Juryj Łucenka raskazvaje pra formułu zmahańnia ź sieparatystami, tłumačyć, čamu ŭvarvańnie Pucina ŭžo niemahčymaje i z-za čaho nie daviaraje Łukašenku.
Jeŭraradyjo: Nie mahu nie ŭzhadać vaš sumny dośvied palitviaźnia — dla našaj krainy heta aktualnaja pytańnie. Ci prymianialisia da vas psichałahičny i fizičny ŭcisk, čym palitzek Łucenka adroźnivaŭsia ad «zvyčajnych» zekaŭ ukrainskaj turmy?
Juryj Łucenka: Va Ukrainie niama toj savieckaj sistemy, što zastałasia ŭ Biełarusi. Turmy jašče carskaha pieryjadu. Ja siadzieŭ u kamiery śmiarotnikaŭ 1851 hoda budaŭnictva, ale piersanał staviŭsia da mianie dastatkova pavažliva. Ja b skazaŭ, što ŭ mianie byŭ ahulny status vajennapałonnaha. Zrazumieła, što jak eks-kiraŭnik MUS ja znachodziŭsia ŭ kamierach, dzie ŭtrymlivajucca eks-milicyjaniery. I ŭ hetym była svaja prablema: zrazumieła, što tam znachodzilisia i tyja, chto trapiŭ tudy ŭ vyniku dziejańniaŭ Departamienta ŭnutranaj biaśpieki, jakim ja kiravaŭ — chabarniki, kryšavalniki narkatrafiku i hetak dalej. U adnym łahiery sa mnoj znachodzilisia tyja try milicyjaniery, jakija ŭ vyniku raskrytaha zabojstva žurnalista Hanhadze apynulisia za kratami. Faktyčna, ja ich źmianiŭ u łahiery. Zrazumieła, administracyja zrabiła ŭsio, kab u mianie nie było ŭmoŭna daterminovaha vyzvaleńnia — mnie byli abjaŭlenyja farmalnyja vymovy, mianie sprabavali na samym pačatku «ŭziać na złom», pasadziŭšy ŭ samuju «žorstkuju» kamieru. Prymianiali da mianie i psichałahičny ŭcisk: vadzili na łancuhu pa Hienieralnaj prakuratury na vačach u syna, na vačach ŭ tych, chto viedaŭ mianie jak ministra. Heta byli sproby złamić maju čałaviečuju hodnaść. Ale nie na taho patrapili! Adzinaje, pra što mahu skazać, jak pra katavańni, heta admova ŭ pradstaŭleńni miedycynskich pasłuh. Paśla taho, jak usie sudovyja instancyi admovili mnie ŭ zadavalnieńni isku ab niepravavym sposabie majho aryštu, ja abjaviŭ haładoŭku. Haładaŭ 32 dni. Skončyłasia heta krovaźlićciom u straŭniku, paśla čaho mianie adpravili nie ŭ sančastku, a ŭ kamieru. U mianie pačalisia vialikija prablemy sa zdaroŭjem, adnak mnie admaŭlali nie tolki ŭ lačeńni, ale navat u dyjahnostycy. Tolki paśla hetaha Jeŭrapiejski sud pryznaŭ moj aryšt niezakonnym, a admovu ŭ lačeńni katavańniem. Ale adznaču, usio heta adbyvałasia pa rašeńni vyšejšaha kiraŭnictva, a miedpiersanał, achoŭniki turmy i łahiera stavilisia da mianie łajalna i sa spačuvańniem.
Jeŭraradyjo: Na volu vy vyjšli dziakujučy mižnarodnamu ŭcisku. A voś u vypadku ź biełaruskimi palitviaźniami hety ŭcisk stanoŭčaha vyniku amal nie daje. Ci jość u mižnarodnaj supolnaści takija ryčahi ŭpłyvu na aŭtarytarnyja režymy, kab dabivacca vyzvaleńnia palitviaźniaŭ?
