Zdymak ilustracyjny. Fota: Myron Standret / vecteezy.com
«Nie raźličvajem na «daŭ boh zajku, daść i łužok»
Nastaśsi — 26 hadoŭ, jaje mužu Ryhoru — 29 (usie imiony surazmoŭcaŭ źmienienyja). Pytańnie dziaciej sužoncy abmiarkoŭvali nie raz, ale zaŭsiody prychodzili da vysnovy, što pakul płanavać praciah svajho rodu nie buduć.
«Niama žadańnia i niama finansaŭ. Ja lublu dziaciej, ale pakul što my sami nie možam być finansava niezaležnyja. Letaś, kab zrabić apieracyju kotcy, čakali zarobak. Na «daść boh zajku, daść i łužok» my nie raźličvajem. Tamu spačatku chaciełasia b zabiaśpiečyć siabie finansava.
Ja pracuju ŭ śfiery adukacyi, dzie heta niemahčyma — moj zarobak kala 315 dalaraŭ pry nahruzcy ŭ staŭku, tamu budu šukać inšyja šlachi. Kali muž taksama pracavaŭ u adukacyi, było ciažka, ale ciapier jon pierajšoŭ u IT, tamu možam dazvolić sabie bolš. Bałazie, jość svajo žyllo — žyviem u kvatery maich baćkoŭ, a jany pabudavali sabie trochpakajovuju i jašče vypłačvajuć za jaje kredyt».
«Ceny na zdymnaje žyllo, a ŭžo tym bolš ułasnaje, prymušajuć zachłynacca ślinaj»
Maryi i Jarasłavu 25 hadoŭ. Para pakul nie žyvie razam, ale buduje płany na budučyniu. Zavieści dziaciej jany b taksama chacieli, ale pieraškadžaje finansavaje pytańnie.
«U najbližejšyja dva-try hady dakładna płanavać dziaciej nie budziem. Chaciełasia b, ale ŭsio ŭpirajecca ŭ žyllo i finansy. My abodva žyviem u internatach i bačym, u jakich umovach tut žyvuć siemji. Kali z adnym dziciom heta jašče tak-siak, to z dvuma i bolš dakładna nie. Ceny na zdymnaje žyllo, a ŭžo tym bolš ułasnaje, prymušajuć zachłynacca ślinaj.
U najbližejšaj budučyni ja vielmi raźličvaju na pavyšeńnie zarobku, a tak starajemsia abodva adkładać».
«Nie raniej, čym praz hadoŭ siem»
Mai — 21, jaje maładomu čałavieku — 28. Para žyvie razam kala dvuch hadoŭ, a sustrakajucca bolš za try. Dziaciej Maja i Alaksandr płanujuć, ale nie ŭ najbližejšaj budučyni.
«Nie raniej, čym praz hadoŭ siem. Pa-pieršaje, spačatku chaciełasia b nabyć svajo žyllo: nie chočacca pastajanna šukać zdymnaje, budučy ź dziciom. Tym bolš, što mnohija arendadaŭcy staviać umovu: bieź dziaciej i žyvioł.
Pa-druhoje, nieabchodny dobry zarobak, kab dać dziciaci ŭsio nieabchodnaje, a heta davoli składana ŭ našaj krainie. Taksama my adkładajem pytańnie dziaciej, tamu što ciapier vielmi niezrazumieły čas: u luby momant moža adbycca niešta niebiaśpiečnaje».
«Reformy ŭ adukacyi, armii — mnohaje mnie nie padabajecca, i ja zadumvajusia, jak budzie, kali ŭsio heta zakranie maich dziaciej»
Marharycie — 35 hadoŭ, jaje mužu — 31. U muža i žonki dvoje dziaciej, 2019 i 2021 hoda naradžeńnia:
«Starejšaha my naradžali jašče ŭ spakojny čas, małodšaja ŭ nas atrymałasia trochi niezapłanavanym dziciom, ale heta nijak nie paŭpłyvała na naša rašeńnie naradžać».
