U Biełarusi 17 vieraśnia pryniata ličyć paŭaficyjnym «Dniom uźjadnańnia».
Pa ironii, nasamreč niama inšaj daty biełaruskaj historyi, jakaja b pakidała takoje dvajakaje, takoje «padzielenaje» pačućcio, jak hety samy «Dzień uźjadnańnia».
Z adnaho boku, ličycca, što ŭźjadnańnie Biełarusi ŭ ramkach adnoj administracyjnaj adzinki - heta dobra. Niama roźnicy, pad jakim akupantam być, ale važna, što amal usia biełaruskaja supolnaść narešcie apynułasia ŭ ramkach adnych dziaržaŭnych miežaŭ.
Skončyłasia polskaja akupacyja zachodniaj častki Biełaruskaj Narodnaj Respubliki, dzie biełarusy sutykalisia z žorstkaj dyskryminacyjaj.
Da 1939 hodu byli začynienyja ŭsie biełaruskija škoły na terytoryi Zachodniaj Biełarusi. Ź lehalnaha pola polskimi ŭładami vycisnutyja ŭsie biełaruskija palityčnyja arhanizacyi. Mnohija biełaruskija dziejačy siadzieli za kratami za svaju palityčnuju dziejnaść.
Miž tym, nijakaha vyzvaleńnia, nijakaj palohki, dałučeńnie Zachodniaj Biełarusi da maryjanetkavaj BSSR u składzie tatalitarnaj savieckaj imperyi nie pryniesła.
Razam z uźjadnańniem na Zachodniuju Biełaruś pryjšoŭ čyrvony teror, kalektyvizacyja, masavyja represii i rusifikacyja.
Ničoha hetaha nie było ŭ «panskaj Polščy», dzie, miž inšym, adkrytyja biełaruskija niezaležniki navat abiralisia ŭ Sojm.
Zhubiŭšy hałavu, pa vałasach nia płačuć:
rasstralanym u Kurapatach, sasłanym u Sybir i Kazachstan biełarusam napeŭna ž było b lepiej žyć pry trojčy praklataj «Druhoj Rečy Paspalitaj», čym zahinuć u savieckim kancentracyjnym lahiery.
I navat nacyjanalnaja zachodniebiełaruskaja intelihiencyja lepiej by žyła ŭ padzielenaj Biełarusi, čym hinuła va «ŭźjadnanaj».
Čaho nie škada ŭ dadzienaj sytuacyi, dyk heta polskuju dziaržavu i pakryŭdžany polski nacyjanalny honar.
U peŭnym sensie Polšča atrymała raspłatu za ŭłasny «Pakt Mołatava-Rybentropa» z Savieckim Źviazam - Ryskuju mirnuju damovu 1921 hoda, jakaja i ŭstalavała raskoł Biełarusi na Zachodniuju i Ŭschodniuju.
Polskaja dziaržava nie zachacieła tady pryznavać Biełaruś i ličycca ź jaje intaresami? Polšča admoviłasia pryznavać paŭnamoctvy delehacyi BSSR na pieramovach u Ryzie, a delehacyja ad BNR navat nie była zaprošanaja da dyjalohu?
U takim vypadku nie vypadaje aburacca z taho, što z polskimi intaresami ŭ niejki momant hetaksama nie paličylisia.
Dyk jakuju acenku my možam dać padziejam 17 vieraśnia 1939 hodu? Lepš by Zachodniaja Biełaruś była vyzvalenaja brytancami ci amerykancami, a nie savietami. A jašče lepiej - vyzvaliłasia b sama.
A skłałosia tak, što
indyvidualnamu čałavieku ŭźjadnańnie pryniesła adno licha zamiest inšaha, pryčym licha časta jašče bolšaje, čym była polskaja akupacyja.
Złačynstva na złačynstva. Zabojstva na zabojstva. U 1921 hodzie złačynstva ździejśnili palaki, u 1939 udvaja bolej złačynstvaŭ ździejśnili nacysty i SSSR. Pładzili i pładzili zło na niaščasnaj biełaruskaj ziamli ŭ toj čorny čas jaje historyi.