Juryj Łucenka: Majo vyzvaleńnie stała vynikam ucisku mižnarodnaj supolnaści i hulni ŭkrainskaha dyktatara ŭ jeŭraintehracyju. Maja svaboda była pieradapłataj za praciah jeŭraintehracyjnaha pracesu, jaki Janukovič vykarystoŭvaŭ dla pavialičeńnia svaich asabistych zarobkaŭ u Kramli. Išła šmatuzroŭnievaja hulnia, i tolki praz heta Łucenka zmoh na paŭhoda raniej atrymać svabodu. Ale ja nie dumaju, što suprać dyktataraŭ efiektyŭnyja tyja miery, jakija prymianialisia dla majho vyzvaleńnia. Projhryš u Jeŭrapiejskim sudzie, asudžeńnie ŭ Jeŭrapiejskim parłamiencie, zajavy ABSIE, lidaraŭ Jeŭropy i Amieryki mała chvalujuć dyktataraŭ u zvyčajnym žyćci. Ja liču, što adzinym mietadam ucisku mohuć być tolki kompleksnyja ekanamičnyja sankcyi niepasredna ŭ adnosinach da dyktatara, jaho biźniesu, jaho rachunkaŭ. I samaje hałoŭnaje, navat siektaraŭ ekanomiki. Ja razumieju, što heta bje pa intaresach pracoŭnych, ale ŭrešcie hetyja karotkaterminovyja prablemy mohuć być kampiensavanyja narmalnym žyćciom u narmalnaj krainie paśla źviaržeńnia dyktatury.
Jeŭraradyjo: Padčas biełaruskich akcyj pratestu časta čuŭ vokličy: «Milicyja z narodam!». Byli takija vokličy i padčas Majdana ŭ Kijevie. Ale ni ŭ nas, ni ŭ vas pierachodzić na bok naroda milicyja nie śpiašajecca. Skažycie, jak były ministr unutranych spraŭ, milicyjanty pa inšamu bačać žyćcio, nie tak, jak astatnija ludzi, ci jany nie mohuć pierastupić praz prysiahu, zahad i hetak dalej?
Juryj Łucenka: Ja zaŭsiody vystupaŭ suprać takich vokličaŭ padčas akcyj pratestu. Heta, chutčej, nie śćviardžeńnie, a nadzieja. A prasić ab niečym ŭzbrojenych i dobra apłačanych ludziej nie varta. Milicyja moža pierajści tolki na bok pieramožcy — tak pabudavanaja hetaja sistema. Kijeŭskaja milicyja viedała mianie ŭ tvar, ja zachodziŭ u mašynu z «Bierkutam» i 40 chvilin razmaŭlaŭ ź imi, jany pamiatali, što abodva maich syny chadzili ŭ spartzał razam ź imi, što ja im budavaŭ internaty, pavyšaŭ zarobak, nikoha nikoli nie padstaviŭ pad idyjockija palityčna matyvavanyja zahady. Padčas razmovy jany vykazvali mnie svaju pavahu, a praz 10 chvilin bili pałkaj pa hałavie da straty prytomnaści. Heta ludzi, jakija vykonvajuć zahad, ludzi, jakija pavažajuć tolki siłu i mohuć pierajści na druhi bok tolki pad ciskam siły. Kijeŭskaja milicyja pierajšła na bok naroda tolki tady, kali Janukovič źbieh z krainy i ludzi ŭziali ŭładu ŭ svaje ruki. Voś tady milicyja stała častkaj hetaj ułady. I toje, nie ŭsia. Toje ž samaje i ŭ vas: prasić, kab milicyja pierajšła na bok naroda va ŭmovach, pakul narod słabiejšy, biessensoŭna. Treba prademanstravać siłu, i tady milicyja budzie častkaj hetaj siły.
Jeŭraradyjo: Ciapier vy pazaštatny daradca prezidenta Piatra Parašenki. U jakoj śfiery dajacie parady i ci prysłuchvajecca da ich kiraŭnik krainy?
