Uračystaje adkryćcio adnoŭlenaj bramy kaścioła ŭ Stoŭbcach. Fota: Catholic.by
U niadzielu 12 listapada ŭ Stoŭbcach mitrapalit Minska-Mahiloŭski, arcybiskup Juzaf Stanieŭski paśviaciŭ bramu-zvanicu kolišniaha padaminikanskaha kaścioła Śviatoha Kazimira.
Daminikancy byli pasielenyja ŭ Stoŭbcach jašče ŭ pieršaj pałovie XVII stahodździa. Budaŭnictvam ža muravanaha kaścioła Śviatoha Kazimira z 1640 hoda kiravaŭ pryjor daminikanskaj misii Fabijan Mališoŭski, jaki paśla svajoj śmierci byŭ pachavany ŭ bakavoj kaplicy śviatyni.
Klaštar daminikancaŭ byŭ, jak i bolšaść u krai, skasavany paśla paŭstańnia 1830—1831 hadoŭ. Ale kaścioł praciahvaŭ dziejničać jak parafijalny. U hety čas, u 1838—1839 hadach z boku Rynkavaj płoščy i była pabudavanaja trochpralotnaja brama-zvanica. Na joj raźmiaščalisia try zvany, jakija važyli 15, 10 i 5 pudoŭ.
Aryhinalny vyhlad kaścioła na hraviurach XVIII stahodździa, pryśviečanych asobie Fabijana Mališoŭskaha. Fota: Wikimedia Commons
Pierabudavany ŭ pravasłaŭnuju carkvu chram z bramaj-zvanicaj u pačatku XX ctahodździa. Fota: Wikimedia Commons
U adroźnieńnie ad kaścioła, jaki ŭ katalikoŭ zabrali paśla paŭstańnia 1863 hoda i da niepaznavalnaści pierabudavali ŭ pravasłaŭnuju carkvu Śviatoj Maryi Mahdaleny, brama asablivych źmienaŭ nie źviedała.
U 1920-ch hadach zvanica była razburanaja, a na jaje miescy pabudavanyja handlovyja rady, jakija zachoŭvalisia da apošniaha času. Pry palakach carkva była znoŭ pierabudavana ŭ kaścioł, ale pra histaryčnaść jaho vyhladu možna spračacca — nadziejnyja hrafičnyja krynicy, jakija b pakazvali kaścioł da rasijskaj pierabudovy, na siońnia nie vyjaŭlenyja.
Bahata azdoblenyja lepkaj interjery kaścioła ŭ Stoŭbcach u mižvajenny čas. Fota: Wikimedia Commons
Hałoŭny ałtar kaścioła, truna ź ciełam Fabijana Mališoŭskaha i azdableńnie ŭnutranaha boku kupała kaplicy ŭ mižvajenny čas. Fota: Wikimedia Commons
Cieła ajca Fabijana, jakoha katoliki ličyli śviatym, paśla pierabudovy kaścioła pad carkvu było pierapachavana ŭ 1867 hodzie na mohiłkach. Ale paśla palaki viarnuli jaho na pačesnaje miesca ŭ kaplicy kaścioła, a daminikancy damahalisia jaho kananizacyi.
U čas Druhoj suśvietnaj vajny chram paciarpieŭ niaznačna, ale byŭ źniščany savieckimi ŭładami ŭ ramkach chruščoŭskaj antyrelihijnaj kampanii.
Usio źmianiłasia paru hod tamu. Spačatku navukoŭcy praviali raskopki na miescy byłoha kaścioła, dzie byli vyjaŭlenyja pareštki, prynaležnaść jakich da Fabijana Mališoŭskaha paśla šerahu ekśpiertyz paćvierdzili ekśpierty Śledčaha kamiteta. Staŭbcoŭskija vierniki ciapier spadziajucca na toje, što praces bieatyfikacyi śviatara ŭsio ž budzie pačaty.
