15 krasavika ŭ anhlijskim Dartynhtanie miesiačnaja rezidencyja Biełaruskaha Svabodnaha teatra i teatralnaj łabaratoryi Fortinbras zaviaršyłasia premjeraj śpiektakla «Ščaślivych Kaladaŭ, mis Midaŭs ...».
Ideja śpiektakla ŭźnikła ŭ Natalli Kalady try hady tamu i była akreślenaja pracoŭnaj nazvaj «Treci poł». Da raspracoŭki temy padčas ekśpiedycyi ŭ Afryku i Paŭdniova-Uschodniuju Aziju, dzie hrupa naviedała Hanu, Tajłand i Małajziju, padklučylisia Mikałaj Chalezin i Uładzimir Ščerbań, jaki ŭ vyniku vyrašyŭ zaniacca pastanoŭkaj śpiektakla. Na praciahu ekśpiedycyi hrupa vyvučała prablemu «treciaha połu» — ludziej, vymušanych źviartacca da apieracyj i praceduraŭ pa źmienie połu.
U finalnuju viersiju śpiektakla ŭvajšli historyi ludziej, jakija žyvuć na čatyroch kantynientach.
Pieršyja dva tydni dartynhtanskaj rezidencyi byli padzielenyja na dva błoki — ranišni i viačerni. U pieršuju pałovu dnia Uładzimir Ščerbań repietavaŭ z asnoŭnym składam trupy, a Natalla Kalada i Mikałaj Chalezin vykładali svaje dyscypliny ŭ studentaŭ teatralnaj łabaratoryi Fortinbras, jakija dałučalisia da repietycyj u druhoj pałovie dnia. Na praciahu druhoj častki rezidencyi abjadnanaja trupa Svabodnaha teatra pracavała nad pastanoŭkaj razam, zaviaršyŭšy rabotu 15 krasavika i pakazaŭšy premjeru śpiektakla «Ščaślivych Kaladaŭ, mis Midaŭs...».
Nastaŭnik małodšych kłasaŭ, mister Aptan, napiaredadni Kaladnych vakacyj pačaŭ kurs pracedur pa źmienie połu i źjaviŭsia paśla Rastva pierad vučniami ŭ novym vyhladzie — nastaŭnicy mis Midaŭs. Ahresiŭnaja dyskusija ŭ presie i ckavańnie, jakuju raspačali suprać novaśpiečanaj nastaŭnicy šerah vučniaŭ i ich baćkoŭ, stała trahiedyjaj — mis Midaŭs zabiła siabie. Z hetaj historyi i pačynajecca śpiektakl «Ščaślivych Kaladaŭ, mis Midaŭs...».Nazva śpiektakla naradziłasia na praciahu rezidencyi, kali ŭ Vialikabrytanii, u hrafstvie Łankašyr, vybuchnuŭ skandał.
Režysior śpiektakla Uładzimir Ščerbań na pytańnie pra toje, jaki novy vyklik paŭstaŭ pierad Svabodnym teatram padčas hetaj pastanoŭki,adkazaŭ: «Tema hetaha śpiektakla — hiendernaja i sieksualnaja identyčnaść sučasnaha čałavieka — źjaŭlajecca vyklikam dla luboha teatra. Sučasny dramatyčny teatr nie choča dy i nie viedaje, jak kazać pra fizijałohiju čałavieka, ličačy hetuju temu niavartaj teatralnych padmostkaŭ. Vyklik heta i dla sučasnaha hramadstva, jakoje ŭładkavanaje takim čynam, što ŭ im niama miesca inšym; u jakim hiendernaja i sieksualnaja identyčnaść daŭno źjaŭlajecca palitykaj. Dla hetaha dastatkova pahladzieć na žudasnuju statystyku achviaraŭ transfobii. Transhiendery, intersieks, transieksuały -- adna z samych uraźlivych častak hramadstva, i heta ŭžo pytańnie sa śfiery pravoŭ čałavieka».
Ciaham miesiaca trupa źbirała i pierapracoŭvała vielizarnyja abjomy materyjału, sprabujučy asensavać jaho z dapamohaj teatralnaj movy. Sierbija, Ałbanija, Rasija, Indyja, Vialikabrytanija, Biełaruś -- tolki niekatoryja z krain, pradstaŭlenyja ŭ śpiektakli dakumientalnymi historyjami. U strukturu śpiektakla ŭvajšli taksama teksty Avidzija i Płatona, jakija źviartalisia da hetaj prablemy jašče ŭ dachryścijanski čas.
«Viadoma, pierad nami stajała składanaja mastackaja zadača: znajści takija vyraznyja srodki, jakija b dapamahli biez zališniaha maralizatarstva razabracca ŭ fobijach sučasnaha hramadstva i pry hetym zachavać adukacyjnuju funkcyju.A dla hetaha patrabavałasia poŭnaje pahružeńnie i prysvajeńnie prablemy», -- skazaŭ Uładzimir Ščerbań.
Natalla Kalada na pytańnie čamu mienavita da hetaj idei źviarnuŭsia Svabodny teatr, adkazała: «Nas zaŭsiody cikaviła tema identyčnaści. Napeŭna, heta dyktujecca našym pachodžańniem -- naroda, identyčnaść jakoha padviarhałasia napadam z samych roznych bakoŭ. I ŭdvaja cikavy adkaz na pytańnie: što pieramoža -- žadańnie čałavieka zdabyć svaju identyčnaść albo cisk hramadstva, jakoje nie cierpić lubych adychodaŭ ad ahulnapryniatych normaŭ? Čym bolš my pahružalisia ŭ temu, čym bolš trahiedyj my daviedvalisia, tym macniejšym rabiłasia naša žadańnie hučna raspavieści pra toje, pra što my daviedalisia".
Mabyć, upieršyniu za čas isnavańnia Svabodnaha teatra ŭ śpiektakli pryniali ŭdzieł praktyčna ŭsie ŭdzielniki nie tolki asnoŭnaj trupy, ale i teatralnaj łabaratoryi Fortinbras.Heta stała mahčymym šmat u čym dziakujučy padtrymcy hałandskaha Fondu Prynca Kłaŭsa, Dartington Hall Trust i patrona teatra Toma Stoparda, jaki ŭziaŭ na siabie finansavańnie pieralotu studentaŭ, apłatu ich viz i pajezdki ŭ Łondan na sumiesny vorkšop sa studyjcami brytanskaj teatralnaj kampanii Michael Grandage Production. Adna z krynic finansavańnia rezidencyi vyrašyła zastacca ananimnaj.
«Naša praca sa studentami teatralnaj łabaratoryi Fortinbras stałasia ci nie mienš važnaj padziejaj, čym pastanoŭka śpiektakla. My adbirali ich paŭhoda tamu pry dapamozie skajpa, hetak ža mieli znosiny, karektavali svaje dziejańni. Pa-sutnaści, rezidencyja ŭ Dartynhtanie stała našaj pieršaj vočnaj pracaj i jašče raz prademanstravała pravilnaść kursu na stvareńnie ŭłasnaj adukacyjnaj struktury, -- Fortinbras staŭ samaj mahutnaj kuźniaj kadraŭ dla Svabodnaha teatra », -- skazała dyrektar teatra Natalla Kalada.
