Spačatku mnie padałosia, što prajekt ukaza, što praduhledžvaje adkaznaść za stvareńnie filmaŭ pa scenarach, nie zaćvierdžanych u Ministerstvie kultury, napisaŭ sam Andrej Kurejčyk dla padtrymki cikavaści da svajho prajekta «HaraŠ». Pałažeńni dakumienta vyhladali nastolki dziŭna i biazhłuzda, što pavieryć u toje, što niechta moh rychtavać jaho ŭsurjoz, nie vypadała. Ale karotkaja razmova z Andrejem, a taksama peŭnyja detalki, naprykład, toje, što va «ŭpraŭleńni kinavideamastactva Minkulta najaŭnaść prajekta ŭkaza nie admaŭlajuć…» , dazvolili zrazumieć: usio heta nasamreč. Jość navat matyŭ dla hetaj niesuśvietnaj tarabarščyny: sproba vyvieści rasijskich kinavytvorcaŭ z drobnych pryvatnych studyj i padparadkavać ich «Biełaruśfilmu» (bo tamu, chto zdymaje pry dziaržavie, paśviedčańnie niepatrebnaje). Vidavočna, što Biełaruś, u jakoj pačali vyrašać prablemy deficytu hrošaj u nacyjanalnaha kinavytvorcy napisańniem kafkijanskich pa sutnaści dakumientaŭ, patrabuje spačuvańnia i ŭdziełu kožnaha z nas. To ja vyrašyŭ dapamahčy sistemie namacać nastupnyja kroki na pakručastym šlachu vyzvaleńnia ad zdarovaha sensu. Trymajcie, całkam zadarma:
Ab niekatorych pytańniach vytvorčaści tekstaŭ u Respublicy Biełaruś i stymulavańni litaraturnaj dziejnaści
Ukaz
(Prajekt)
U metach padvyšeńnia mastackaj jakaści i pierakanaŭčaści prozy i paezii, a taksama dziela paźbiahańnia biezhustoŭnaści, mastackich paŭtoraŭ, uviadzieńnia ŭ tvorčy abarot niapeŭnych piersanažaŭ, jak i dla paźbiahańnia abarotu parnahrafii, raspalvańnia mižkanfiesijnaj varožaści i prapahandy žorstkaści dy hvałtu pastanaŭlaju:
Raździeł pieršy.
Ahulnyja pałažeńni.
1. Vytvorčaść mastackich tekstaŭ jurydyčnymi i fizičnymi asobami ŭ Respublicy Biełaruś adbyvajecca paśla atrymańnia Litaraturnaj Licenzii.
2. Orhanami, adkaznymi za vydaču Litaraturnaj Licenzii, źjaŭlajucca: adździeł kultury i sportu Minskaha haradskoha, abłasnych i rajonnych vykankamaŭ, Sajuz vieteranaŭ, Sajuz žančyn, Biełaruski respublikanski sajuz moładzi, adździeł listoŭ Administracyi prezidenta, Darja Domračava, Pałata pradstaŭnikoŭ Nacyjanalnaha Schodu, Infarmacyjnaje ahienctva «BIEŁTA».
3. Termin dziejnaści Litaraturnaj Licenzii – 12 miesiacaŭ, paśla čaho piśmieńnik Respubliki Biełaruś abaviazany albo zdać skončany litaraturny tvor u vydaviectva Respubliki Biełaruś, albo źviarnucca pa novuju Licenziju. Ździajśnieńnie litaraturnaj dziejnaści pa praterminavanych ci padroblenych licenzijach nie dapuskajecca.
4. Pieradavać atrymanuju Litaraturnuju Licenziju treciaj asobie ci stvarać litaraturny tvor na padstavie pazyčanaj u niekaha Litaraturnaj Licenzii jość pravaparušeńniem.
5. Za vydaču Litaraturnaj Licenzii biarecca pošlina.
Raździeł druhi.
Stvareńnie litaraturnaha tvora
6. Stvareńnie litaraturnaha tvora piśmieńnikami Respubliki Biełaruś adbyvajecca ŭ nastupnym paradku:
- pradumvańnie fabuły; vybudoŭvańnie siužetu, pažadana ź jarka akreślenym hramadskim hučańniem;
- abmierkavańnie fabuły i siužetu na pasiedžańni Tvorčaha sajuza, čalcom jakoha źjaŭlajecca piśmieńnik;
- vypracoŭka sistemy piersanažaŭ; pažadana, kab u litaraturnym tvory było nie mieniej za 40% žančyn, adzin milicyjanier (asoba prapisanaja stanoŭča), adzin pradstaŭnik vykanaŭčaj viertykali, adzin ideołah, adzin siabra BRSM, nie mieniej za dvuch vieteranaŭ, adzin spartoviec, adzin žychar vioski; śvińni, kury, kot.
