Vokładka knihi
Historyja rodu Madžarskich razhladajecca ŭ manahrafii jak jaskravy prykład biełaruska-armianskich kulturnych suviaziaŭ u XVIII stahodździ. Doŭhi čas zachoŭvajučy svaju armianskuju identyčnaść, pradstaŭniki rodu tym nie mienš zdoleli intehravacca ŭ łakalnuju šlachieckuju supolnaść Słuččyny i Navahrudčyny.
Kniha, vydadzienaja na ruskaj movie, była padrychtavanaja Nacyjanalnym histaryčnym archivam Biełarusi sumiesna z Fondam raźvićcia i padtrymki armianaznaŭčych daśledavańniaŭ «ANIV». Ideja stvareńnia takoj manahrafii naležyć kiraŭniku Fondu «ANIV» Armienu Chiečajanu.
Hałoŭnaja meta knihi — daśledavańnie historyi armianskaha rodu Madžarskich na biełaruskich ziemlach, u pieršuju čarhu Jana i jaho syna Lavona. U joj praz pryzmu ŭłasnych losaŭ adlustravany asnoŭnyja viechi ŭ historyi spravy žyćcia ichniaha baćki — fabryki-piersijarni ŭ Vialikim Kniastvie Litoŭskim.
I choć histaryjahrafija daśledavańnia funkcyjanavańnia Słuckaj piersijarni naličvaje ŭžo bolš za stahodździe, ale dahetul zastavaŭsia šerah niavyrašanych prablem. U čas pracy nad knihaj byŭ zrobleny ceły šerah asobnych adkryćciaŭ i ŭdakładnieńniaŭ, jakija zdoleli raźviazać prablemnyja pytańni.
Uładzisłaŭ Mickievič pobač z partretam svajho baćki, paeta Adama Mickieviča, upryhožanaha słuckim pojasam. 13 maja 1922, Navahrudak. Fota: Association Bibliothèque Polonaise de Paris
Pierš za ŭsio heta data stvareńnia i pačatkovy etap isnavańnia manufaktury Madžarskich u Niaśvižy i Słucku, rola Lavona jak pradaŭžalnika tradycyj baćki, skład supracoŭnikaŭ manufaktury, ich prafiesijnaja padrychtoŭka i mižasobasnyja adnosiny.
U knizie taksama razhledžany praces intehracyi rodu Madžarskich u šlachieckuju supolnaść, ich svajactva ź biełaruskimi šlachieckimi rodami. Aŭtary źviartali ŭvahu pierš za ŭsio nie na asablivaści technałahičnych pracesaŭ i abjomy vytvorčaści pradpryjemstva, a na čałaviečy faktar.
Armianski kupiec u Amsterdamie. Karcina nieviadomaha mastaka, 1769. h. San-Ładzara-delji-Armieni (Vieniecyja).
Kniha składajecca ź dźviuch častak. U pieršaj razhladajecca historyja rodu Madžarskich i asnoŭnyja etapy raźvićcia ichniaj fabryki-piersijarni. Asnoŭnaja častka tekstu naležyć biełaruskim historykam Dzianisu Lisiejčykavu i Jaŭhienu Hlinskamu, a za pračytańnie i tranślitaracyju armianskich zapisaŭ adkazvaŭ Jaŭhien Hurynaŭ.
U druhoj častcy apublikavany vyjaŭlenyja ŭ archivach Biełarusi i Polščy dakumienty pa historyi rodu, pradstaŭleny itynieraryi i słoŭnik piśmovaj movy Jana i Lavona Madžarskich, vykananyja Lisiejčykavym, a taksama pakalenny rośpis rodu, vykanany Hlinskim.
Siarod vyjaŭlenych dakumientaŭ invientary majontkaŭ Madžarskich, daviedki, kantrakty, pastanovy dvaranskich schodaŭ, vypisy ź mietryčnych knih kaściołaŭ, asabistyja listy Jana i Lavona Madžarskich da Radziviłaŭ.
Pajasy «słuckaha» typu na vystaŭcy staražytnaściaŭ i tvoraŭ mastactva, arhanizavanaj Navukovym tavarystvam u Krakavie. 1859 h. Słuckija pajasy ŭ XIX st. tryvała asacyjavalisia sa starapolskaj kulturaj i patryjatyzmam. Fota: frahmient knihi
Taksama ŭ fondach Nacyjanalnaha histaryčnaha archiva Biełarusi była vyjaŭlena ŭnikalnaja krynica — dziełavyja zapisy baćki i syna Madžarskich, jakija jany vykonvali na polskaj movie, ale armianskimi litarami.
Vizualny rad, za jaki adkazvaŭ historyk Kirył Karluk, składajecca z bolš jak 100 raniej nieviadomych i małaviadomych ilustracyj, vyjaŭlenych u archivach i muziejach Biełarusi, Polščy, Francyi, Italii, Niderłandaŭ, Litvy, Rasii, Ukrainy, Vialikabrytanii, a taksama ŭ pryvatnych kalekcyjach.
Dekaratyŭny fartuch lichtarnaha słupa ŭ Minsku, uzor na jakim, stylizavany na asnovie słuckich pajasoŭ, prapanavany Mikałajem Michałapam. Michałap da vajny kiravaŭ Dziaržaŭnaj karcinnaj halerejaj Biełarusi, u jakoj zachoŭvałasia vialikaja kalekcyja słuckich pajasoŭ, stračanaja ŭ hady vajny. Fota z knihi
Materyjały, sabranyja ŭ čas pracy nad knihaj, adkryvajuć ceły šerah siužetaŭ dla dalejšych daśledavańniaŭ historyi armianskaj prysutnaści na biełaruskich ziemlach i miesca armianaŭ u historyi Biełarusi.
Siońnia knihu možna nabyć u minskich kniharniach «Klaksa» (vuł. Uljanaŭskaja, 31) i «Akademičnaja kniha» (pr-t Niezaležnaści, 72), a taksama ŭ jerevanskaj kniharni «Nairy» (vuł. Karuna, 8).
Čytajcie taksama:
«Na bierazie Voli». Vyjšła novaja kniha Andreja Chadanoviča
Vyjšła kniha «Kruhłaja Square» Vała Klementa — iraničny žyćciapis čałavieka i impieryi
Vychodzić kniha viasiołych ašukanskich historyj ź ilustracyjami Lavona Volskaha
