Фота: Кавалёў Сяргей / Vecteezy
Новае даследаванне, вынікі якога апублікаваныя ў часопісе JAMA Pediatrics, паказала, што празмерны кантакт дзяцей з рознымі гаджэтамі ў раннім узросце можа негатыўна паўплываць на тое, як яны ў далейшым будуць успрымаць сваё атачэнне і рэагаваць на яго.
Ранейшыя даследаванні здольнасці мозга фармаваць і рэарганізоўваць сінаптычныя сувязі, асабліва ў адказ на навучанне ці вопыт, паказалі, што змены ў сэнсарным вопыце могуць прывесці да зменаў у нейрасувязях мозга і паслужыць прычынай неадаптыўных паводзін.
Для таго каб выявіць узаемасувязь паміж уздзеяннем экрана і вынікамі апрацоўкі сэнсарнай інфармацыі, вучоныя апрацавалі вынікі назірання за больш як 1400 дзецьмі ў 12, 18 і 24 месяцаў. Іх бацькі запаўнялі спецыяльны апытальнік, які дазваляў вызначыць, як дзеці з дапамогай органаў пачуццяў (напрыклад, зроку, слыху, дотыку) успрымаюць і апрацоўваюць інфармацыю. Таксама яны пазначалі час, які дзіця бавіць за экранам.
Бацькі ацэньвалі частату адказаў дзяцей на сэнсарныя падзеі па спецыяльнай 5-ступеньчатай шкале. Пункты сэнсарнага профілю былі згрупаваныя ў чатырох квадрантах — нізкая рэгістрацыя (не заўважаюць сэнсарных стымулаў), пошук адчуванняў (актыўны пошук сэнсарных стымулаў), сэнсарная адчувальнасць (лёгкая раздражнёнасць сэнсарнымі стымуламі), пазбяганне адчуванняў (актыўнае пазбяганне сэнсарных стымулаў).
У сваю чаргу ўнутры кожнага квадранта выдзяляюцца катэгорыі тыповых, высокіх і нізкіх сэнсарных паводзін.
Даследаванне паказала, што ў 12-месячным узросце тыя дзеці, што бавілі час за экранам, мелі ў два разы больш шанцаў патрапіць у высокую катэгорыю нізкай рэгістрацыі, чым дзеці, якія не мелі такога вопыту. Гэта значыць, што яны не рэагавалі на многія рэчы, на якія іх равеснікі звычайна рэагавалі.
У 18-месячным узросце такія дзеці выдзяляліся высокімі ступенямі пазбягання адчуванняў і нізкай рэгістрацыі. Іншымі словамі, яны актыўна спрабавалі абмежаваць сэнсарнае ўздзеянне.
А ў два гады дзеці, якія бавілі час за экранам, вызначаліся высокімі ступенямі пошуку адчуванняў, сэнсарнай адчувальнасцю і паводзінамі, накіраванымі на пазбяганне адчуванняў.
Як адзначаюць вучоныя, вынікі даследавання паказваюць, што баўленне часу перад экранам можа ўзмацніць або паспрыяць узнікненню праблем з апрацоўкай сэнсарнай інфармацыі.
Гэтая сувязь можа мець важныя наступствы для сіндрому дэфіцыту ўвагі і гіперактыўнасці, а таксама аўтызму, паколькі менавіта ў такіх людзей значна больш распаўсюджаная атыповая сэнсарная апрацоўка.
Амерыканская акадэмія педыятрыі на рэкамендуе выкарыстоўваць рознага кшталту гаджэты і тэлевізары для дзяцей да двух гадоў. А ў перыяд з двух да пяці гадоў экранны час не павінен быць большым за адну гадзіну на дзень.
Аўтары адзначаюць, што неабходныя далейшыя даследаванні, каб лепш зразумець механізмы, якія вызначаюць сувязь паміж часам, прабаўленым за экранам у раннім узросце, і атыповай сэнсарнай апрацоўкай.
Чытайце яшчэ:
Ці сапраўды морква карысная для здароўя, а сіняе святло шкоднае?
Гаджэты ці папера: у якім фармаце дзеці лепш засвойваюць інфармацыю?