Juryj Łucenka: Ciapier, kali my z vami razmaŭlajem, ja znachodžusia ŭ Łuhanskaj vobłaści ŭ (śmiajecca) atačeńni aŭtamatčykaŭ. Pierš za ŭsio mianie ciapier cikavić, i parady buduć na adpaviednuju temu, jak zabiaśpiečyć vykanańnie hałoŭnaha pieradvybarnaha abiacańnia prezidenta — dabicca miru na ŭschodzie Ukrainy. Tut formuła vielmi prostaja: siła-praca-dyjałoh. Siła suprać terarystaŭ, praca — dla narmalnych ludziej, jakija chočuć mirna žyć i zarablać u niepadzielnaj Ukrainie, i dyjałoh z tym, u kaho jość kryŭdy na ŭkrainskuju dziaržavu, ale chto hatovy ŭsie pytańni vyrašać za stałom, a nie z aŭtamatam u rukach. Aproč taho, ja daju parady ab ahulnapalityčnym kursie. Da prykładu, nakont terminovaj nieabchodnaści praviadzieńnia daterminovych parłamienckich vybaraŭ. Upeŭnieny, što poŭnaja pierazahruzka palityčnych elit Ukrainy — adziny šlach da abnaŭleńnia krainy. Pasada prezidenta, asabliva ŭ miežach parłamiencka-prezidenckaj respubliki, heta surjozny, ale tolki pieršy krok da źmieny palityčnaj sistemy krainy. Nieabchodnyja vybary ŭ novy ŭkrainski parłamient. Pryčym, na novym demakratyčnym padmurku. Havorym i pra inšyja rečy, ale nie ŭsie jany publičnyja, i ja nie mahu pra ich kazać navat u intervju pavažanamu Jeŭraradyjo.
Jeŭraradyjo: Šmat razmoŭ idzie pra namier Kijeva pravieści pieramovy ź sieparatystami, kab takim čynam pasprabavać dabicca mira. Vy sapraŭdy ličycie, što spynić usio toje, što siońnia adbyvajecca na ŭschodzie Ukrainy možna šlacham pieramoŭ, spynieńnia stralaniny?
Juryj Łucenka: Tut treba raźmiažoŭvać usio ž taki. My majem spravu z ruskimi dyviersantami, i z hetymi ludźmi niemahčyma damaŭlacca. Navat kali našy ludzi ŭvachodziać ź imi ŭ niejkija niefarmalnyja kantakty, to tyja pryznajucca: heta ŭsio idyjatyzm, ale patrebnaja kamanda na adychod. I pad ciskam suśvietnaj hramadskaści Pucin usio bližej da taho, kab addać taki zahad. Praŭda, siońnia (razmova adbyvałasia 12 červienia — Jeŭraradyjo) jon vystaviŭ novyja ŭmovy: maŭlaŭ, niachaj Ukraina spačatku ŭzhadnić kabalny hazavy kantrakt, a potym, moža być, adyduć vajennyja śpiecyjalisty (a faktyčna dyviersanty), z terytoryi Ukrainy. Druhi siehmient — heta ŭkrainskija bandfarmavańni, jakija prosta rabujuć ludziej. Z hetymi nie moža być nijakaha dyjałohu. Jość tolki prapanova: skłaści zbroju i toj, chto nie maje dačynieńnia da ciažkich złačynstvaŭ, budzie amnistavany. Chto nie składzie zbroju da peŭnaha času, budzie źniščacca. Treciaja častka — heta ludzi, jakija byli ŭ samym prynižanym stanie ŭsie hetyja 20 hadoŭ i jakija siońnia ad adčaju, ad taho, što jany raby ŭ svajoj krainie, pačali nieprymalna siabie pavodzić. Im taksama prapanoŭvajecca amnistyja, decentralizacyja ŭłady, jakaja praduhledžvaje ich prava abrać sabie novych deputataŭ miascovych savietaŭ Daniecka i novych deputataŭ parłamienta ad Daniecka. Naniać sabie tych palitykaŭ, jakija buduć pradstaŭlać ich intaresy, a nie intaresy praviačaj mafii Janukoviča. Z takimi ludźmi my hatovyja razmaŭlać. Aproč taho, jość haspadarčyja, palityčnyja, administracyjnyja elity hetaha kraju, ź jakimi, biezumoŭna, my padtrymlivajem dyjałoh i jaho nieabchodna farmalizavać u vybarčy praces. Jašče raz paŭtaru: siła-praca-dyłoh. Heta siońniašniaja naša palityka.
