Na kožny miesiac u mietadyčcy abirajecca pryjarytetnaja tema. U žniŭni, naprykład, heta dastupnaje žyllo. U papiarednija miesiacy raskazvali pra moładź, za jakoj budučynia, kulturnuju i pryrodnuju spadčynu, jakija važnyja dla pryciahnieńnia turystaŭ, hienacyd biełaruskaha naroda i «asnoŭnyja ekanamičnyja dasiahnieńni pieršaha hoda piacihodki ŭ kantekście rašeńniaŭ VI Usiebiełaruskaha narodnaha schodu».
«Niahledziačy ni na što, biełaruskaja ekanomika vystajała. Šmat u čym dziakujučy instrumientam ekanamičnaj palityki, jakija efiektyŭna vykarystoŭvajucca kiraŭnictvam krainy, biełarusy nie adčuli na sabie uzrušeńniaŭ», — taki pasył pavinny byli davodzić na miescach u krasaviku.
«U avijacyjnaj halinie sfarmiravanaja prahrama palotaŭ na 2022 hod, jakaja adpaviadaje realnamu popytu. Karta palotaŭ pa stanie na sakavik uklučaje ŭ siabie 8 dziaržaŭ i 14 aeraportaŭ», — pišuć u mietadyčcy.
Chacia pravilniej było b ukazać pryčynaj nie realny popyt (biełarusy z zadavalnieńniem lotali b u Jeŭropu), a ban, pad jaki trapiła «Biełavija» paśla prymusovaj pasadki Ryanair u Minsku.
Adna ź mietadyčak nazyvajecca «Klučavyja dasiahnieńni Respubliki Biełaruś na sučasnym etapie: ličby i fakty».
«Užo bolš za try dziesiacihodździ Respublika Biełaruś źjaŭlajecca dziaržavaj, u asnovie palityki jakoj — dabrabyt čałavieka i hodnyja ŭmovy jaho žyćcia. U Biełarusi prykładajecca maksimum namahańniaŭ dla taho, kab kraina kvitnieła, kab ludzi žyli mirna, chadzili na pracu, hadavali dziaciej», — pačynajecca dakumient.
Dalej pryvodziacca ličby, vyklučna ŭ vyhadnym dla łukašenkaŭcaŭ rakursie.
Dakumient bahaty na spasyłki na raznastajnyja rejtynhi, jakija farmirujucca na asnovie aficyjnych danych dziaržaŭnych orhanaŭ (kštałtu «Rejtynhu krain ščaślivaha dziacinstva»), tamu nakolki jany adlustroŭvajuć realnaść — pytańnie.
Paviedamlajecca, što Biełaruś znachodzicca ŭ katehoryi krain ź vielmi vysokim uzroŭniem čałaviečaha raźvićcia (53-je miesca ŭ Indeksie čałaviečaha raźvićcia za 2020 hodzie). I heta sapraŭdy tak.
Ale kali paraŭnoŭvać sa spravazdačaj za 2014 hod, to Biełaruś u rejtynhu apuściłasia na 4 miescy ŭniz. Akramia taho, z usich susiedziaŭ Biełarusi horšyja pazicyi ŭ hetym rejtynhu tolki va Ukrainy. Nas apiaredžvajuć nie tolki Litva i Polšča (34-ja i 35-ja), ale i Rasija (52-ja).
Dalej paviedamlajecca, što VUP na dušu nasielnictva pa parytecie kupčaj zdolnaści vyras z 2015 hoda na 20,5% i dasiahnuŭ 21,8 tysiačy dalaraŭ ZŠA ŭ 2021 hodzie.
Ale tut adrazu niekalki niuansaŭ. Pieršy: VUP na dušu nasielnictva pa parytecie kupčaj zdolnaści ros u Biełarusi našmat pavolniej, čym u «biednych» palakaŭ i litoŭcaŭ, jakija, pa viersii łukašenkaŭskaj prapahandy, razvalili svaju pramysłovaść i sielskuju haspadarku. Adstavańnie ad susiedziaŭ kałasalnaje. Pavodle hetaha indykatara, Biełaruś biadniejšaja za Litvu ŭžo ŭ 2 razy. Choć z Savieckaha Sajuza našyja krainy vychodzili na adnym uzroŭni raźvićcia.
