«Abiacali zrabić načalnikam adździeła, a potym paprasili zdać klučy»
— Ja ciapier u pošuku novaj pracy. Kali na sumoŭi pytajucca, čamu mianiaju miesca, adkazvaju: z-za niepadzielenaj simpatyi. HR da hetaha staviacca narmalna, havorać, što takoje byvaje. Ale ja nie akcentuju na hetym uvahu, niama žadańnia afišavać imiony.
Papiaredniaje miesca pracy Alena znajšła na sajcie z vakansijami. Kampanija šukała śpiecyjalista pa prodažach i abiacała zarobak ad 2700 rubloŭ.
Alena zacikaviłasia i adhuknułasia. Dalej byli standartnyja sumoŭi, ź dziaŭčynaj zaklučyli damovu padradu.
— Umovy byli takija: 600 rubloŭ akładu i 1,5% ad prodažaŭ. Ale ŭ kampanii skazali, što zacikaŭlenyja ŭ majoj prysutnaści i hatovyja ŭ pieršyja try miesiacy płacić 2000 rubloŭ, a ŭ dalejšym pry vykanańni płana prodažaŭ — 2700. Choć raniej ja ŭvieś čas pracavała z praduktami charčavańnia, zrazumieła, što spraŭlusia z prodažami pradukcyi lehprama i viedaju, jakija niedachopy treba vypravić.
Z 25 maja vychodziła na pracu, heta była nieapłatnaja stažyroŭka.
Z pačatku červienia była padpisanaja damova padradu. Była vusnaja damoŭlenaść, što vyprabavalny termin praciahniecca try miesiacy, i na kožny miesiac budzie afarmlacca damova padradu. Kali abviaścili, što nie buduć praciahvać sa mnoj pracoŭnyja adnosiny, mianie paprasili padpisać novuju damovu — terminam nie z 1 da 31 žniŭnia, a litaralna na tydzień.
U pracesie pracy Alena znajomiłasia z kalehami. Kaža, usio išło dobra, ale ŭ niejki momant adzin z kiraŭnikoŭ staŭ akazvać uvahu, chacia jana kazała, što suprać stasunkaŭ na pracoŭnym miescy.
— U pieršy miesiac mnie ŭžo dali zarpłatu 2300 rubloŭ. Ja kupiła harnitur i abmiarkoŭvała heta z kaleham. Adzin z kiraŭnikoŭ pačuŭ heta i skazaŭ, što naličyć na kartku jašče 300 rubloŭ, kab ja nabyła sabie novy kaścium, bo hety jamu nie padabajecca. Ja pra siabie paśmiajałasia, ale vyrašyła ničoha jamu nie adkazvać.
Adnojčy jon zaprasiŭ mianie na abied. Ja rasceńvała heta tak: jon uziaŭ pracoŭnuju adzinku, jamu treba viedać matyvacyju čałavieka i jak im kiravać. Za abiedam my abmiarkoŭvali pracoŭnyja temy. Pytaŭsia pra razvod, ja kazała pra syna, ale znoŭ-taki paličyła, što jon prosta daviedajecca infarmacyju ab pracaŭniku.
Potym jon pačaŭ dasyłać paviedamleńni, pieryjadyčna zaprašaŭ na sustrečy, ale ja admaŭlałasia. Kali kazaŭ kamplimienty, ja prosta adkazvała «dziakuj» i sychodziła, nie zaachvočvała heta. Jon dasłaŭ na pracu kvietki praz kurjera. Kalehi pytalisia, adkul jany, ale zrazumieła, što ja nie mahła nikomu raskazać. Adpraŭniku skazała: «Heta tanny padkat, spyniajcie». Paśla hetaha tydni dva jon nijak siabie nie prajaŭlaŭ.
Potym znoŭ pačaŭ pisać. Ja prapanavała sustrecca paśla pracy i parazmaŭlać, u ofisie pierad kalehami rabić heta nie chaciełasia. Skazała: «Dziakuj za ŭvahu, ale ja nie mahu na jaho adkazać, bo jość ryzyki. Ja nie dla hetaha siudy pryjšła, adnosiny tut mnie nie patrebnyja. Ja ŭ razvodzie, jość syn. I davajcie česna: vy nie pryciahvajecie mianie jak mužčyna. Dla mianie pieršačarhovaje toje, što ja pavinna zarabić, chaču vyrašyć pytańnie z kvateraj».
Pa słovach Aleny, paśla hetaha paviedamleńniaŭ jana nie atrymlivała. Na pačatku žniŭnia byŭ schod kamiercyjnaha adździeła, dzie abjavili, što jana budzie načalnikam adździeła prodažaŭ kampanii pa Biełarusi. Paśla hetaha była niefarmalnaja častka.
— Z 1 vieraśnia ja pavinna była ŭstupić na pasadu z zaklučeńniem kantrakta. Ja pieršapačatkova prahavorvała, što ŭ mianie jość ambicyi raści. U lipieni ŭ mianie byŭ KPI zarabić 2000 rubloŭ, i ja jaho pieravykanała, zajšła z praduktam u novyja sietki, ź jakimi kampanija raniej nie supracoŭničała. Mnie spadabałasia pracavać u lohkaj pramysłovaści navat bolš, čym u praduktach charčavańnia.
Na schodzie toj samy kiraŭnik kazaŭ: «Vučyciesia ŭ Aleny vieści pieramovy, my zajšli ŭ novyja sietki, ź jakimi raniej nie pracavali». Mianie heta nie naściarožyła, tamu što hetyja słovy byli paćvierdžanyja majoj pracaj. U niejki momant jon prapanavaŭ pajechać da jaho dadomu adznačać dalej. Ja skazała: «Nie viedaju, kudy pajedziecie vy, a ja — da siabie dadomu». Raźviarnułasia i pajšła.