Jeŭraradyjo: Siońnia ŭ bataljonie «Danbas» za Ukrainu i suprać sieparatystaŭ vajujuć 15 biełarusaŭ. Ale surazmoŭcy Jeŭraradyjo śćviardžajuć, što takich žadajučych uziać u ruki zbroju ŭžo nie mienš za niekalki sotcień. Dapamahčy ŭkraincam chočuć pa roznych źviestkach i hruziny, i rasijanie, i hramadzianie inšych krain. Ale ŭ Nachvardyju ich nie biaruć, bo zamiežnikam nielha. Jak vy ličycie, moža, uładam treba było pryniać adpaviednaje rašeńnie, kab hetyja ludzi mieli mahčymaść dapamahčy vašaj krainie?
Juryj Łucenka: Ja dumaju, što ŭ vajennych padraździaleńniach pavinny nieści słužbu hramadzianie Ukrainy. My nie možam sabie dazvolić nazirać za tym, jak hramadzianie inšych krain buduć ryzykavać svaim žyćciom za našu niezaležnaść. Sprava ŭ tym, što niezaležnaść krainy pavinna niešta važyć dla kožnaha z ukraincaŭ. Tolki «ciažkija» rečy źjaŭlajucca važnymi. Usio, što lohka dajecca, jak dałasia nam niezaležnaść u 1991 hodzie, cenicca słaba. Tamu siońnia ŭkraincy pavinny «vykuplać» svaju svabodu i niezaležnaść. Kožny z nas. Zamiežnyja hramadzianie pavinny vitacca, kali jany dapamahajuć hetamu pracesu. Ale akramia słužby sa zbrojaj u rukach jość inšyja sposaby dapamahčy ŭkrainskaj armii. Tyłavaja, haspadarčaja, raźviedvalnaja — lubaja dziejnaść moža vitacca. Ale jašče raz paŭtaru, i heta maja ćviordaja pazicyja jak siłavika, jak palityka, jaki dumaje nie tolki pra pieramohu, ale i pra dzień paśla jaje, pavinny być tolki dziaržaŭnyja ŭzbrojenyja farmavańni, jany pavinny składacca tolki z ukrainskich hramadzian i heta pavinna stać spravaj honaru i hodnaści dla kožnaha ŭkrainca. Bratam-biełarusam, dapamohu z boku jakich my zaŭždy adčuvali na Majdanie, treba dać mahčymaść i siońnia akazvać nam svaju padtrymku, ale nie ŭ militarnaj formie.
Jeŭraradyjo: Kiraŭnik Biełarusi padčas apošniaha vizitu ŭ Kijeŭ vykazaŭsia ŭ padtrymku niepadzielnaści Ukrainy. Vy vierycie ŭ ščyraść jaho słoŭ? Bo asobnyja vajennyja ekśpierty vykazvajuć pieraściarohu, što rasijskija vojski mohuć uvarvacca va Ukrainu i z terytoryi našaj krainy…
Juryj Łucenka: Dyktatary vielmi pieramienlivyja. Kožny ź ich najpierš dumaje pra asabistyja intaresy, a nie pra intaresy dziaržavy, a tym bolš nie pra intaresy susiedniaj dziaržavy. Tamu ja ź vialikaj dolaj niedavieru słuchaju vystupy Łukašenki, choć jany padkuplajuć svajoj družalubnaściu. Ale ja zaŭždy pamiataju, što jaho pazicyja zaŭždy mianiajecca ŭ zaležnaści ad vynikaŭ sustrečy ŭ Kramli. Całkam mahčyma, što jamu ŭ čarhovy raz prapanujuć źnižku na naftu, haz, prefierencyi dla jaho siamiejnaha biźniesu albo prosta nahadajuć pra jaho asabisty los i… Jaho pazicyja nieadnarazova mianiałasia ŭ dačynieńni da klučavych pytańniaŭ biaśpieki va Uschodniaj Jeŭropie! Tamu mnie, biezumoŭna, pryjemna čuć słovy padtrymki ad kiraŭnika brackaj dziaržavy, ale staŭlusia da ich ź vialikaj dolaj niedavieru. Karaciej, ničoha novaha, pryncyp parabiełuma: chočaš mira — rychtujsia da vajny! Miaža pa ŭsim pierymietry Ukrainy pavinna być nadziejna abaronienaja.