Druhi momant — ideołahi paraŭnoŭvajuć 2015 i 2021 hod, nie ŭličvajučy, što z-za inflacyi kupčaja zdolnaść dalara, jak i luboj inšaj valuty, za hetyja hady padała. Tamu dla paraŭnańnia realnaha rostu ekanomiki, biez uliku inflacyi, karektniej vykarystoŭvać tak zvany «pastajanny dalar» — adkarektavany košt valuty dla paraŭnańnia dalaravych značeńniaŭ za roznyja pieryjady.
I tut my pabačym, što z 2014 hoda biełaruski VUP u «dalarach z ulikam inflacyi» praktyčna nie vyras.
Vosiem hadoŭ biez rostu! Jaki jašče treba dokaz stahnacyi ciapierašniaj sacyjalna-ekanamičnaj i palityčnaj madeli?
Dalej paviedamlajecca: «Pramysłovy kompleks — asnova raźvićcia nacyjanalnaj ekanomiki. Pramysłovy kompleks farmuje amal tracinu stvoranaha VUP (27,1% u 2021 hodzie)».
Sama pa sabie dola pramysłovaści ŭ ekanomicy nie źjaŭlajecca ni dasiahnieńniem, ni zahanaj. Jość raźvityja krainy, dzie pracent pramysłovaści značna vyšejšy (naprykład, Hiermanija i Čechija), a jość nie mienš raźvityja krainy, dzie dola pramysłovaści ŭ ekanomicy mienšaja (naprykład, u Francyi ŭsiaho kala 19%).
Dalej pryvodziacca słovy pra toje, što Biełaruś — adzin z suśvietnych lidaraŭ u vytvorčaści kalijnych uhnajeńniaŭ, samazvałaŭ i traktaroŭ, a kambajn KZS-1218 «Paleśsie GS12» «viedajuć va ŭsim śviecie, jon zapatrabavany i ŭ liniejcy pradavanaj techniki zajmaje važnaje miesca».
Fota: BiełTA.
Ale nie paviedamlajecca, što «Homsielmaš», jaki vyrablaje hety kambajn, amal bankrut i maje daŭhoŭ na 1,235 młrd rubloŭ.
«Nielha nie adznačyć pośpiechi vajennaj pramysłovaści, jakija asabliva važnyja ŭ ciapierašnich niaprostych umovach», — havorycca ŭ spravazdačy.
Ale što ž heta za «ciapierašnija niaprostyja ŭmovy», ideołahi tak u svaim dakumiencie i nie havorać. Pra vajnu va Ukrainie i toje, što Biełaruś usim śvietam usprymajecca jak saŭdzielnik ahresii, — ni słova.
Dalej havorycca pra paliŭna-enierhietyčny siektar. Kolki było inviestavana hrošaj, kolki było pabudavana abjektaŭ, kolki hazifikavana pasiołkaŭ i hetak dalej.
I ni słova pra toje, što amal na 100% Biełaruś zaležyć u pastaŭkach enierharesursaŭ ad adnoj krainy, jakaja da taho ž vykarystoŭvaje hetyja enierharesursy jak hieapalityčnuju zbroju.
U raździele «sielskaja haspadarka» śćviardžajecca, što ŭ paraŭnańni z časami SSSR Biełaruś stała vyrablać praktyčna ŭ dva razy bolš zbožža, u 1,8 — małaka, 1,5 — miasa. Ale hetyja ličby prosta vydumanyja.
U 1990 hodzie ŭ Biełarusi sabrali krychu bolš za 7 miljonaŭ ton zbožža. Praz 30 hadoŭ, u 2020 hodzie — kala 8,8 młn ton, a ŭ 2021-m — kala 7,7 młn ton. Rost jość, ale jaŭna nie ŭ dva razy.
U 1990 hodzie ŭ Biełarusi vyrabili kala 7,5 młn ton małaka, u 2020 hodzie krychu bolš — 7,8 młn ton.
U 1990 hodzie miasa 1181 tysiač ton, a ŭ 2020 hodzie — 1285 tysiač ton. Iznoŭ rost, ale nie taki, jak piša mietadyčka, a mienš čym na 9% za cełyja 30 hadoŭ.
