Na hrodzienskim śmietniku busły žyvuć užo niekalki hadoŭ. Kolkaść ptušak na zvałcy z časam nie źmianšajecca. Pobač z busłami charčujucca čajki, šeryja žuravy i varony. Takim čynam ptuški źmianiajuć svaje pavodziny pad upłyvam susiedstva z horadam. Busły ź Ispanii i Partuhalii z taje nahody navat pierastali adlatać u vyraj. Jak mohuć źmianicca pavodziny biełaruskich busłoŭ, Hrodna. life zapytaŭ u arnitołaha Dźmitryja Vinčeŭskaha.
Jany nie viedajuć, što budzie zima
«Pavodziny busłoŭ źmianiajucca i heta narmalna. Bo ptuški, katoryja nie zmohuć adaptavacca da novych umovaŭ, paprostu źniknuć, ci stanuć redkimi», — raspaviadaje Vinčeŭski.
Ź jaho słovaŭ, biełaruskija arnitołahi viedajuć pra źmieny pavodzin busłoŭ z Partuhalii i Ispanii i adsočvajuć, ci nie źmieniacca pavodziny miascovych ptušak padobnym čynam. Pakul hetaha nie adbyvajecca. Prynamsi letaś busły sa śmietnika palacieli ŭ vyraj adnačasova z astatnimi.
«Bolšaść ludziej vierać, što ptuški bajacca zimy i tamu adlatajuć. Ale ptuški zimy nikoli nie bačyli i nie mieli šancaŭ jaje pabačyć. Jany adlatajuć našmat raniej, kali ŭsio jašče kvitnieje i pačynajecca babina leta».
Akazvajecca, źbirajučysia ŭ vyraj, ptuški reahujuć na skaračeńnie śvietłavoha dnia, a zusim nie na pachaładańnie. «Jany moža navat nie viedajuć, što ŭ nas budzie zima». Mahčyma, źmieny ŭ pavodzinach busłoŭ z Partuhalii i Ispanii — heta vynik źmienaŭ u hienach, što zamacavalisia pad upłyvam novych umovaŭ žyćcia. Maŭlaŭ, zaraz jano takoje, što charčavacca na śmietniku — najlepšy vybar.
Pieršy — lepšy
«Dla ptušak važna zaniać dobraje miesca dla hniezdavańnia pieršymi. Tyja, što nie adlatajuć, majuć pieravahu. Jany trymajuć svaje miescy. A ježy na śmietnikach dastatkova kruhły hod. Tak što dla partuhalskich i ispanskich busłoŭ takaja stratehija pavodzinaŭ apraŭdałasia. Pierastaŭšy latać na zimoŭku, jany pavialičyli kolkaść miascovaj papulacyi ŭ 2−3 razy».
U Biełarusi pakul nazirali tolki adzinkavych busłoŭ, što zastavalisia zimavać doma. Raniej adnaznačna ličyłasia, što heta słabyja ci chvoryja ptuški.
«Zaraz situacyja źmianiłasia. Mahčyma, heta taksama nastupstvy hienietyčnych źmienaŭ, jakija mohuć zamacavacca ŭ nastupnych pakaleńniach. Polskija arnitołahi ličać, što z časam kolkaść takich ptušak budzie pavialičvacca, što busły zmohuć zimavać i vyžyvać doma».
Duša busła — pociemki
Uvohule, ptuškam patrebny dźvie rečy — miesca i dastatkovaja kolkaść dastupnaha charčavańnia. Śmietnik dla ich — najvyhodniejšaja stałoŭka. «Śviežaja» ježa źjaŭlajecca tut kožnyja paŭhadziny. Prykładna tak časta padjazdžajuć śmiećciavozy. Bačna, što busły ich čakajuć i zusim nie baicca techniki.
Bolšaść ptušak žyvie na śmietniku, ci pobač ź im. Heta maładyja busły, katorym pa 2−3 hady. «Im adlatać nikudy nie treba. Pajeŭ - i adpačyvaj, lataj pobač ź inšymi». Susiedstvam z haradskoj zvałkaj tłumačyć Vinčeŭski i niadaŭniu navinu pra rezkaje pavieličeńnie kolkaści busłoŭ u vioscy Padjatły. Ad jaje da zvałki paŭkiłamietra.
Inšyja ptuški prylatajuć na śmietnik tolki charčavacca. «Ciažka skazać, nakolki daloka ad śmietnika jany hniazdujucca, ale adlatajuć mnohija ŭ bok Polščy».
Miaža — nie dla busłoŭ
Pa słovach arnitołaha, na hrodzienskim śmietniku pasialilisia nie tolki biełaruskija busły. Prynamsi niekalki ptušak pachodziać z Polščy i Hiermanii. Vyznačyli heta pa kalarovych płastykavych kolcach na ich łapach.
«Maładyja ptuški pavinny znajści sabie novuju terytoryju. Paśla vyraju baćki zvyčajna viartajucca na staroje hniazdo, a maładyja šukajuć inšaje miesca. Tamu paloty pa-za miežy rodnaha kraju dla ich całkam narmalnyja». Adlehłaść u 500−600 kiłamietraŭ - usiaho para dzion lotu dla busła.
Cikavych pytańniaŭ šmat
Źmieny ŭ pavodzinach busłoŭ dajuć padstavy dla rozdumaŭ, ale adkazaŭ na šmatlikija pytańni pakul niama.
«Bieź źmieny mietodyki nazirańnia za ptuškami znajści adkazy ciažka. Kali b bolšaść ź ich była akalcavana, ci mieła niejkija pieradatčyki, to dakładna možna było b prasačyć, jak i što adbyvajecca. Pakul usie našy teoryi nakont busłoŭ - z bolšaha zdahadki i domysły. Jany mohuć akazacca praŭdzivymi, a mohuć — nie».
