Fota: Alaksandr Jermačenka, Reuters / Scanpix / LETA
Pieršyja zdymki i videa, jakija pakazvajuć rasijskuju vajskovuju techniku ź niezrazumiełaj markiroŭkaj na borcie, źjavilisia ŭ sacsietkach za niekalki tydniaŭ da pačatku vajny. Čaściej za ŭsio sustrakałasia łacinskaja litara Z — u kvadracie abo bieź jaho; ale taksama była zaŭvažanaja i V. Chutčej za ŭsio, litary vykarystoŭvalisia jak taktyčnaja markiroŭka, jakaja dazvalaje adroźnivać techniku z roznych vajskovych akruh Rasii — adnak praź niekalki dzion Z i V (asabliva Z) stali amal aficyjnaj simvolikaj «śpiecapieracyi». Chto mienavita prydumaŭ zrabić Z adnym z klučavych elemientaŭ rasijskaj prapahandy, dakładna nieviadoma. Arhanizatary akcyj i nibyta stychijnych fłešmobaŭ z rehijonaŭ, jakim daručyli adlustravać usieahulnuju narodnuju padtrymku ŭvarvańnia, nie razumiejuć, što jana aznačaje. «Mieduza» adšukała čałavieka, jaki śćviardžaje, što hetaja ideja naležyć jamu i jaho adnadumcam, a dziaržaŭnaja prapahanda prosta ŭziała jaje na ŭzbrajeńnie.
Surazmoŭcy «Mieduzy» ŭ rehijonach, dzie prachodzili akcyi z Z, nie viedajuć, chto mienavita prydumaŭ vykarystoŭvać toje, što vajennyja ekśpierty ličać taktyčnaj markiroŭkaj vajennaj techniki, u jakaści simvoliki «śpiecapieracyi».
Niekalki surazmoŭcaŭ «Mieduzy», blizkich da ŭnutrypalityčnaha błoku Administracyi prezidenta Rasii, zapeŭnili, što nijakaha dačynieńnia da kreatyvu «apieracyi Z» błok nie maje. Dvoje ź ich nazvali krynicaj idei pijar-błok Ministerstva abarony na čale z daradcam ministra Siarhieja Šajhu Andrejem Ilnickim. Z hetaj viersijaj zhodnaja krynica «Mieduzy» siarod arhanizataraŭ tomskich aŭtaprabiehaŭ: heta, na jahonuju dumku, «praca pijarščykaŭ, jakija stvarajuć vobraz i imidž armii».
Pijar-błok Ministerstva abarony pry hetym pracavaŭ sumiesna z RT i jaho hałoŭnym redaktaram Marharytaj Simańjan, kaža krynica «Mieduzy», blizkaja da AP: dyzajniery telekanała prydumali simvoliku, a ministr Siarhiej Šajhu jaje ŭchvaliŭ.
«Simańjan šmat u čym ŭziała inicyjatyvu na siabie. Ź simvolikaj aznajomili i prezidenta Uładzimira Pucina. Pa słovach adnaho z surazmoŭcaŭ, jana jamu spadabałasia», — kaža hetaja krynica «Mieduzy».
Dyzajniery telekanała RT, jakim kiruje Marharyta Simańjan, sapraŭdy raspracavali ŭłasnuju ajdentyku «apieracyi Z». Tavary ź litaraj Z (stylizavanaj pad hruba namalavanuju biełaj farbaj na borcie broniemašyny) pradajucca ŭ anłajn-kramie RT c 26 lutaha.
Simańjan pračytała paviedamleńnie karespandenta «Mieduzy» z pytańniem ab jaje mahčymym dačynieńni da hetaj kampanii, ale zamiest adkazu raźmiaściła ŭ svaich sacsietkach skrynšot zapytu z kamientaryjem:«Krynicy Mieduzy» rehularna dajuć mnie niečakanyja padstavy hanarycca saboj. I spačuvać Mieduzie» (arfahrafija zachavanaja; supracoŭniki dziaržaŭnych arhanizacyj u Rasii časta publikujuć pytańni niezaležnych žurnalistaŭ u sacsietkach — zamiest taho, kab adkazać na zapyt). Daradca ministra abarony Andrej Ilnicki nie adreahavaŭ na pytańni «Mieduzy».
U toj ža čas adna z krynic vydańnia, blizkich da kiraŭnictva Sankt-Pieciarburha, ličyć, što siarod aŭtaraŭ idei byŭ biznesmien Jaŭhien Pryhožyn. Adnak surazmoŭcy, blizkija da AP, heta admaŭlajuć.
«Na prasoŭvańnie tvareńnia «kuchara» i jaho idej, a značyć i jaho samoha, nichto nie budzie kidać uvieś svoj resurs. Usie bjucca za siabie. A dać «kucharu» pryvatyzavać simvały budučaj pieramohi … nichto b hetaha nie dazvoliŭ. Užo b svaje z haŭnom źmiašali hetuju Z», — zapeŭnivaje surazmoŭca «Mieduzy», blizki da ŭnutrypalityčnaha błoka AP. Jon nie vyklučaje (udakładniajučy, što heta zdahadka, a nie viedańnie), što niejkija słovy pra «apieracyju Z» moh kinuć prezident Pucin, a jaho asiarodździe «adrazu zavilała chvastom i stała dumać, jak heta aformić i prasunuć».
Inšy surazmoŭca «Mieduzy», blizki da AP, upeŭnieny, što Pryhožyn da kampanii pa «apieracyi Z» «svoječasova prymazaŭsia».
Samaje rańniaje vykarystańnie simvoliki Z u anłajn-fłešmobie ŭ padtrymku rasijskaj armii, jakoje atrymałasia vyjavić u «Mieduzy», adnosicca da pieryjadu jašče da aficyjnaha pačatku vajny.
Pra heta žurnalistam raspavioŭ palittechnołah Ihar Manhušaŭ, aŭtar tielehram-kanała «Zapiski avanturysta» (ciapier jaho nazva taksama pišacca praz Z) i «adstaŭny kapitan ŁNR», jak jon pradstaviŭsia ŭ razmovie.
Imia Manhušava źjaŭlałasia va ŭciečcy ab dziejnaści «Ahienctva internet-daśledavańniaŭ» — toj samaj pieciarburhskaj «fabryki trolaŭ», jakuju źviazvajuć ź Jaŭhienam Pryhožynym.
U hutarcy z «Mieduzaj» Ihar Manhušaŭ zajaviŭ, što ideja hetaha fłešmobu pryjšła jamu i jaho «paplečnikam»; jon nazyvaje ich «ludźmi kreatyŭnych prafiesij, jakija ŭ 2014 hodzie i paźniej z-za šerahu abstavinaŭ uziali ŭ ruki zbroju».
U jakaści paćvierdžańnia svaich słoŭ Manhušaŭ pakazaŭ «Mieduzie» skrynšoty pierapiski ŭ Telehramie, udzielniki jakoj prapanujuć pastavić na avatary svaich kanałaŭ łahatyp ź litaraj Z — «mienavita biełaj farbaj, naniesienaj nibyta pendźlem, trochi niadbajna, ale va ŭsich adnolkavuju».
Taki malunak sapraŭdy pačaŭ źjaŭlacca ŭ hrupie tielehram-kanałaŭ, źviazanych ahulnaj tematykaj padtrymki «narodnych respublik» na ŭschodzie Ukrainy, u rajonie 20-21 lutaha; heta značyć, napiaredadni ŭvarvańnia.
Mienavita tam, miarkuje Manhušaŭ, ich ubačyŭ «chtości ź ludziej, jakija majuć dačynieńnie da dziaržprapahandy, i skazaŭ: «O, krutaja tema, biarem u pracu».
Ale nastojvać na pryznańni za im i jaho paplečnikami «aŭtarskaha prava» jon nie źbirajecca: «My zrabili važnuju i karysnuju spravu, i my zadavolenyja, što jana pajšła ŭ narod. U nas z-za šerahu pryčyn niama dziaržaŭnych resursaŭ, kab heta zrabić sapraŭdy masavym. My nie možam, jak RT, nadrukavać miljon futbołak i pradavać ich».
Adnak Ihar Manhušaŭ niehatyŭna stavicca da mietadaŭ, jakimi dziaržava naviazvaje Z jak aficyjnuju simvoliku «śpiecapieracyi».
Jon kaža, što jaho zadavalniaje tatalitarnaja estetyka akcyj sa studentami va ŭniformie z Z, jakija sinchronna ŭskidvajuć ruku sa ścisnutym kułakom — ale kali b ŭkaranieńnie hetaj idei davieryli jamu, nastojvaje jon, jon by zrabiŭ tak, kab usie stavili Z sabie na avatarku i futbołki całkam dobraachvotna.
«Prosta, kab maštabavać hety vopyt, heta pavinna iści ad dušy. Ale naša dziaržava, na žal, nie ŭmieje, kab niešta išło ad dušy», — zaklučaje Manhušaŭ.
«Usiaho za tydzień litara Z stała simvałam novaha rasijskaha tatalitaryzmu». Što značyć Z, jakuju nazyvajuć novaj svastykaj?