Adznačajecca, što «ŭ Biełarusi paśpiachova realizujecca kurs na pabudovu IT-krainy i pierachod da ličbavaj ekanomiki». Ale, kali havorka idzie pra elektronnyja dziaržaŭnyja pasłuhi, Biełaruś tut mocna adstaje nie tolki ad Rasii i Ukrainy (dzie dziaržaŭnyja pasłuhi dobra ličbavizavanyja), ale i ad jeŭrapiejskich susiedziaŭ.
U dakumiencie napisana, što ŭ krainie «robicca staŭka na raźvićcio IT-industryi», ale kali pad IT-industryjaj razumiejucca aŭsors-kampanii, što pracujuć u PVT, to tut situacyja sumnaja. Ź Biełarusi źjechali mnohija bujnyja ajci-kampanii (jany pieravieźli cełyja ofisy ŭ jeŭrapiejskija krainy), niekatoryja spynili najmańnie novych supracoŭnikaŭ.
Represii 2020—2022 hadoŭ i vajna 2022 hoda stali sapraŭdnym šokam dla IT-industryi, biełaruskija kampanii i supracoŭniki akazalisia faktyčna izalavanymi na suśvietnym rynku. Kab praciahnuć pracu, mnohim biełaruskich ajcišnikam davodzicca albo šukać novuju pracu, albo rełakavacca. Asabliva kryŭdna ŭ hetaj situacyi, što krainu pakinuli kampanii ź biełaruskimi karaniami.
Nastupny błok mietadyčki — adukacyja. «Biełaruś pieršaja kraina pa ŭzroŭni IQ nasielnictva ŭ krainach Jeŭropy (pavodle Olsterskaha Instytuta sacyjalnych daśledavańniaŭ Vialikabrytanii)», — pišacca.
Pa-pieršaje, uzrovień IQ nasielnictva — vielmi sprečny indykatar jakaści adukacyi ŭ toj ci inšaj krainie. Jak jaho pravieryš? Pa-druhoje, publikacyja pra toje, što «Biełaruś pieršaja kraina pa ŭzroŭni IQ nasielnictva ŭ krainach Jeŭropy» abapirajecca na pracu daśledčykaŭ Ryčarda Lina i Devida Bekiera, jakija majuć skandalnuju reputacyju siarod daśledčykaŭ i pracy jakich abviarhajucca navukovaj supolnaściu.
«Pradmietam asablivaha honaru Biełarusi źjaŭlajecca sistema prafiesijna-techničnaj i siaredniaj śpiecyjalnaj adukacyi, jakaja, u adroźnieńnie ad inšych krain postsavieckaj prastory, zachavanaja i paśpiachova funkcyjanuje», — pišuć ideołahi.
Ale chto im skazaŭ, što ŭ inšych krainach niama prafiesijna-techničnaj i siaredniaj śpiecyjalnaj adukacyi? Heta chłuśnia.
«U śpisie najlepšych univiersitetaŭ Jeŭropy znachodziacca 8 biełaruskich ustanoŭ vyšejšaj adukacyi. Samaje vysokaje miesca ŭ rejtynhu — u BDU (22-je)».
I znoŭ chłuśnia. U adnym z rejtynhaŭ QS World University Rankings BDU i praŭda zaniaŭ 22 miesca. Ale siarod «univiersitetaŭ Uschodniaj Jeŭropy i Centralnaj Azii», a nie siarod univiersitetaŭ usioj Jeŭropy.
«Dziaržaŭnaja palityka ŭ śfiery kultury taksama maje sacyjalnuju nakiravanaść; majecca šerah prykmietnych dasiahnieńniaŭ u jaje realizacyi», — praciahvajuć ideołahi.
I pieršym ź ich nazyvajecca «Słavianski bazar», jaki, jak śćviardžajecca, «anałahaŭ nie maje». Čamu jon taki ŭnikalny — nie ŭdakładniajecca.
Mietadyčka — čarhovy dakumient dla stvareńnia paralelnaj realnaści, kamfortnaj dla ŭładaŭ.
«Naša Niva» — krynica jakasnaj infarmacyi i bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ «NN»Čytajcie taksama:
Hałoŭčanka: Ekanomika demanstruje «histaryčna vysokija jakasnyja pakazčyki zbałansavanaści»
Ideałahičnaja mietadyčka pieraličvaje IT-kampanii, jakimi abaviazkova hanarycca. Ale jość niuans — usie jany ŭciakli ź Biełarusi
