Паслухаўшы паведамленні даследчыкаў эміграцыйных працэсаў, якія прагучалі ў першы дзень працы кангрэса 16-га верасня, дзеячы беларускай культуры яшчэ раз асэнсавалі сваё становішча ў замежжы. Але гэта не стала падставай для адчаю, падкрэслівае Галіна Казіміроўская:
«Мы разумеем, што бракуе фінансавання, што складана развіваць беларускую культуру ў чужых краінах, але мы рухаемся. І пакуль мы штосьці робім, у нас заўсёды ёсць шанец збудаваць масты паразумення, знайсці адказы на складаныя пытанні, з якімі творцы сутыкаюцца ў эміграцыі».
Галіна Казіміроўская
Як сведчыць гісторыя, творцам у эміграцыі бывае цяжэй за ўсіх. Бо трэба шукаць сродкі на жыццё, болей дбаць пра матэрыяльнае, а на духоўнае часам проста не застаецца сіл. Таму галоўнай мэтай правядзення кангрэса, кажа яго ініцыятарка, было ўвасабленне падтрымкі ў творчым асяродку беларусаў за мяжой:
«Гісторыя яшчэ не ведала такога маштабнага зыходу дзеячаў культуры з Беларусі. Гэта сотні людзей, якія трапілі ў складаныя ўмовы.
І мы не павінны дапусціць, каб гэтыя людзі, якія пішуць добрыя кнігі і музыку, ствараюць цікавыя спектаклі, малююць, спяваюць, у эміграцыі кінулі займацца мастацтвам. Калі такое здарыцца, гэта будуць грандыёзныя страты для нашай беларускай культуры. Іх проста няма кім замяніць, бо творцы — гэта рэсурс нашай культуры, які не аднаўляецца.
Таму мы шукаем падтрымкі з розных бакоў – і звонку, і з нашага ўласнага ўнутранага чалавечага рэсурсу, каб як мага большая колькасць людзей мастацтва засталася на сваёй глебе».
У другі дзень працы ўдзельнікі кангрэса аналізавалі, наколькі паспяховай можна лічыць дзейнасць у эміграцыі творцаў у галіне папулярызацыі беларускага фальклору, тэатральнага і выяўленчага мастацтва, у выдавецкай справе. Таксама шмат гаварылася і пра тое, што варта лічыць маркерамі нацыянальнай культуры.
Беларуская мова, захаванне асаблівасцяў беларускага светаўспрымання, самаідэнтыфікацыя — усё гэта фактары, здольныя не толькі паспрыяць захаванню культурнай спадчыны, але і зрабіць беларускую культуру цікавай усяму свету. Як, прыкладам, цікавымі ўсяму свету былі «Песняры» з Уладзімірам Мулявіным.
Таму ствараць высокамастацкія творы — гэта сёння адзіны выбар беларускага творцы, калі ён хоча бачыць сваю культуру не местачковай з'явай, а годным унёскам у сусветны культурніцкі кантэкст.
«Пра тое, што беларускім творцам трэба сустракацца і супрацоўнічаць, даўно гаварылася і ў кулуарах, і падчас розных мерапрыемстваў, — зазначыла суарганізатарка мерапрыемства, старшыня Беларускага ПЭНа Таццяна Нядбай. — Гэта дае магчымасць абменьвацца досведам і падтрымліваць адно аднаго».
Таццяна Нядбай
На яе думку, неабходнасць у каардынацыі наспела, бо за час з 2020-га года беларускім культурніцкім структурам давялося шмат чаго перажыць: шмат арганізацый было ліквідавана беларускімі ўладамі, некаторыя з іх здолелі аднавіць сваю дзейнасць у замежжы. Таксама ва ўмовах эміграцыі стварыліся і абсалютна новыя творчыя ініцыятывы. Таму сёння вельмі важна ведаць і падтрымліваць адно аднаго, выбудоўваць гарызантальныя сувязі і разам шукаць вырашэнне праблем.
З гэтай задачай — даць магчымасць творцам пазнаёміцца, паразважаць пра перспектывы, даведацца пра ўмовы падтрымкі — Першы кангрэс беларускай культуры ў эміграцыі па вялікім рахунку справіўся, мяркуе Таццяна Нядбай.
І тое, што на адрас арганізатараў ужо прагучалі папрокі ад тых, хто не здолеў туды трапіць, сведчыць пра неабходнасць стварэння падобных дыскусійных і адукацыйных пляцовак.
Таму вельмі верагодна, што першы кангрэс, які сабраў беларускіх творцаў — вымушаных эмігрантаў, будзе далёка не апошнім.
Чытайце таксама:
