcyja: Dźmitryj i Hanna Bašmaki
Tak moh by vyhladać babrujski kaścioł, kali b jaho adnavili. Rekanstrukcyja: Dźmitryj i Hanna Bašmaki