Pa słovach Marharyty, u jaje, «jak u luboha z baćkoŭ, jość peŭnyja strachi za budučyniu svaich dziaciej».
«Naprykład, mianie pałochaje, što budzie, kali našy dzieci pojduć u škołu: čamu jany buduć navučacca? Bo palityčnaja situacyja ŭ krainie ŭpłyvaje na adukacyjny viektar. Pry hetym ja aptymist pa žyćci: vieru, što jość piśmiennyja śpiecyjalisty, jakija imknucca abychodzić vostryja kuty našaj ciapierašniaj adukacyi.
Mnie taksama chočacca navučyć svaich dziaciej krytyčnamu myśleńniu da taho, jak jany pojduć u škołu, kab u ich nie było ślapoj viery darosłamu čałavieku. Darosły nie roŭna aŭtarytet, jon nie zaŭsiody moža mieć racyju. Viadoma, chaciełasia b lepšaha dla svaich dziaciej. I, na žal, nie zaŭsiody heta lepšaje — u krainie, dzie my žyviem. Reformy ŭ adukacyi, armii — mnohaje mnie nie padabajecca, i ja zadumvajusia, jak budzie, kali ŭsio heta zakranie maich dziaciej.
Ale my z mužam vierym: niešta budzie mianiacca i nie ŭsio budzie tak sumna, jak my ciapier možam nadumać».
Na pytańnie, ci prysutničajuć składanaści va ŭtrymańni i vychavańni dvaich dziaciej, surazmoŭnica «Salidarnaści» adznačaje tolki finansavyja momanty.
«Zarobki nie paśpiavajuć za rostam cenaŭ, a patreby ŭzrastajuć, asabliva sa staleńniem dziaciej. Tamu našy mahčymaści nie zaŭsiody supadajuć z «chaciełkami» — ludzi, jakija chočuć zavieści dziaciej, pavinny razumieć, što tracić pryjdziecca šmat. Časam davodzicca ŭ čymści admaŭlać sabie, tamu što treba dziciaci».
Stanavicca šmatdzietnymi baćkami sužoncy nie płanujuć.
«Na heta jość šmat pryčyn. Pa-pieršaje, zdaroŭje: składanaści byli ŭžo ŭ druhuju ciažarnaść, naŭrad ci moj arhanizm zmoža paśpiachova vynasić i naradzić jašče adno dzicia, a potym adnavicca. Pa-druhoje, emacyjny składnik: ci zmahu ja vysiedzieć jašče adzin dekret? Ja ŭžo zahruzła ŭ pobycie i vielmi chaču na pracu.
Taksama važnym momantam źjaŭlajecca nieruchomaść, dakładniej, jaje adsutnaść. Ciapier my ŭčatyroch žyviom va ŭmovach adnaho pakoja. Pasialić siudy jašče adno dzicia było b niepavahaj da siabie i ŭžo najaŭnych dziaciej. A naradzić treciaha dziela atrymańnia kvatery — heta jak materyjalnaja vyhada, ja takoha ni ŭ jakim razie nie chaču.
Nu, i finansavaje pytańnie. Zarobak ad źjaŭleńnia treciaha dziciaci nie vyraście, a vydatki pavialičacca. Pryjdziecca ŭ čymści abmiažoŭvać i siabie, i dziaciej. A dziela čaho? U nas užo jość dvoje vydatnych dzietak!»
«Zadumacca pra svoj praciah zmožam, kali pierajedziem»
Ksienii i Andreju — 23 hady. Para razam užo dva hady, hod žyvuć u zdymnaj kvatery. Zavodzić dziaciej maładyja ludzi pakul nie płanujuć.
«My časta zadumvajemsia pra pierajezd pa roznych pryčynach: chočacca žyć u biaśpiecy, adčuvać siabie svabodna, da taho ž chaciełasia b źmianić klimat na bolš miakki i ciopły.
