17 listapada hurt «Krama» zaprašaje na vialiki kancert. Ci isnuje vierahodnaść, što jon moža stać apošnim dla adnaho z najstarejšych i samych aŭtarytetnych rok-hurtoŭ u historyi niezaležnaj Biełarusi? Razabrałasia radyjo «Svaboda».
U mienskim bary «Kajot» budzie prezentavany synhł «Da nieba» z adnajmiennaj pieśniaj na słovy Michała Aniempadystava časoŭ «Bondy», studyjnaj viersijaj «Stefka praz 30 hadoŭ» i novaj temaj «Nie tvaja vajna».
Tym časam u interviju Svabodzie hitaryst i zasnavalnik «Kramy» Siarhiej Truchanovič zajaviŭ: dla jaho vychad na scenu stanie apošnim ŭ kalektyvie, jakomu addaŭ bolš za čverć stahodździa. Muzyka maje namier zaniacca solnaj karjeraj, pisać instrumentalnuju muzyku i zasiarodzicca na novych prajektach.
Kancert na 25 hod hurtu «Krama». Źleva naprava: Siarhiej Truchanovič, Ihar Varaškievič i Alaksandar Vańkovič
Finita la muzyka
Siarhiej ź liku ludziej, na jakich trymałasia kanstrukcyja «Kramy», a da taho idejnaha papiarednika ŭ vyhladzie «Rokisa».
Ad starych «mahikanaŭ» užo amal nikoha nie zastałosia. Pierabraŭsia ŭ Belhiju ŭdarnik Anatol Horbač, raźvitaŭsia z kalehami i źjechaŭ u Kitaj druhi hitaryst, Illa Šeŭčyk, adyšoŭ ad kamandnych spraŭ i hraje ŭ kaver-bendach bas-hitaryst Rusłan Praŭda. Heta ź ichnaj inicyjatyvy ŭ 1991-m «Krama» «razbahacieła» na frontmena i ad taho času niaźmiennaha salista Ihara Varaškieviča.
Hitaryst-virtuoz Siarhiej Truchanovič
«Ja spyniaju dziejnaść u raźvićci hurtu, — kanstatuje Siarhiej Truchanovič. — Nia baču sensu dalej pracavać ź Iharam Varaškievičam, ź jakim užo niama tvorčych i čałaviečych uzajemaadnosinaŭ. Moj pieršy solny albom maje nazvu «Punkt nieviartańnia», takaja avijacyjnaja terminalohija. U joj filazofski padtekst. Peŭna, z «Kramaj» ja pierastupiŭ tuju muzyčnuju častku pavietranaha akijanu, paśla jakoj viartańnie niemahčymaje. Dla siabie ja začyniaju «Kramu». Treba hladzieć napierad. Tudy, dzie šmat tvorčaści i cikavych ludziej, ź jakimi, spadziajusia, my zrobim niamała fajnaj muzyki».
U historyi suśvietnaj muzyki padobnyja tvorčyja «razvody» nia jość čymści ekstraardynarnym. Asabliva kali havorka pra dźviuch jaskravych asobaŭ, jakim robicca ciesna na adnym alimpie. Tym nia mienš muzyki zapeŭnivajuć, što na nastupnym kancercie ŭnutrany kanflikt nie adabjecca — zaplanavany na 17 listapada vystup adbudziecca.
Adkryćcio «Kramy»
U 1989 hodzie raspaŭsia adzin ź pieršych biełaruskamoŭnych hurtoŭ «Bonda», dzie salistam byŭ Ihar Varaškievič. Nieŭzabavie na ruinach paŭstaŭ šerah novych prajektaŭ — ad «Ulisa» da The Little Blues Band.
«Rokis». Ihar Varaškievič (druhi sprava), Siarhiej Truchanovič (treci sprava)
Paralelna, naadvarot, nabiraŭ abaroty «Rokis», jaki ŭ tym ž 1989-m stvaryli ŭdzielniki «Kamiennaha daždžu»: idejny natchnialnik, vakalist Ihar Vajciachoŭski, hitarysty Siarhiej Truchanovič i Illa Šeŭčyk, basist Rusłan Praŭda i barabanščyk Anatol Horbač.
«Rokis» chutka staŭ prafesijnaj kamandaj sa svajoj ułasnaj prahramaj. Adzin ź pieršych rok-hurtoŭ Biełarusi, aficyjna pryznany i pracaŭładkavany ŭ filarmoniju. Była dobraja aparatura i śvietłavoje abstalavańnie, u štat uvachodzili hukaaperatar i aśviatlalnik, što ličyłasia prykmietaj nievierahodnaj «krucizny». Aprača taho, kalektyŭ mieŭ hastrolnyja tury pa haradach Biełarusi.
U kancy 1980-ch muzyki paznajomilisia z maładym i talenavitym tekstavikom Źmitrom Łukašukom, jaki pierakanaŭ «Rokis» śpiavać pa-biełarusku. Pačalisia festyvali i pieramohi ŭ hit-paradach, na «Basoviščy-1991». Ale niečakana idylija skončyłasia.
«Na žal, u nas sapsavalisia adnosiny ź Iharam Vajciachoŭskim, jaki ŭrešcie syšoŭ, — zhadvaje Siarhiej Truchanovič. — Pačalisia pošuki salista. Siarod kandydataŭ byŭ Ihar Varaškievič, choć nia ŭsie muzyki pahadžalisia. «Rokis» hraŭ Glam Rock (spałučeńnie chard-roku i rok-n-rołu) z vysokim i miłahučnym vakałam. Varaškievič nie vałodaŭ takimi zdolnaściami, za hod u našuju prahramu tak i nie ŭvajšoŭ. «Bonda», dzie jon pracavaŭ dahetul, hrała New Wave, Post-punk, hetki biełaruski varyjant palakaŭ z Lady Pank. Što my tolki nie rabili z «rokisaŭskimi» pieśniami, nie atrymlivałasia».
U jakaści eksperymentu vyrašyli pašyryć skład, dałučyŭsia klavišnik Andrej Lavončyk — jašče adna vizytoŭka siońniašniaj «Kramy». Pačali abkatvać novyja pieśni specyjalna pad Ihara Varaškieviča. Źjavilisia pieršyja hity: «Biažy, chłopiec», «Vypi sa mnoj da dna», «Budź razam z nami», «Chvory na Rock-n-Roll», «Čykaha najts», «Čakaj», «Karčma», «Doŭhija nohi».
«Krama»: pačatak
Ale z ulikam, što da stylistyki «Rokisa» heta ŭžo nia mieła nijakaha dačynieńnia, było pryniata rašeńnie źmianić šyldu. Tak źjaviłasia «Krama», jakaja imhnienna stała kultavym hurtam. Darečy, chto mienavita prapanavaŭ nazvu, historyja maŭčyć.
Pazaletaś vialikim kancertam u Miensku muzyki adznačyli 25-hadovy jubilej.
Kulminacyja pośpiechu
«Styl «Kramy» — heta syntez «Rokisa» i «Bondy», — miarkuje Siarhiej Truchanovič. — My spałučyli Big Beat, Rock N Roll, Blues-Rock. Niekatoryja rečy potym byli pazyčanyja z repertuaru «Bondy», nanoŭ pieraroblenyja — «Stefka», «Słuckaja brama». A pieśnia «Hej, tam, nalivaj» źjaviłasia dziakujučy Tolu Horbaču. Narešcie byŭ znojdzieny firmovy «kramaŭski» styl. Pieśni Ihara Varaškieviča my razam prasłuchoŭvali, adbirali najlepšyja».
Pačatak 1990-ch dla «Kramy» staŭ załatym časam. Pieramoha na «Basoviščy-1992» i festyvali «Pakaleńnie-1994» u Maskvie (Truchanovič byŭ pryznany najlepšym hitarystam), traplańnie ŭ brytanskija čarty, što znajšło praciah u vydańni ŭ Londanie dysku «Vodka On Ice». Šmat uznaharod na «Rok-karanacyi», šmat eŭrapiejskich festyvalaŭ. Źjavilisia kłopaty, jakija vymahali administracyjnych i menedžerskich funkcyj — ich na siabie ŭziali Illa Šeŭčyk i Źmicier Łukašuk.
«Krama» na piku papularnaści
Ale, jak i ŭ vypadku z «Rokisam», nie abyšłosia biez dežaviu. Usio čaściej uźnikali ŭnutranyja sprečki, muzyki pačali raźbiahacca. Ciakučka stała zvykłaj źjavaj. U hety čas na šlachu ŭźnikła vykładčyca Biełaruskaha ŭniversytetu kultury Nasta Hułak, jakaja razam sa Źmitrom Łukašukom pačała pisać teksty dla hurta, udychnuŭšy novaje žyćcio ŭ tvorčaść.