Jeŭraradyjo: I ź biełaruskaha boku taksama?
Juryj Łucenka: Ja nie vieru ŭ toje, što biełarusy navat u małoj stupieni chočuć vajny z Ukrainaj. Ale ŭžo ništo mianie nie ździŭlaje ŭ pavodzinach Kramla, jaki moža całkam spakojna vykarystać terytoryju vašaj dziaržavy. Sprava ŭ tym, što palityka Pucina ŭsio bolš nahadvaje palityku Hitlera 1938 hoda. I palityka Jeŭropy ŭsio bolš nahadvaje tuju biazzubuju palityku strymlivańnia vidavočnaj ahresii. I kali chtości dumaje, što «Linii Mažyno», jakuju my źbirajemsia budavać na miažy z Rasijaj, budzie dastatkova, a Bielhija, jak niejtralnaja kraina budzie zabytaja, to Hitler, da prykładu, spakojna prajšoŭ tankavym klinam praz farmalna niejtralnuju krainu. Čamu heta ž nie moža zdarycca ź Biełaruśsiu? Niama adkazu. Tamu, na žal, ukrainskaja dziaržava pavinna mieć umacavanuju miažu pa ŭsim svaim pierymietry. Taki košt suisnavańnia pobač z dyktatarskimi dziaržavami.
Jeŭraradyjo: Vy admaŭlajeciesia ad taho, kab hramadzianie inšych krain sa zbrojaj u rukach dapamahali adstojvać niezaležnaść i niepadzielnaść krainy, i ŭ toj ža čas kažacie, što supraćstajać vam nie stolki niejkija sieparatysty, a cełaja kraina — Rasija. Vy vierycie, što zdolejecie spravicca z takim monstram samastojna?
Juryj Łucenka: Tak. I paćvierdžańnie hetamu — tysiačahadovaja ŭkrainskaja historyja. Tak, faktyčna ŭsia naša historyja heta palihon, žyćcio na palihonie pamiž tryma suśvietnymi cyvilizacyjami. Tym nie mienš, Ukraina była, jość i budzie. Nikomu jaje nie ŭdałosia pieraŭtvaryć u niejkuju Małarosiju ci hubierniu. I kolki ni źniščali ŭkraincaŭ, my ŭsio adno žyvyja. Ja ŭpeŭnieny, što ŭ takich vojnach nielha ličyć kolkaść sałdat, kolkaść nasielnictva, jak i kolkaść tankaŭ ci samalotaŭ. U takich vojnach spracoŭvaje duch, viera, zdolnaść da samaachviaravańnia. Ukraina ŭsio heta prademanstravała na Majdanie i ciapier demanstruje padčas padziej na uschodzie. Da hetych padziej u nas sapraŭdy była amal źniščanaja armija, ale ŭžo siońnia my majem adnosna bajazdolnuju armiju. Zrazumieła, daviadziecca jašče šmat pracavać, ale duch naroda nadzvyčaj vysoki. Ja ŭpeŭnieny, što vajennaje ŭvarvańnie Pucina ŭ hetych umovach užo niemahčymaje. Pucin zrabiŭ usio, kab Ukraina stała adzinaj krainaj, potym jon zrabiŭ usio, kab pieravažnaja bolšaść ukraincaŭ zachacieła ŭ Jeŭrapiejski Sajuz, i ciapier jon zakančvaje rabić apošniuju pracu — kab bolšaść ukraincaŭ zachacieła pad abarončy «parason» NATO. Jon robić patrebnuju pracu! Ale kali biez humaru, to «ŭkrainskaja chvala», chvala ŭśviedamleńnia siabie hramadzianinam niezaležnaj krainy, siońnia dasiahnuła poŭdnia Ukrainy. Za vyklučeńniem Danbasa, jak najbolš składanaha, depresiŭnaha, postsavieckaha rehijona na terytoryi krainy. Usia astatniaja Ukraina ŭśviadomiła siabie niezaležnaj krainaj. Ja ŭpeŭnieny, što złamić tankami duch nie zdoleje nichto, navat Pucin.
