Альгерд Бахарэвіч
Салдат-вястун Лёкса ідзе па лясной дарозе. Войска разбітае, салдат нясе гэтую вестку ў горад. Але пакуль кароль і войска былі на вайне, у горадзе шмат што памянялася. Салдат, як выявілася, мусіць быць крайне асцярожным адносна сваіх слоў і дзеянняў: у краіне строга караюць за іншадумства. Якое расчараванне, калі перажыў жахі вайны, жывы вярнуўся да сям’і, але спакою няма і не будзе. А замест — ліпкі страх і ціск адкладзеных дзеянняў і рашэнняў да звону ў вушах. Праўда, у нашага салдата атрымалася вытаргаваць сабе палёгку.
Спачатку канец адклаўся зусім ненадоўга, на некалькі дзён, якія можна было дыхаць, жыць, проста глядзець у столь, але ні ў якім разе не думаць і не ўяўляць, што будзе далей.
Лёкса адмаўляў рэальнасць так апантана, што яму лёгка паверылі астатнія. А потым ён і сам амаль паверыў у сваю ж няпраўду. Праз збег акалічнасцяў вястун стаў не ахвярай, а творцам новага свету. Вось ён на прыёме ў палацы, вось ладзіць пераварот, а вось займаецца высокай дыпламатыяй. Перакрываючы ману маной, вястун спрабаваў пратрымацца як мага даўжэй. І ў яго амаль удалося: яго лёс па выніку быў не такі ўжо і жудасны. А якім ён быў для іншых, салдат і не задумваўся. Зрэшты, гэта была не яго вайна. Аўтар кажа словамі Лёксы:
«…Няма нашай вайны. Не бывае. У простых людзей не бывае іхнай вайны».
«Толькі рэвалюцыя», — ціха сказаў Эдгар.
«І інфармацыя…» — прашаптаў Лёкса».
Фота: выдавецтва «Вясна»
У канцы кнігі Бахарэвіч пакідае вестуна ў пункце «зэро» на той жа дарозе. Кола нібы замкнулася, але насамрэч не. Лёкса паказвае, наколькі далёка можа пайсці чалавек, каб сябе захаваць, і наколькі хутка мяняе чалавека ўлада.
Гэта думкі салдата на самым пачатку кнігі: «Праўду казаў Станя-пекар там, каля Чорнай Скалы. Калі ты, Лёкса, пасля гэтага жывы застанешся, адразу не радуйся, рана. Ты яшчэ сам сябе не пазнаеш… Ніколі больш не пазнаеш…» З наіўнага салдата Лёкса ператварыўся ў пачвару. Кожны яго выбар, кожнае рашэнне нібы проста дазваляла яму пазбегнуць кары асабіста для сябе, але і вяло ў прорву. Вястун нагадвае пра асабістую адказнасць, прымушае чытача згадаць уласныя дробныя грашкі і трошку папакутаваць, калі і ў таго ці той здаралася правальваць дэдлайны, маніць або проста рабіць выгляд, што яго ці яе хата далёка з краю. Лёкса хутка прымаў правілы і прыстасоўваўся да любых абставін і ўрэшце зноў стаў у шыхт, нібы і ён быў проста гледачом.
На фоне дэкарацый сярэднявечнага горада Бахарэвіч падымае вельмі сучасныя пытанні. Так можна адкінуць лішняе і пабачыць кантрасты. Напрыклад, як лёгка можна патрапіць у пастку фэйк ньюс і паверыць у тое, у што верыць хочацца, у нібыта дабро і справядлівасць. На прыкладзе грамадства без інтэрнэту чытач бачыць, як хутка мацнее і пашыраецца інфармацыйная бурбалка — гэтак жа, як і ў час сацыяльных сетак, калі нам падаецца, што большасць раздзяляе нашу праўду толькі таму, што слухаем толькі «сяброў». Плошча Перамогі знаходзіцца ў горадзе, дзе ўсіх жыхароў зрабіла хворымі вайна, дыктатура і «адзіна правільная» інфармацыя. І яшчэ вечна няўдалы ўрад.
«Плошча Перамогі» чытаецца на адным дыханні. Чытач становіцца адначасова і назіральнікам імклівай і непрадказальнай гісторыі, і нібы непасрэдным яе ўдзельнікам. Бачыць падзеі з пункту гледжання як прыгнечанага, так і дыктатара-авантурыста, чыя персанальная рэакцыя на непрадказальны набор акалічнасцяў вызначае хаду гісторыі. Калі чытаць электронную версію, то дакладна заменіць думскролінг. Тым больш што па выніку, амаль як у жыцці, даведваешся, як фальшывыя навіны прыводзяць да запрашэння ў краіну чужога войска.
У красавіку 2023 года ў пражскім выдавецтве «Vesna Books/Выдавецтва Вясна» «Плошча Перамогі» Альгерда Бахарэвіча выйшла ў папяровай версіі. Раней гэтая кніга, напісаная аўтарам вясной 2021 года, ужо выходзіла ў электроннай версіі.