«Siarod rok-muzykaŭ pašyrana dumka, što žančyna na takoje nia zdolnaja. A ja lublu razburać stereatypy. Da taho ž, kožny kvalifikavany filolah moža zavieršavać radki pad zadadzienuju matrycu, — kaža Nasta. — Tvorčy i vizualny styl «Kramy» śviedčyŭ: sentymentalna-ramantyčnaja refleksija i niepadzielenaje kachańnie — nia toje. Vyznačyła verbalny vobraz liryčnaha hieroja: krychu samotny, trochi rasčaravany i ŭ mieru brutalny. Niešta atrymałasia, pieśni na maje słovy jość, i ich viedajuć».
Nasta Hułak, aŭtarka tekstaŭ «Kramy»
Paśla paŭzy źjavilisia hity «Padaje doždž na ziamlu», «Chavajsia ŭ bulbu», «Los arła», «Moj faterland, aŭfviderzejn». Dyskahrafija papoŭniłasia albomami «Chavajsia ŭ bulbu» (CD, 2001), «Usio žyćcio — dziŭny son» (CD, 2007), «Biełaja vada» (CD, 2014).
«U pačatku 2000-ch spravami «Kramy» davodziłasia bolš zajmacca mnie, — kaža Truchanovič. — Niakiepska atrymlivałasia, ale padkasiła sytuacyja z zabaronaj biełaruskamoŭnych hurtoŭ, jakaja raściahnułasia na 10 hadoŭ. Ja zaŭsiody padtrymlivaŭ Ihara ŭ tvorčym i maralnym planie. Hurt nie raspaŭsia, vystupali za miažoj: Polšča, Rasieja, Ukraina, krainy Bałtyi. Šancavała na dobrych ludziej: Anatol Jarmolenka («Siabry»), Mikałaj Aruciunaŭ («Liha bluzu»), pradprymalniki Adam Paluchovič i Viačasłaŭ Brujok — usich nie pieraličyć. Udziačny Rusłanu, Illu, Anatolu — za muzyku, jakuju razam stvarali».
«Krama». Padčas zapisu albomu ŭ Mazyry, 1993 hod
Uzajemnaja stoma
Siarhiej adnosić siabie da liku ludziej, apantanych muzykaj. Jak prychilnik žanravych eksperymentaŭ šmat pracuje sesijnym hitarystam. Abjeździŭ Eŭropu z hurtom «Pałac», hastralavaŭ pa šaści amerykanskich štatach ź Dźmitryjem Daŭkšam, zapisaŭ try ŭłasnyja instrumentalnyja albomy ŭ roznych stylach — bluz, rok, fjužan. Čaćviorty, akustyčny, źviedzieny ŭ ZŠA, čakaje nieŭzabavie prezentacyi.
«Muzyčny śviet idzie napierad u pošukach cikavych idej, rytmaŭ, harmonij. Ja nia zhodny z kancepcyjaj Ihara Varaškieviča viartacca ŭ archaičny postsaviecki bluz 1990-ch, — tłumačyć Siarhiej Truchanovič. — Moj adychod abumoŭleny žadańniem ruchacca dalej, a nie siadzieć i skardzicca, jak usio drenna.
Siarhiej Truchanovič
Dziakujučy elektrahitary ŭ XX stahodździ pačali raźvivacca ŭsie napramki: bluz, džaz, rok-n-roł, pank, rok. Niemahčyma ŭjavić AC/DC biez hitary Anhusa Janha, The Rolling Stones — biez akordaŭ Kita Ryčardsa, Pink Floyd biaz ryfaŭ Devida Hiłmara. «Krama» — drajvovy hitarny hurt, pieśni jakoha ciažka vykanać pad akustyčnuju hitaru».
Siarhiej dadaje, što adkryty dla muzyčnych prajektaŭ, supracoŭnictva ŭ aranžyroŭkach dy inšych prapanoŭ. Pry hetym zastajecca vykładać hitaru i muzyčnyja dyscypliny ŭ Instytucie sučasnych viedaŭ imia A.M. Šyrokava, dzie šmat hadoŭ ładziŭ sa studentami festy-konkursy hitarystaŭ Virage Guitars.