Jeŭraradyjo: Ale ci ŭdasca adstajać Danbas? Kab nie było tut «prydniastroŭskaha varyjantu», da prykładu?
Juryj Łucenka: Užo mahu ćviorda harantavać — nie budzie. Takaja niebiaśpieka była, ale my prajšli samy niebiaśpiečny pieryjad, i na siońniašni dzień adździaleńnie fejkavaj dziaržavy ŭžo niemahčymaje, bo miascovaje nasielnictva ŭ svajoj pieravažnaj bolšaści nie padtrymlivaje dziejnaść bandfarmavańniaŭ i rasijskich dyviersijnych hrup. Usio heta zaciahvajecca tolki tamu, što my, ukraincy, nie dziejničajem mietadami rasijan u Čačni. My nie zdolnyja nanosić udar pa terarystach, źniščajučy miascovaje nasielnictva. Dla nas navat tyja, chto ŭčora chadziŭ z prarasijskimi łozunhami, — hramadzianie svajoj krainy. My nie možam abstrelvać, da prykładu, panelny žyły dom, na čaćviortym paviersie jakoha staić kulamiotnaje hniazdo terarystaŭ. Dla nas heta nieprymalna! Ruskija tak rabili, my tak rabić nie budziem. U nas zaciahvajecca hetaja antyterarystyčnaja kampanija, ale zatoje ŭ nas praktyčna niama achviar siarod mirnaha nasielnictva. My ciažka viadziem vyzvalenčuju vajnu, ale ŭžo siońnia vidavočna, što jana padtrymlivajecca nie tolki bolšaściu ŭkrainskaha nasielnictva, ale i bolšaściu nasielnictva Danbasa. Ad złačynstvaŭ miascovych bandfarmavańniaŭ i vidavočnaj rasijskaj ahresii stamilisia ŭsie. Usio budzie dobra. Siońnia ja mahu zapeŭnić vas u tym, što Danbas budzie ŭkrainskim.
Jeŭraradyjo: Nakolki vysoka vy aceńvajecie vierahodnaść novaha Majdana? Nibyta ŭžo šmat niezadavolenych dziejnaściu prezidenta Parašenki.
Juryj Łucenka: Vierahodnaść novaha Majdana nievialikaja, ale prezident Parašenka sapraŭdy ŭziaŭ na siabie vielmi śmiełaje abaviazalnictva. Jon pryjšoŭ da ŭłady ŭ pierałomny momant u historyi Ukrainy i ŭpieršyniu ščyra ahučyŭ płan budučaha — paŭnavartasny ŭdzieł u ES. Heta vialikaja zadača, heta kałasalny vyklik dla Ukrainy i dla jaho, jak kiraŭnika dziaržavy. Da ŭsiaho, jon skazaŭ pra mietady dasiahnieńnia hetaj mety: mir na ŭschodzie i reformy pa ŭsioj krainie. Zrazumieła, heta vielmi składana, heta lahčej skazać, patłumačyć, zapłanavać, čym zrabić. A ŭkraincy vielmi stamilisia za 23 hady niavyznačanaści, jany vielmi chočuć pačać pracavać. I mienavita tamu prajšli tolki try pracoŭnyja dni ŭ prezidenta, a ŭ nas užo pytajucca: «Čamu armija jašče nie pieramahła?». Jašče nie pryznačany nivodny novy kiraŭnik pa prezidenckaj linii va ŭradzie, a ŭ nas užo pytajucca: «Čamu reformy nie praviedzienyja?». Jość peŭnaje hałavakružeńnie ad pośpiechaŭ va ŭkrainskich revalucyjanieraŭ, jość «kanapavyja» ekstremisty, jakija dakładna viedajuć, jak usio heta robicca, ale tolki sa svajoj kanapy albo ad manitora kampjutara. Ja ŭsio heta razumieju i dobra da hetaha staŭlusia, bo my žyviom u demakratyčnaj krainie, dzie krytyka źjaŭlajecca častkaj prahresu. Tam, dzie krytyka «zdarovaja», tam, dzie ŭładzie nie dajuć «zabycca», adździalicca ad ludziej, heta treba vitać. Uvohule, my va Ukrainie majem piatuju ŭładu: aproč troch viadomych halin ułady i čaćviortaj ŚMI my ciapier majem piatuju ŭładu, karystalnikaŭ interneta. Jany sapraŭdy surjozna ŭpłyvajuć na ŭkrainskuju palityku i na ŭładu. Tyja razumnyja ludzi, jakija tam viaduć prafiesijnuju dyskusiju, nam vielmi dapamahajuć.