- abmierkavańnie piersanažaŭ na pasiedžańni adździeła kultury i sportu vykankama, atrymańnie papiaredniaha dazvołu na dalejšuju raspracoŭku sinopsisa;
- napisańnie sinopsisa ŭ farmacie Litaraturnaha Dziońnika z padrabiaznym ukazańniem, chto kudy pajšoŭ, i nakidam dyjałohaŭ. Vykarystańnie nienarmavanaj leksiki ŭ dyjałohach nieprymalnaje;
- pradstaŭleńnie Litaraturnaha Dziońnika na zaćvierdžańnie vykankama ci inšaha licenzavalnaha viedamstva;
- atrymańnie Litaraturnaj Licenzii na vytvorčaść tvora ŭ nastupnych formach: epapieja, raman, apovieść, apaviadańnie, narys, ese.
Raździeł treci.
Vydańnie i čytańnie litaraturnaha tvora
7. Stvareńnie litaraturnaha tvora bieź Litaraturnaj Licenzii – złačynstva, praduhledžanaje artykułam 233 Kryminalnaha kodeksa RB «Niezakonnaja pradprymalnickaja dziejnaść». Hetyja dziejańni karajucca aryštam na termin ad troch da šaści miesiacaŭ ci pazbaŭleńniem voli na termin da troch hadoŭ. Momantam nastupleńnia adkaznaści źjaŭlajecca krok adzin (pradumvańnie fabuły; vybudoŭvańnie siužetu) dla bujnoj litaraturnaj formy – raman, epapieja; krok piać (napisańnie sinopsisa) dla siaredniaj i małoj litaraturnaj formy (apovieść, apaviadańnie, narys, ese).
8. Hramadzianam Respubliki Biełaruś prapanujecca pilna sačyć za dziejnaściu pa pisańni natatak, sinopsisaŭ, dyjałohaŭ, mastackich apisańniaŭ; praduchilać sproby stvareńnia tymi, chto nie maje Litaraturnaj Licenzii, paetyčnych i prazaičnych frahmientaŭ na papiery, z dapamohaj elektronna-vyličalnych prystasavańniaŭ, kłavijatury mabilnych telefonaŭ i ekranaŭ tačpadaŭ – jak u publičnaj prastory, tak i na pryvatnym padvorku. Za niesvoječasovaje źviartańnie ŭ pravaachoŭnyja orhany asoba, što była śviedkaj sprobaŭ stvareńnia mastackich apisańniaŭ na papiery ci z dapamohaj elektronna-vyličalnych prystasavańniaŭ, pryciahvajecca da adkaznaści pa artykule 406 Kryminalnaha kodeksa «Niedaniasieńnie ab złačynstvie», u vypadku paŭtoru – za saŭdzielnictva ŭ dziejańniach, praduhledžanych artykułam 233.
9. Vydańnie litaraturnaha tvora bieź Litaraturnaj Licenzii, a taksama handal hetym tvoram i tym bolš sproby spažyvańnia jaho ŭ formie čytańnia, zapaminańnia, publičnaha dekłamavańnia, pierasyłki ci h. zv. «łajkańnia» ŭ sacyjalnych sietkach pryroŭnivajucca da artykuła 343 Kryminalnaha Kodeksu (raspaŭsiud parnahrafii).
Raździeł čaćviorty.
Uviekaviečańnie litaraturnych tvoraŭ i «litaraturnaja kłasika»
10. Z metaj prapahandy zdarovaha ładu žyćcia i kanstruktyŭnaj litaratury ŭ piacihadovy termin Litaraturnyja Licenzii pavinnyja być vydadzienyja taksama na tvory prozy i paezii, składzienyja ŭ hady, što papiaredničali vychadu Ukaza. Handal tvorami «litaraturnaj kłasiki», što nie majuć Litaraturnaj Licenzii zabaronieny.
11. Na tvory nastupnych aŭtaraŭ: S. Piasecki, V. Bykaŭ, N. Arsieńnieva – Litaraturnych Licenzij nie davać u poŭnym abjomie; na tvory U. Karatkieviča, P. Hałavača, U. Duboŭki, Ł. Hienijuš Litaraturnyja Licenzii vydavać abmiežavana, paśla pravierki repiertuaru.
12. Pryhadvać u razmovach, pierakazvać siužety, prosta pamiatać ci dobra vykazvacca pra piersanažaŭ tvoraŭ kłasiki, jakija nie majuć Litaraturnaj Licenzii, niedapuščalna.
