Na sajcie help.by.social u raździele «Jurydyčnaja dapamoha» padrabiazna raźbirajecca, jak padavać prašeńnie na pamiłavańnie. «Palityčnyja źniavolenyja časta admaŭlajucca pisać prašeńnie pra pamiłavańnie pa roznych pryčynach, — napisana ŭ pradmovie. — Niekatoryja ź ich ličać heta pryznańniem viny abo paćviardžeńniem ich udziełu ŭ niespraviadlivym palityčnym pracesie, u toj čas jak inšyja stracili nadzieju na pośpiech, nazirajučy dośvied inšych źniavolenych, jakija atrymali admovy ab pamiłavańni. Niahledziačy na heta, my rekamiendujem vykarystoŭvać lubuju mahčymaść baraćby za svaju svabodu i žyćcio».
U hetych słovach častka ŭdzielnikaŭ dyskusii ŭbačyła pramyja rekamiendacyi pryznać pieramohu Łukašenki i prynižeńnie honaru tych palitźniavolenych, jakija ličać takija kroki nieprymalnymi.
«Nasamreč, jaki nastupny krok? Buduć prasić ludziej zapisvać «pakajannyja» videa dla BT? Abo adrazu padpisvać papiery ab supracoŭnictvie z KDB? Prava kožnaha palitźniavolenaha — samomu prymać rašeńnie, ci pisać niešta, ci nie. Prapanoŭvać abo naviazvać jamu heta zvonku nielha. Heta demaralizuje ludziej i lehitymizuje režym Łukašenki», — adhuknułasia na post Andreja Šarendy redaktarka «Chartyi'97» Natalla Radzina.
Niekatoryja sa svajakoŭ palitviaźniaŭ taksama padtrymali pazicyju Šarendy.
Šmat chto z udzielnikaŭ dyskusii nastojvaje mienavita na tym, što pisać ci nie pisać takoje prašeńnie — sprava hłyboka pryvatnaja. Ale — nie haniebnaja. «Prabačcie, nie chaču vam rabić bolu, ale dla mianie asabista lepiej, kab Palina była ź dzietkami svaimi, žyvaja i zdarovaja, a nie ŭ zakładnikach u bandytaŭ. Nie ŭsie naradžajucca hierojami, tamu tak: chto nie vytrymlivaje hetaha žachu, maje prava pisać listy ab pamiłavańni», — adkazvaje adna z kamientatarak Andreju Šarendu.
«Toje, što nieprymalna dla vas, moža kamuści vyratavać žyćcio. I vy nie možacie ad inšych patrabavać trymacca vašaha vybaru. Nie možacie kazać ludziam, jak ratavać siabie i jak achviaravać. Pry ŭsioj pavazie da vašaha vybaru i pakutaŭ vašaj žonki, inšyja rasparadžajucca svaimi losami pa-svojmu. I heta nie prynižaje ich i nie robić zdradnikami», — tłumačyć svaju pazicyju jašče adna ŭdzielnica dyskusii.
«Chaču jašče raz padkreślić — ja suprać mienavita toj padačy rekamiendacyj, kab padšturchnuć palitviaźnia pisać na «pamiłavańnie», — patłumačyŭ Andrej Šarenda. — Heta pavinien vyrašać mienavita palitviazień, i nichto nie moža ŭ hetym jamu davać «rekamiendacyi». I ja ŭ nijakim razie nie chaču asudžać tych palitviaźniaŭ, što padpisali heta «prašeńnie». Heta ich vybar, heta sproba zachavać zdaroŭje i žyćcio.
Ale treba pamiatać, što jość palitviaźni, jakija nie buduć hetaha rabić navat pad pahrozaj śmierci. I hetyja ludzi nie varjaty-samazabojcy, jak mnie pisali ŭ kamientarach. Jany nie fanatyki, što bjucca hałavoj ab ścienku. Heta prosta ludzi, dla jakich honar i hodnaść — taja rysa charaktaru, praź jakuju nielha pierakročyć, jakuju nielha adklučyć dla vyratavańnia zdaroŭja i žyćcia.
Jany navat za kratami praciahvajuć zmahańnie: zaklikajuć da sankcyj i trybunała nad dyktataram, u vočy kažuć karnikam praŭdu i admaŭlajucca vykonvać rasparadki turmaŭ. Režym dyktatara pastaviŭ zadaču svajoj karnaj sistemie lubym sposabam złamać takich palitviaźniaŭ. Ich prosta zabivajuć u viaźnicach. I my ŭžo zhubili Vitolda Ašurka i Alesia Puškina. Biezumoŭna, jany jakraz i byli adnymi z tych «niaskoranych» palitviaźniaŭ.
Usio biełaruskaje hramadstva pavinna abjadnacca i zrabić usio mahčymaje, kab vyratavać mienavita ich, bo jany ŭ pieršaj katehoryi ryzyki i jany sapraŭdy pakutujuć za nas.
Ale zamiest hetaha, «niaskoranych palitviaźniaŭ» prosta infarmacyjna zapisali ŭ niejkuju hrupu radykałaŭ i starajucca ich pazicyju abychodzić bokam».