Jeŭraradyjo: U dadzieny momant vy znachodziciesia ŭ zonie bajavych dziejańniaŭ, vyvučajecie situacyju i abstanoŭku. Vy ŭpeŭnieny, što miascovaje kiraŭnictva daść vam mahčymaść daviedacca ŭsiu praŭdu pra isnujučyja prablemy ŭ padraździaleńniach, jakija biaruć udzieł u ATA? I kali heta atrymajecca, vas potym pačujuć naviersie?
Juryj Łucenka: Nu, Łucenka — śpiecyfičny ministr. Ja ž da svajho pryznačeńnia ŭ MUS nikoli nie pracavaŭ u hetaj sistemie. Ja pieršy cyvilny ministr. I tamu vielmi tonka adčuvaju sproby «ašukanstva». Užo na pieršym błok-paście ja adździaliŭsia ad hrupy aficeraŭ, jakija mianie supravadžali i sustrakali, i pahavaryŭ z radavymi bajcami. Zaraz budu razmaŭlać z nasielnictvam. Paviercie, ja viedaju, jak zdabyvać infarmacyju «źnizu» i jak nie daviarać «parkietnym hienierałam». Choć tut ja sustrakaju i bajavych hienierałaŭ, svaich starych znajomych, supracoŭnikaŭ milicyi, jak viedaju i šmat kaho z kiraŭnikoŭ administracyi. Ale najpierš mianie cikavić infarmacyja ad bajcoŭ na błok-pastach i infarmacyja ad miascovaha nasielnictva. Dla hetaha ja siudy i prybyŭ. Mapu bajavych dziejańniaŭ prezidentu dakładuć i bieź mianie. A mnie nieabchodna razumieć nastroi nasielnictva, prablemy bajcoŭ.
Jeŭraradyjo: Vaš pryjezd u zonu bajavych dziejańniaŭ nie byŭ sakretam. Nie baiciesia, što vas vykraduć sieparatysty ci padstrelić snajpier?
Juryj Łucenka: Vaŭka bajacca — u les nie chadzić! Zrazumieła, prymajucca miery biaśpieki… Ale razumiejecie, ja dakładna viedaju, što niejkim inšym čynam zdabyć nieabchodnuju infarmacyju ja nie mahu. Mnie patrebny asabisty kantakt z bajcami, ź mirnym nasielnictvam, z kamandzirami siaredniaha ŭzroŭniu. Usio maje svoj košt, ale ja dumaju, što ŭsio budzie narmalna.
Jeŭraradyjo: Šmat kažuć pra toje, što ahienty Kramla zasieli ŭ kiraŭnictvie Minabarony, SBU, milicyi, inšych strukturach. Jak vy aceńvajecie hetu pahrozu i što robicca dla taho, kab pazbavicca ad hetych ahientaŭ?