Heta adbyłosia ŭ piatnicu, a potym, pavodle słoŭ Aleny, jana atrymała ad kiraŭnika paviedamleńnie, što joj treba być hatovaj «da roznaha raźvićcia padziej». U paniadziełak jaje paprasili zdać pracoŭnyja klučy.
— U piatnicu była prezientacyja, jaki ja śpiecyjalist, a ŭ paniadziełak ja ŭžo syšła z pracy. U ahulny čat ja napisała: «Dziakuj, z vami było pryjemna supracoŭničać, ale ja znajšła inšuju pracu». Viadoma, spačatku ŭ mianie byŭ šok, potym ja razasłała reziume i z aŭtorka pačała šukać pracu. Razumieju, što ŭ sučasnych umovach heta niaprosta. Było zaprašeńnie vychodzić na pracu, ale tam samaja nizkaja apłata pracy siarod usich prapanoŭ, tamu ja praciahvaju pošuki.
Pieražyvać takuju historyju składana. Mnie cikava, jak z hetym žyvuć i spraŭlajucca ludzi. Heta nasamreč šok. Kali tabie nie padabajecca čałaviek i ty baišsia pačynać ź im adnosiny, jak być?
Viedaju, što mierkavańni nakont hetaj historyi padzielacca. Chtości skaža, što ja sama vinavataja, «kruciła chvastom» pierad mužčynam. Kali b ja pieršapačatkova davała nadzieju — heta adno, ale ja adrazu skazała, što ŭ mianie inšyja pryjarytety, mnie nie patrebnyja adnosiny na pracy. U mianie dźvie vyšejšyja adukacyi, ja čytaju šmat litaratury pa mieniedžmiencie, prakačvajusia ŭ prodažach. Ja sama siabie zrabiła i nie hatovaja zhadžacca na ŭsio dziela karjery.
Nie dumaju, što za dva miesiacy mahło ŭźniknuć niejkaje kachańnie. Tak, mahčyma, ja spadabałasia čałavieku, jaho pryciahnuła maja źniešnaść. Ale ja idu ŭ kramu, i na mianie hladziać mužčyny — ja da hetaha pryvykła. U mianie jość pryrodnyja danyja, pry tym, što ja nie traču na siabie šmat hrošaj. Pieratvarycca ŭ nie zrazumieć kaho, kab na mianie nie hladzieli? Liču, što maju prava vyhladać tak, jak ja chaču.
Adna ź siabrovak skazała: dyk treba było nohi nie halić. Pierastać padabacca sabie, kab nie padabajecca mužčynu? Heta dziŭna.
Nakont byłoha miesca pracy Alena kaža: navat kali b była mahčymaść viarnucca, u takich umovach pracavać było b składana.
A što kaža zakon?
Što možna zrabić u takich situacyjach? Juryst Taćciana Ravinskaja ŭdakładniaje, što damova padradu nie aznačaje prachodžańnia vyprabavalnaha terminu, heta zvyčajnaja hramadzianska-pravavaja damova ab vykanańni vyznačanaha abjomu pracy. Paśla zakančeńnia jaho terminu ŭ najmalnika nie ŭźnikaje abaviazku zaklučać kantrakt. Adnak kali najmalnik dapuściŭ padmienu pracoŭnych adnosin hramadzianska-pravavymi, to hramadzianin moža pajści ŭ sud.
— Dahavor padradu rehulujecca ŭ pieršuju čarhu Hramadzianskim kodeksam. Zhodna z punktam 1 artykuła 656 HK, pa dahavory padradu adzin bok (padradčyk) abaviazvajecca vykanać pa zadańni druhoha boku (zakazčyka) peŭnuju rabotu i zdać jaje vynik zakazčyku va ŭstanoŭleny termin, a zakazčyk abaviazvajecca pryniać vynik pracy i apłacić jaje.
Pracoŭny dahavor — pahadnieńnie pamiž rabotnikam i najmalnikam, u adpaviednaści ź jakim rabotnik abaviazvajecca vykonvać rabotu pa adnoj abo niekalkich pasadach, vyznačanych dahavoram, i vykonvać unutrany pracoŭny rasparadak. A najmalnik abaviazvajecca davać rabotniku abumoŭlenuju pracoŭnaj damovaj pracu, zabiaśpiečvać umovy pracy, praduhledžanyja zakanadaŭstvam ab pracy, svoječasova vypłačvać zarpłatu.
Praściej kažučy, pracoŭny dahavor i dahavor padradu — heta roznyja dahavory, jakija rehulujucca roznym zakanadaŭstvam.
— Tolki zaklučeńnie pracoŭnaj damovy/kantrakta moža zjaŭlacca padstavaj dla ŭźniknieńnia pracoŭnych adnosin pamiž najmalnikam i pracaŭnikom.
Zaklučajučy hramadzianska-pravavyja dahavory, pradmietam jakich zjaŭlajecca vykanańnie rabot pa adpaviednych prafiesijach i śpiecyjalnaściach, najmalniki ŭ parušeńnie zakanadaŭstva dapuskajuć padmienu pracoŭnych adnosin hramadzianska-pravavymi. Najmalnik ryzykuje tym, što hramadzianin zmoža ŭ sudovym paradku dakazać heta i zapatrabavać aformić ź im pracoŭnyja adnosiny.
Kali ž havorka idzie mienavita pra dahavor padradu i baki vykanali svaje abaviazacielstvy, to rabotnik nie moža prymusić arhanizacyju jašče raz zaklučyć takuju damovu abo praciahnuć jaje.