Inicyjatarka stvareńnia płatformy «Adno akno», pradstaŭnica pa sacyjalnaj palitycy Abjadnanaha pierachodnaha kabinieta Volha Harbunova padkreślivaje, što hetaja płatforma stvorana najpierš dla infarmavańnia, u tym liku i pa pytańni prašeńnia ab pamiłavańni:
«Jość ludzi, jakija šukajuć takuju infarmacyju. I my tłumačym, što ŭ palitviaźnia jość takoje prava — navat va ŭmovach pravavoha defołtu ŭ našaj krainie. I my rekamiendujem siemjam padtrymlivać luboje rašeńnie palitźniavolenaha, u tym liku i nakont prašeńnia. Bo tolki čałaviek u źniavoleńni moža acanić asabistuju niebiaśpieku dla siabie niepasredna.
Naša zadača — havaryć ab nieabchodnaści padtrymki, jakuju b taktyku zachavańnia svajho žyćcia i zdaroŭja jon nie abraŭ.
Volha Harbunova. Fota: «Biełsat»
I ja navat uściešanaja, što takaja dyskusija pačałasia ŭ publičnaj prastory. Bo heta jakraz i śviedčyć pra toje, što naša hramadstva nie hatova vyznačycca z pazicyjaj adnosna kaštoŭnaści kožnaha asobnaha čałaviečaha žyćcia. Z 2020 hoda my viedajem šmat prykładaŭ, kali ludzi hatovy da supracivu navat u miescach niesvabody. Ale siońnia ŭžo 2023-ci, šmat kamu za kratami patrebnaja miedyčnaja dapamoha. Ci dapamahli my kamu-niebudź uratavać svajo žyćcio i zdaroŭje? Hetuju prablemu varta abmiarkoŭvać, bo ciapier jana zamoŭčvajecca, i pryčyna taja samaja — bojaź być asudžanymi hramadstvam.
Na dumku stvaralnikaŭ płatformy «Adno akno», napisać zajavu na pamiłavańnie — nie značyć «skakać pad dudku dyktatara». Jość vielmi mocnyja ludzi, dla kaho takoje rašeńnie nieprymalnaje. Ale jość inšyja situacyi, kali varta ŭličvać akaličnaści žyćcia kankretnaha čałavieka. I palitviazień taksama pavinien być upeŭnieny, što jaho padtrymajuć i nie asudziać za takoje prašeńnie.
Jašče adna pretenzija Andreja Šarendy — čamu na sajcie help.by.social «niama nivodnaha słova pra toje, što moža być pazicyja supracivu sistemie pry zatrymańni».
Adkaz Volhi Harbunovaj prosty:
«Na našaj płatformie my źbirajem jurydyčnuju infarmacyju, u svaich rekamiendacyjach my abapirajemsia na tyja normy, jakija prapisanyja ŭ zakanadaŭstvie. My razumiejem, što ŭ krainie niama pravasudździa, što čałaviek nie moža abaranić svaje pravy, ale rekamiendavać ci nie rekamiendavać inšyja padychody my nie možam. «Supraciŭ sistemie pry zatrymańni», pra jaki piša Andrej, ciahnie za saboj paharšeńnie ŭmoŭ dla źniavolenaha. My nie možam uziać na siabie adkaznaść za takija nastupstvy, bo losy ludziej znachodziacca ŭ rukach pradstaŭnikoŭ režymu, jakija prymianiajuć hvałt, katavańni. My nie možam rekamiendavać ludziam toje, što moža pryvieści da paharšeńnia ich stanovišča».
«Ja razumieju Andreja Šarendu, — havoryć śpiecyjalistka pa kamunikacyi słužby «Adno akno» Nasta Bazar. — Jahonaja žonka Palina štodnia praciahvaje zmahacca za svaje kaštoŭnaści, za svaje pierakanańni, my ŭsie pieražyvajem za jaje, my pavažajem jaje vybar. Što da farmulovak, jakija spadar Andrej ličyć niedaskanałymi, to ja chaču jašče raz nahadać, što pakul «Adno akno» pracuje ŭ testavaj viersii. Usio možna abmiarkoŭvać, ale biez uzajemnych abvinavačvańniaŭ, u rabočym paradku. I spadar Andrej, i kožny achvotny moža źviarnucca da nas praź luby kanał suviazi, paznačany na sajcie».
Nasta Bazar. Fota: euroradio.fm
Darečy, jašče adna akaličnaść, jakaja vyklikała dyskusiju vakoł płatformy «Adno akno», — heta adsutnaść biełaruskaj movy. Nasta Bazar kaža, što heta časova:
«Mianie vielmi paradavała, što na hetuju temu było šmat pretenzij i što tak šmat ludziej ličać jaje nieabchodnaj dla sajta. Jana abaviazkova tam źjavicca. Ale ŭ nas byŭ vybar: ci zapuskać płatformu ciapier, kab jana ŭžo pracavała, ci čakać jašče hod, pakul napaŭnieńnie sajta budzie zakončanym, i materyjały buduć pierakładzieny na biełaruskuju, a častkova i na anhlijskuju movu».
«Naša Niva» — krynica jakasnaj infarmacyi i bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ «NN»