Juryj Łucenka: Heta praŭda. Sapraŭdy, ukrainskija struktury, asabliva vajennyja, siłavyja, prasiaknutyja maskoŭskaj ahienturaj. I my heta adčuvajem. Biezumoŭna, heta vyklik dla ŭkrainskaj dziaržavy, dla novaha ŭkrainskaha kiraŭnictva. Vy ž razumiejecie, što šmat čaho ja vam u hetym intervju skazać nie mahu. Skažu adno: my heta viedajem i vielmi chutka heta budzie vyniščana. Darečy, vajennaja situacyja źjaŭlajecca vielmi dobrym vyznačalnikam — chto jość chto? My ciapier dobra bačym i sapraŭdnych bajcoŭ, i «kardonnych vajak», my bačym sapraŭdnych hienierałaŭ i parkietnych lizabludaŭ. Usio vyjaŭlajecca vielmi prosta. U tym liku, i rasijskaja ahientura. Jana taksama prajaviła siabie va ŭsioj pryhažości. Na žal, heta praŭda: i ministr abarony, i načalnik SBU, i inšyja kiraŭniki viedamstvaŭ byli pramymi ahientami Kramla. Jany nie chavajučysia cynična źniščali ŭkrainskuju armiju i ŭkrainskija siłavyja struktury ciaham apošnich troch hadoŭ. Prosta źniščali! Tym nie mienš, my vystajali ŭ samy ciažki pierachodny pieryjad biezuładździa, i ciapier, majučy lehitymnaha usienarodna abranaha prezidenta, jaki atrymaŭ padtrymku absalutna va ŭsich rehijonach krainy, my spadziajemsia na bolš chutkija tempy pieramien. U tym liku, i ŭ hetym dačynieńni.
Jeŭraradyjo: Pazaštatny daradca prezidenta — heta nie aficyjnaja pasada. Vam nijakaha partfiela nie prapanoŭvali ci vy nie pahadzilisia?
Juryj Łucenka: Liču, što ja pavinien prajści čyścilišča vybaraŭ. Ja chaču viarnucca ŭ farmalna aktyŭnuju ŭkrainskuju palityku nie praz pryznačeńnie, navat kali heta pryznačeńnie pavažanaha mnoj prezidenta, a praz abrańnie ŭkrainskim narodam. Heta maja pazicyja. U toj ža čas, ja chaču padkreślić, što palityka nie maje na mecie atrymańnie partfielaŭ ci pasad. Heta maje pierakanańni i maja pazicyja. Ja chaču demanstravać toje, što palityka nie moža vyznačacca vyklučna karyściu. I vajavać sa svaimi za kresła ŭ Kabminie — niesumlenna. I kali ja takija rečy kažu, to heta ž ja i pavinien demanstravać svaim prykładam — tak mianie baćka vučyŭ. Navat pieramožnaja revalucyja, navat pieramožnyja prezidenckija vybary nie abaviazkova pavinny prynieści mnie pasady. Ludzi pavinny ŭśviadomić, što palityka nie aznačaje kresła. Heta pieršaja pryčyna. Druhaja ŭ tym, što ja sapraŭdy viedaju, što reformy va Ukrainie mahčymyja nie tolki z novym prezidentam, ale, i heta abaviazkova, z novym parłamientam. Ja nakiravany na pachod u parłamient i budu rabić usio, kab tudy dajšoŭ vialiki atrad «pravajdaraŭ jeŭrapiejskich reform». Vybačajcie, ja bolš nie mahu havaryć — moj pakłon Biełarusi!
* * *
Daviedka Jeŭraradyjo: Juryj Łucenka z 2005 pa 2006 hady i z 2007 pa 2010-y — ministr unutranych spraŭ Ukrainy. U 2010 hodzie byŭ zatrymany supracoŭnikami SBU, a ŭ 2012-m byŭ pryznany vinavatym u ździajśnieńni słužbovych złačynstvaŭ i asudžany na 4 hady turmy. Jeŭrapiejski sud pa pravach čałavieka ŭ Strasburhu pryznaŭ zatrymańnie i aryšt Łucenki niezakonnymi. Na svabodu palityk vyjšaŭ u krasaviku 2013 hoda pa amnistyi, dziakujučy ucisku mižnarodnaj supolnaści. Na pazačarhovych vybarach prezidenta Ukrainy ŭ 2014 hodzie — davieranaja asoba Piatra Parašenki. Na siońniašni dzień — pazaštatny daradca prezidenta, kiraŭnik hramadzianskaj kampanii «Treciaja Ukrainskaja Respublika».