A jašče ni ja, ni Andrej pakul što nie znajšli siabie ŭ žyćci. My pracujem, ale chaciełasia b pamianiać śfieru dziejnaści, damahčysia pośpiechaŭ u karjery, nabyć mašynu, padzarabić hrošaj na budučyniu, kab mieć mahčymaść zabiaśpiečvać nie tolki siabie, ale i dziaciej. Tamu zadumacca pra svoj praciah my zmožam tolki tady, kali pierajedziem i budziem adčuvać siabie kamfortna. A heta dakładna nie raniej, čym praź piać hadoŭ».
«Vidavočna nie ŭ Biełarusi»
Alisie 23 hady, jaje dziaŭčynie Dyjanie — 25. Dziaŭčaty chacieli b dziaciej, ale nie ŭ najbližejšaj budučyni i nie ŭ Biełarusi.
«Ja płanuju dziaciej dzieści da 27-30 hadoŭ. Da hetaha paru hadoŭ chaciełasia b pachadzić da psichołaha, razabracca ŭ sabie i sa svaimi prablemami, kab heta nijak u budučyni nie adbiłasia na dziciaci, — kaža Alisa. — Adnak naŭrad ci ŭ nas atrymajecca zavieści dziaciej u Biełarusi: tak, pakul u našaj krainie nie ŭviali zabaronaŭ u dačynieńni da pradstaŭnikoŭ ŁHBTK+ supolnaści, jak u Rasii, ale, dumaju, orhany apieki zacikavicca hetym mohuć».
«A ŭ mianie niama vyraznaha ŭzrostu, kali b ja chacieła zavieści dziaciej, — dapaŭniaje partniorku Dyjana. — Dakładna nie raniej za 28 hadoŭ, a dalej, dumaju, heta budzie spantanna pry spryjalnych umovach. I vidavočna nie ŭ Biełarusi. Mnie b chaciełasia, kab, kali my viadziem dzicia ŭ dziciačy sad, jaho pravodzili mama i mama. A nie maci-adzinočka i jaje «siabroŭka». I kab dla inšych dziaciej, ich baćkoŭ i vychavalnikaŭ heta było narmalna, a nie padstavaj dla plotak i ckavańnia».
«Chočacca jašče pažyć dla siabie»
Palinie 28 hadoŭ, jaje maładomu čałavieku — 27. Razam jany ŭžo try hady.
«Zdavałasia b, možna ŭžo ciapier zavodzić dziaciej, ale ŭ mianie novaja kłasnaja praca, na jakoj chaciełasia b čahości dasiahnuć. Tamu adzin z asnoŭnych kryteryjaŭ, jakija ŭpłyvajuć na rašeńnie naradžać — heta maja samarealizacyja, a taksama finansavaje i žyllovaje pytańnie.
My žyviem u zdymnaj kvatery, i heta niemałaja častka vydatkaŭ. Ź ciapierašnimi cenami treba zabiaśpiečyć choć by siabie, bo chočacca žyć, a nie vyžyvać ad zarobku da zarobku».
Taksama dziaŭčyna pryznajecca, što ŭ jaje jość strach stać maci, pakolki heta vialikaja adkaznaść: «Chaciełasia b jašče pažyć dla siabie, tamu dziaciej płanuju nie raniej za 30 hadoŭ».
«Viadoma, jość jašče pytańnie biaśpieki — u naš čas zaŭsiody buduć sumnievy. Chaciełasia b žyć i naradžać z upeŭnienaściu ŭ zaŭtrašnim dni. U asnoŭnym ja adkładaju naradžeńnie dziciaci z-za punktaŭ, vykładzienych vyšej».
Čytajcie taksama:
Biełaruska ŭ Vilni: Dumaju pieravieści dziaciej u litoŭskuju škołu, u majoj škole šmat prablem
Razvod baćkoŭ akazvaje praciahły niehatyŭny efiekt na ŭzrovień žyćcia dziaciej — navukoŭcy