Što siońnia kažuć ajcy-zasnavalńniki hurta
A što stałasia padstavaj dla sychodu z «Kramy» inšych muzykaŭ, jakija zakładali jaje asnovu na samym pačatku isnavańnia?
Hitaryst Illa Šeŭčyk
Amal paŭtara dziasiatka hadoŭ žyvie i pracuje ŭ Kitai. Ihraje z kitajskimi muzykami ŭ klubach i samastojna ŭ akustyčnym varyjancie. Abjechaŭ z hastrolami ŭsiu krainu, braŭ udzieł u papularnych telešoŭ. Maje ŭ repertuary pieśni na kitajskaj i kantonskaj movach. Sioleta vydaŭ kitajskuju versiju kramaŭskaha hita «Vypi sa mnoj da dna».
Sychod z «Kramy» vyklikany žadańniem realizoŭvać svoj patencyjał i zarablać tvorčaściu na žyćcio, — udakładniaje jon.
Illa Šeŭčyk, kitajski peryjad
«Ja znajomy z Varaškievičam ad 1988 hodu, hraŭ u biełaruskamoŭnym hurcie RAY. Na «Basoviščy-91», kali ŭźnikła patreba ŭ źmienie vakalista «Rokisa», ja prapanavaŭ mienavita Ihara. Mianie padtrymaŭ Źmicier Łukašuk, astatnija nie adrazu. Potym była naša supolnaja pajezdka ŭ Baranavičy. «Rokis» staŭ časovym punktam dla Varaškieviča pamiž «Bondaj» i «Kramaj».
Na dumku Illi Šeŭčyka, «Krama» pačała stračvać abaroty paśla taho, jak pravalilisia varyjanty vychadu na zamiežnyjaia rynki: Vialikaja Brytanija (1992), Rasieja (1994), Polšča (1995). Nieŭzabavie skončyłasia i sponsarskaja padtrymka. Niahledziačy na pieramohi ŭ «Rok-karanacyjach», paŭstała prablema, jak zarablać na žyćcio. Uźnikła nieraźbiarycha sa składam. Paśla 1996 hodu, ličyć jon, pačałosia tarmažeńnie ŭ raźvićci.
Udarnik Anatol Horbač
Da «Kramy» pracavaŭ u filarmonii z hurtam «Praspekt», adkul byŭ zvolnieny za «pierabor» chard-roku. U 2000 hodzie źjechaŭ ź Biełarusi, žyvie i pracuje ŭ Belhii. Tam daje pryvatnyja ŭroki na barabanach, zapisaŭ niekalki albomaŭ z roznymi hurtami, u tym liku CD z symfaničnym arkiestram pry Antverpenskaj kanservatoryi.
Anatol Horbač, belhijski peryjad
«Asabista ja chacieŭ ihrać muzyku inšaha kirunku: da taho ŭ mianie było šmat prajektaŭ, kancertaŭ na vialikich scenach. Tak, «Krama» — heta ŭzorny kancertny bend, na tvorčaści jakoha vyraśli dva pakaleńni. My stvaryli vydatny kalektyŭ. Zapisali niekalki klasnych albomaŭ, roznych stylem, ale adnolkava mahutnych enerhietykaj. Nas źviazvała nia tolki muzyka, a i siabroŭskija stasunki. Na žal, muzyki pačali sychodzić. U vialikich kalektyvach heta zdarajecca. Darečy, ź Siarhiejem Truchanovičam supracoŭničajem dahetul — u jaho albomie «Šlach da mora» zapisaŭ čatyry treki na barabanach».
Bas-hitaryst Rusłan Praŭda
Rusłan Praŭda, «kaveraŭski» peryjad
Muzyka pryznajecca, što paśla taho, jak pakinuŭ «Kramu», na dušy mocna «skrebli koški», na 7 hadoŭ muzyku zakinuŭ naohuł. Ciapier ihraje ŭ kaver-bendzie i ŭ adnym trybjucie, plus jašče pracuje sesijnym hitarystam.
Pryhadvaje, što asnova z adnadumcaŭ sfarmavałasia jašče da źjaŭleńnia Ihara Varaškieviča. Byli rytm-sekcyja, hitarysty; aranžyroŭki rabili razam, kožny rabiŭ svoj uniosak. Pamiataje, jak pačali rabić prahramu admysłova pad Varaškieviča, pastupova sprava zrušyłasia.
«Kab nia «Rokis», nie było b i «Kramy», — ličyć surazmoŭca. — Heta ž my Ihara zaprasili. Ale nichto na siabie koŭdru nia ciahnie: Varaškievič sam saśpieŭ dla inšaj muzyki, ź jaho prychodam u kalektyvu źjaviŭsia tvar. Čamu pačali raźbiahacca? Nie było kancertaŭ, klubaŭ, dyrektara. Ja tady ažaniŭsia, treba było karmić siamju. Byŭ patrebny menedžer, kab prabivaŭ inšyja rynki, — śpiavali ž pa-biełarusku. «Krama» mahła dobra zarablać, my byli na piku. Ale nia skłałasia… Zrešty, ja i siońnia liču «Kramu» adnym ź viadučych kalektyvaŭ krainy».
Aŭtar tekstaŭ Źmicier Łukašuk
Źmicier Łukašuk, našy dni (pryvatny albom)
Aŭtar pieršych i, badaj, samych viadomych tekstaŭ «Kramy» pryznaje: siońnia jahony ŭdzieł u žyćci kalektyvu nie taki aktyŭny. Da taho ž chapaje žurnalisckaj zaniataści na «Eŭraradyjo», vymahajuć času siamiejnyja kłopaty.
«U Ihara jość «bałvanki», jakija možna pakłaści na tekst, ale častka zadumak nie pasuje «kramaŭskaj» stylistycy. Jon choča realizavać ich asobnym prajektam, adpaviedna, heta nie pavinna mieć ničoha ahulnaha z «Kramaj». Ale ja sam užo nie mahu «adasobicca» až da takoj stupieni… U hurcie za šmat hadoŭ paŭstali dva lidery — Ihar i Siarhiej. Uźnikli peŭnyja «ciorki». Pieršy, rytm-n-bluzavy ŭ dušy čałaviek, trymajecca pazycyi, što ŭsia pryhažość — u prastacie. Druhi, jak hitaryst-virtuoz, choča pakazać techničnyja zdolnaści. Adno za adno čaplajecca, pryvodziać da kanfliktu».
Ci vyžyvie «Krama»?
Jaki los čakaje adzin z samych jaskravych muzyčnych kalektyvaŭ niezaležnaj Biełarusi?
«Dumaju, pryčyny takich razładaŭ kryjucca ŭ tvorčaści, — ličyć muzyčny krytyk Źmicier Padbiareski. — Ihar Varaškievič naŭprost kazaŭ: lider pavinien być adzin, prynamsi što tyčycca muzyčnych kalektyvaŭ. Ale kali zirnuć na toje, što zrabiŭ Siarhiej Truchanovič, heta značny kavałak pracy: i solnyja albomy, i sajd-prajekty, i hitarnyja festy, i supraca z zamiežnymi muzykami».
Jon nia dumaje, što kanflikt pamiž imi pryviadzie da taho, kab «začynić «Kramu» na naviasny zamok».
«Toj vypadak, u adnosinach da jakoha padviarhać aŭtentyčnaść nie vypadaje. Navat kali Varaškievič nabiare całkam novy skład muzykaŭ, usio roŭna budzie «Krama», — ličyć muzyčny krytyk.
Na scenie hurt «Krama»
«Krama». Dyskahrafija
Albomy. «Chvory na rok-n-roł» (1993), «Vodka On Ice» (1994), «Hej, tam, nalivaj!» (1994), «Kamendant» (1995), «Lanivyja tancy» (1996), «Što dapamoža nam» (1998), «Chavajsia ŭ bulbu» (2001), «Usio žyćcio — dziŭny son) (2007), «Biełaja vada» (2014).
Zborniki. Navapołacki kancert — Live-1996 (2004), «Budź razam z nami» — The Best (2005)
Synhły. Enjoy the Silence (2003)
Sumiesnyja prajekty. «Pieśniarok» (1997), «Volnyja tancy: słuchaj svajo» (1999), «Volnyja tancy: alternatyva_by» (2001), «Serca Eŭropy in rock» (2001), «Personal Depeche» (2002), «Hienerały ajčynnaha roku» (2004), «Premjer Tuzin» (2005). P.S. U nastupnaj publikacyi Svaboda daść słova druhomu boku — frontmenu i niaźmiennamu salistu «Kramy» Iharu Varaškieviču.
P.S. U nastupnaj publikacyi Svaboda daść słova druhomu boku — frontmenu i niaźmiennamu salistu «Kramy» Iharu Varaškieviču.