Vyhlad chrama paśla pierabudovy palakami z carkvy nazad u kaścioł. Na piarednim płanie handlovyja rady, źniesienyja da «Dažynak». Fota: Wikimedia Commons
Letaś horad prymaŭ abłasnyja «Dažynki», viadomyja svaim radykalnym (i časta sprečnym) padychodam da ŭparadkavańnia haradoŭ. Nie paźbiehli hetaha i Stoŭbcy. Byŭ źniesieny stary maderniscki teatr, pierabudavanyja niešmatlikija davajennyja kamianicy, a taksama byli źniščanyja mižvajennyja handlovyja rady.
Ale niečakana na ich miescy pačali adbudoŭvać bramu-zvanicu. Na jaje zaviaršeńnie pajšoŭ amal hod. Nad jaje ŭvachodam raźmieščanaja vyjava Maci Božaj Śniežnaj, jakaja kaliści ŭšanoŭvałasia ŭ horadzie.
Adnoŭlenaja brama z vyjavaj Maci Božaj Śniežnaj. Fota: Catholic.by
Architektary, adnak, adznačajuć, što choć pry adbudovie prytrymlivalisia histaryčnaha vyhladu, ale detaliroŭka zbudavańnia dosyć hrubaja i niedakładnaja, što pakidaje ŭražańnie «pienapłastava-faniernaj butaforyi».
U kancy hoda pareštki śviatara byli ŭračysta pierazachavanyja ŭ novym haradskim kaściole ŭ prysutnaści apostalskaha nuncyja ŭ Biełarusi Ante Joziča, archijepiskapa Minska-Mahiloŭskaj archidyjacezii Juzafa Stanieŭskaha, upaŭnavažanaha pa spravach relihij i nacyjanalnaściaŭ Alaksandra Rumaka i staršyni Minabłvykankama Alaksandra Turčyna.
Prajekt adbudovy kaplicy kaścioła. Fota: fejsbuk parafii Sv. Kazimira ŭ Stoŭbcach.
Na adbudovie bramy staŭbcoŭskija katoliki spyniacca nie źbirajucca i ŭžo prezientavali svaje prajektnyja napracoŭki pa adbudovie kaplicy, dzie kaliści źmiaščałasia truna ź ciełam Fabijana Mališoŭskaha. U kastryčniku 2023 hoda im pieradali ŭ karystańnie ziamielny ŭčastak, dzie kaliści stajaŭ staradaŭni kaścioł.
Usio heta vyhladaje niezvyčajna na fonie chałodnaha, kali nie skazać varožaha staŭleńnia režymu Łukašenki da Kaścioła paśla padziej 2020 hoda. Tak, u vieraśni 2022 hoda byŭ pad nadumanaj padstavaj pakazalna byŭ zakryty staličny Čyrvony kaścioł. Ale hetyja padziei nie dalatali da Stoŭbcaŭ.
Mahčyma, što tłumačeńniem hetamu źjaŭlajecca infarmacyja, raskrytaja Biełaruskim rasśledvalnickim centram. Pavodle rasśledavalnikaŭ, staŭbcoŭski ksiondz Ihar Łašuk maje ciesnyja finansavyja suviazi ź biznesoŭcam Alaksandram Zajcavym, jakoha časam nazyvajuć «kašalkom» siamji Łukašenkaŭ. Ale sam Łašuk u svaich dopisach patłumačyŭ, što ŭ siońniašnich umovach inšaha vyjścia dla katalickaj hramady paprostu nie zastajecca.
«Naša Niva» — krynica jakasnaj infarmacyi i bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ «NN»Čytajcie taksama:
Katalikam Stoŭbcaŭ pieradali ŭčastak ziamli, na jakim niekali stajaŭ histaryčny kaścioł
U Stoŭbcach znajšli pareštki katalickaha manacha XVII stahodździa. Jaho mahiła — miesca pałomnictva
